Çevrimdışı
Babaların ve annelerin önlerindeki hedefleri zayi etmemeler i gerekir. Bu, çocuklarının hayatta hedefleri ni gerçekleştirme başarısıdır. Ve bu hedef: âlemlerin rabbi olan Allah’a kullukta kitap ve sünnete uygun hareket etmektir. Bu, dünyevi meseleler deki başarılardan gafil olmak anlamına gelmez.
“Onlardan kimisi de şöyle der: Rabbimiz’ bize dünyada bir iyilik ve ahirette bir iyilik ver ve bizi cehennem azabından koru.”(Bakara 201)
İslam; ruh ve bedenin istekleri arasında orta yoldur. Ne mutlak bir ruhbanlık ne de maddiyatçılık vardır. Bilakis insanın ruhî ve bedenî gıdaları ile doyurmak hususunda vasattır. Çocukların da maksatlarına ulaşmak için başarı hissetmey e ihtiyacı vardır. Nitekim bu hususta mesela bir çocuk ile diğeri arasında ferdî güç bakımından bazı engeller vardır. Babalara ve annelere bunu gözetmeleri, çocuklara kaldıramayacakları şeyler yüklememeleri gerekir.
Bu yüzden onlara başaramayacakları, seviyeler inin üzerinde zor işler teklif etmemeliy iz. Aksi halde acizlik, korku ve zayıflık hissederl er, kabiliyet lerinden geri kalırlar.
Serbest Bırakmak
Babaların ve annelerin çocuklarına hareketle rinde bir tür hürriyet vermeleri gerekir. Zira onlar yürümeye, koşmaya, konuşmaya, bağırmaya, çukur kazmaya vs. ihtiyaç duyarlar. Bu bütün çocukların gönlünde bulunan tabiattır. Onların çok hareketli olmasını kısıtlamak hatadır. Onların bağırmaları bile bedeninde ki organların gelişmesi, fikir ve zekâlarının parlaklaşması için iyidir.
Onu Salih Arkadaşlıklara Teşvik Et
İnsan tabiat olarak sosyal bir varlıktır, ünsiyeti sever. Ünsiyet edeceği, konuşup dertlerin i, hüzünlerini ve sevinçlerini paylaşacağı kimselere ihtiyaç duyar. Çocukların şahsiyetinin kurulmasında sohbetin, arkadaşlığın büyük önemi vardır. Eskiden şöyle denilirdi: “Bana kiminle arkadaşlık ettiğini söyle sana kim olduğunu söyleyeyim.” Şair şöyle demiştir:
Kişiyi sorma, arkadaşını sor
Her arkadaş arkadaşına uyar
Babaların ve annelerin çocuklarının salih arkadaşlar edinmeler ini sağlaması gerekir ki, onlar da salih olsunlar ve o şekilde yetişsinler. Arkadaşın, arkadaşının yolunu izlemesi ve yönlendirmesi bakımından üzerinde şaşırtıcı bir etkisi vardır. Bu yüzden çocuklarımızın arkadaşlarının ahlaklı ve dindar olması çok önemlidir. Arkadaşının babasını tanımış olmamızla yetinmeme liyiz. Zira çocuklarımıza uygun arkadaşın, bu sadakatin gerekli olması gibi din bağıyla da bağlı olması gerekir.
Salih Arkadaşın Önemini Gösteren Misaller:
1- Ebu Musa el-Eşarî radıyallahu anh’den: Peygamber sallallah u aleyhi ve sellem buyurdu ki: “Şüphesiz salih arkadaş ile kötü arkadaşın misali misk taşıyan ile körük üfleyenin misali gibidir. Misk sahibi ya sana kokusunda n verir veya sen ondan satın alırsın. Senden hoş koku duyulur. Körük çekene gelince ya elbiseni yakar yahut da sen onun pis kokusunu alırsın."
2- Rasûlullah sallallah u aleyhi ve sellem Selman radıyallahu anh ile Ebu'd-Derda radıyallahu anh’ın arasında kardeşlik kurmuştu. Selman bir defasında Ebu'd-Derdâ'yı ziyaret etmişti. Evde, Ümmüd Derda radıyallahu anha’yı düşük bir kıyafet içinde buldu.
"Bu halin ne?" diye sordu. Kadın:
"Kardeşin, Ebu'd-Derdâ'nın dünya ile alakası kalmadı" diye açıkladı. Ebu'd-Derda geldi ve Selman radıyallahu anh'a yemek getirerek:
"Buyur, ye! Ben orucum!" dedi. Selman radıyallahu anh:
"Hayır! Sen yemezsen ben de yemem" dedi. Beraber yediler. Akşam olunca Ebu'd-Derdâ Selman'dan gece namazı için müsaade istediyse de, Selman:
"Uyu" dedi. Beraber uyudular. Bir müddet sonra Ebu'd-Derda namaza kalkmak istedi. Selman tekrar:
"Uyu!" dedi. Uyudular. Gecenin sonuna doğru Selman:
"Şimdi kalk!" dedi. Kalkıp beraber namaz kıldılar. Sonra Selman şu nasihatte bulundu:
"Senin üzerinde Rabbinin hakkı var, nefsinin hakkı var ve ailenin de hakkı var. Her hak sahibine hakkını ver." Ertesi gün Ebu'd-Derdâ, durumu Peygamber sallallah u aleyhi ve sellem'e anlattı. Rasûlullah sallallah u aleyhi ve sellem:
“Selman doğru söylemiş" buyurdu.
3- Şafiî rahimehul lah dedi ki: “Alimin zayi olması kardeşlerinin olmamasından dolayıdır. Cahilin zayi olması aklının azlığındandır. Bu ikisinden daha çok zayi olanı ise aklı olmayanla arkadaşlık edendir.”
4- es-Sa’lukî dedi ki: “Halkı razı etmek zor olsa, ona erişilmez. Allah’ı razı etmek kolay olsa o terk edilmez. Bizler zor zamanlar için dostlara muhtacız.”
Sahihu Müslim (2628)
Sahihul Buhari (6149)
Siyeru A’lamin Nubela (10/…)
Siyeru A’lamin Nubela (17/208)
“Onlardan kimisi de şöyle der: Rabbimiz’ bize dünyada bir iyilik ve ahirette bir iyilik ver ve bizi cehennem azabından koru.”(Bakara 201)
İslam; ruh ve bedenin istekleri arasında orta yoldur. Ne mutlak bir ruhbanlık ne de maddiyatçılık vardır. Bilakis insanın ruhî ve bedenî gıdaları ile doyurmak hususunda vasattır. Çocukların da maksatlarına ulaşmak için başarı hissetmey e ihtiyacı vardır. Nitekim bu hususta mesela bir çocuk ile diğeri arasında ferdî güç bakımından bazı engeller vardır. Babalara ve annelere bunu gözetmeleri, çocuklara kaldıramayacakları şeyler yüklememeleri gerekir.
Bu yüzden onlara başaramayacakları, seviyeler inin üzerinde zor işler teklif etmemeliy iz. Aksi halde acizlik, korku ve zayıflık hissederl er, kabiliyet lerinden geri kalırlar.
Serbest Bırakmak
Babaların ve annelerin çocuklarına hareketle rinde bir tür hürriyet vermeleri gerekir. Zira onlar yürümeye, koşmaya, konuşmaya, bağırmaya, çukur kazmaya vs. ihtiyaç duyarlar. Bu bütün çocukların gönlünde bulunan tabiattır. Onların çok hareketli olmasını kısıtlamak hatadır. Onların bağırmaları bile bedeninde ki organların gelişmesi, fikir ve zekâlarının parlaklaşması için iyidir.
Onu Salih Arkadaşlıklara Teşvik Et
İnsan tabiat olarak sosyal bir varlıktır, ünsiyeti sever. Ünsiyet edeceği, konuşup dertlerin i, hüzünlerini ve sevinçlerini paylaşacağı kimselere ihtiyaç duyar. Çocukların şahsiyetinin kurulmasında sohbetin, arkadaşlığın büyük önemi vardır. Eskiden şöyle denilirdi: “Bana kiminle arkadaşlık ettiğini söyle sana kim olduğunu söyleyeyim.” Şair şöyle demiştir:
Kişiyi sorma, arkadaşını sor
Her arkadaş arkadaşına uyar
Babaların ve annelerin çocuklarının salih arkadaşlar edinmeler ini sağlaması gerekir ki, onlar da salih olsunlar ve o şekilde yetişsinler. Arkadaşın, arkadaşının yolunu izlemesi ve yönlendirmesi bakımından üzerinde şaşırtıcı bir etkisi vardır. Bu yüzden çocuklarımızın arkadaşlarının ahlaklı ve dindar olması çok önemlidir. Arkadaşının babasını tanımış olmamızla yetinmeme liyiz. Zira çocuklarımıza uygun arkadaşın, bu sadakatin gerekli olması gibi din bağıyla da bağlı olması gerekir.
Salih Arkadaşın Önemini Gösteren Misaller:
1- Ebu Musa el-Eşarî radıyallahu anh’den: Peygamber sallallah u aleyhi ve sellem buyurdu ki: “Şüphesiz salih arkadaş ile kötü arkadaşın misali misk taşıyan ile körük üfleyenin misali gibidir. Misk sahibi ya sana kokusunda n verir veya sen ondan satın alırsın. Senden hoş koku duyulur. Körük çekene gelince ya elbiseni yakar yahut da sen onun pis kokusunu alırsın."
2- Rasûlullah sallallah u aleyhi ve sellem Selman radıyallahu anh ile Ebu'd-Derda radıyallahu anh’ın arasında kardeşlik kurmuştu. Selman bir defasında Ebu'd-Derdâ'yı ziyaret etmişti. Evde, Ümmüd Derda radıyallahu anha’yı düşük bir kıyafet içinde buldu.
"Bu halin ne?" diye sordu. Kadın:
"Kardeşin, Ebu'd-Derdâ'nın dünya ile alakası kalmadı" diye açıkladı. Ebu'd-Derda geldi ve Selman radıyallahu anh'a yemek getirerek:
"Buyur, ye! Ben orucum!" dedi. Selman radıyallahu anh:
"Hayır! Sen yemezsen ben de yemem" dedi. Beraber yediler. Akşam olunca Ebu'd-Derdâ Selman'dan gece namazı için müsaade istediyse de, Selman:
"Uyu" dedi. Beraber uyudular. Bir müddet sonra Ebu'd-Derda namaza kalkmak istedi. Selman tekrar:
"Uyu!" dedi. Uyudular. Gecenin sonuna doğru Selman:
"Şimdi kalk!" dedi. Kalkıp beraber namaz kıldılar. Sonra Selman şu nasihatte bulundu:
"Senin üzerinde Rabbinin hakkı var, nefsinin hakkı var ve ailenin de hakkı var. Her hak sahibine hakkını ver." Ertesi gün Ebu'd-Derdâ, durumu Peygamber sallallah u aleyhi ve sellem'e anlattı. Rasûlullah sallallah u aleyhi ve sellem:
“Selman doğru söylemiş" buyurdu.
3- Şafiî rahimehul lah dedi ki: “Alimin zayi olması kardeşlerinin olmamasından dolayıdır. Cahilin zayi olması aklının azlığındandır. Bu ikisinden daha çok zayi olanı ise aklı olmayanla arkadaşlık edendir.”
4- es-Sa’lukî dedi ki: “Halkı razı etmek zor olsa, ona erişilmez. Allah’ı razı etmek kolay olsa o terk edilmez. Bizler zor zamanlar için dostlara muhtacız.”
Sahihu Müslim (2628)
Sahihul Buhari (6149)
Siyeru A’lamin Nubela (10/…)
Siyeru A’lamin Nubela (17/208)
