Bey'at Ve Çeşitleri
İmametin akdolunmasma ait şer'i yolları seçim ve halife tayini idi. Bunlardan herbirisinde önce ehl-i hal ve'l-akd tarafından sonra biraraya gelmeleri kolay olanların ve müslümanlarm geneli tarafından mutlaka bey'atleri gerekir. Şimdi ise, bey'atın mahiyetini, çeşitlerini, şartlarım ve kısımlarını, bey'atla ilgili şeyleri tarif etmeyi istiyoruz.
Tarifi:
"Bey'at", alışverişte kabul işareti olarak, eliyle satanın eli tutma ve bununla da alışverişin kabul edilmesine denir. Bir de karşılıklı alışverişe ve itaata bey'at denir. İbni Manzur:Bey'at: Andlaşmak ve itaat etmektir. Bir iş üzere andlaşma yapılar. Şu sözde olduğu gibi: İş üzere el sıkıştılar. Onunla iş konusun-ia anlaşma yaptılar denilir. Nitekim hadisde Hz. Peygamber (s.a.v.): 'Bana İslâm üzere bey'at etmeyecek misiniz?" buyurmuştu. Bey'at, sarşılıklı akidleşme ve ahidleşme yapmaktan ibarettir.O halde bey'at, ma'siyetin dışında, sevinçte ve tasada, zorlukta /e kolaylıkta, emir konusunda münakaşa etmemede, işleri ona ıavâle etmede, emir dinleme ve itaat üzere ahid vermektir.İbni Haldun diyor ki:"Bey'atm, itaata dair söz-ahid vermekten ibaret olduğunu bilin, ey'at eden kimse sanki, benim işime ve müslümanlarla alakalı hususlara bakmayı sana havale ettim, bu gibi şeylerde katiyyen seninle pekişmeyeceğim, hoşlansam da hoşlanmasam da emirlerine itaat edeceğim diye emiri ile muahede yapmıştır. Bir emire bey'at edip munla muahede akdi yaptıkları vakit, ahdi kuvvetlendirmek için ellerini onun eline koyarlardı. Bu durum, satıcı ile alıcı arasındaki muameleye benzediğinden "bae" (sattı), masdarında bey'at (satmak) adı rerilmiştir. Bu şekilde bey'at, elle musafaha halini almıştır. Bey'atm günlük lisanda ve şeriattaki malum manası budur. Hz. Rasûlullah ;s.a.v.)'a Akabe gecesi ve Rıdvan ağacı altında bey'at edilmesiyle ilgili hadislerde geçen bey'atm manası da budur."
Bey'atm çeşitleri:
Şeriatta bey'at, bey'at edilen işe göre kısımlara ayrılır. Ashabın, Hz. Peygamber (s.a.v.)'e üzerinde bey'at ettiği işlerin en mühimi dörttür: