Çevrimdışı
Öfke, tıpkı sevinç gibi her insanın sahip olduğu doğal bir duygudur. Çocukların da öfkelenmeleri normaldir. Bu, büyümenin bir parçasıdır. Ancak, çocukların öfkelerini dışavurumu ve nasıl başa çıkacağı anne babaların en zorlandığı konudur.
Öfkelenmek, artık sabrımızın ve dayanma sınırımızın sonuna geldiğimizin işaretidir. Eğer işler bizim istediğimiz gibi gitmemiş veya karşımızdaki bizi yanlış anlamış ise öfkelenebiliriz. Çocuklarda da durum aynıdır. Önemli olan bu kriz anlarında çocuğunuza, öfkesini anlatabilmeniz ve bu duyguyu yıkıcı olmadan yaşayıp baş edebilmesine yardımcı olabilmenizdir.
Çocuklarda öfke nöbetleri genellikle iki ile dört yaşları arasında sıklıkla görülebilir. Bu yaş aralığı, çocukların özgürlüklerinin artmaya başladığı dönemdir. Bu yaştaki çocuklar, "benmerkezci" olurlar. Kendi istek ve arzuları herşeyin önündedir. 'Ben' ve 'benim isteklerim' dedikleri bu dönemde sahip oldukları duyguları nasıl tatmin edeceklerini çoğunlukla bilemezler.
Çocuklar istedikleri olmadığında öfkelenirler. Fakat, duygularını tam olarak ifade etmeyi bilmediklerinden genellikle vurarak, bağırarak, birşeyler fırlatarak öfkelerini ifade etmeye çalışırlar.
Peki, anne-baba olarak siz neler yapabilirsiniz?
Öncelikle unutmayın ki, öfke ifadesi öğrenilen bir davranıştır. Çocuğunuz her durumda olduğu gibi öfkelendiğinde de sizi model alır. Sizin anne-baba olarak öfkeli zamanlarınızda sergilediğiniz davranışlar, onun için rehber niteliğindedir.
Çocuğunuz öfkelendiğinde onu, duygularını ifade etmeye yönlendirebilirsiniz. Bunu öğretmek için öncelikle kendiniz, kendi duygularınızı ifade etmekle başlayabilirsiniz. Mutlu/üzgün/kızgın olduğunuz durumlarda hislerinizi açıklamaktan ve anlatmaktan kaçınmayın. Böylece, çocuğunuza kendi duygularını tanıması ve isimlendirmeye başlaması konusunda yardımcı olabilirsiniz.
Öfkenin kaynağında yatan nedenin konuşularak anlaşılacağının ve bu şekilde öfke krizinin kontrol altına alınacağının unutulmaması gerekir. Ancak, sadece öfkeyi ifade etmek yeterli değildir. Çocuğunuz öfkelendiğinde, öfkesinin nedenlerini bulmanız ve bu konuların çözümlerinde ona destek vermeniz, benzer bir durum karşısında onun kendi başına öfkesiyle başa çıkabilmesine yardımcı olur.
Genellikle, anne- babalar çocukları öfkelenince telaşlanırlar. Ya onlara istediklerini verirler ya da şiddetle karşılık verirler. Bu gibi tutumlar çocuğun "öfke"yle başa çıkmayı öğrenmesini engeller ve davranışı beslemiş olur. Burada yapılması gereken en doğru hareket, anne-baba olarak sağlam ve sakin durmak, çocuğa yenilmeden veya öfkelenmeden onu anlamaya çalışmaktır.
Öfke nöbeti geçiren çocuğunuzu nasıl sakinleştirebilirsiniz?
•Çocuğunuzun öfkesinin nedenlerini anlamaya çalışın.
•Çocuğunuzun duygularını sözel olarak ona ifade edin. "Bu duruma çok kızdın." gibi.
•Çocuğunuza öfkelenmenin doğal bir duygu olduğunu ve birşeye öfkelendiğinde onu dinleyeceğinizi ve birlikte çözüm arayacağınızı anlatın.
•Çocuğunuzun ne zaman, nerede, kimlerin yanında öfke nöbetine tutulduğunu gözlemleyin.
•Çocuğunuz öfke nöbetine tutulduğunda yalnız iseniz, onunla ilgilenmeyin ve ortamdan uzaklaşın. Eğer çocuğunuz kalabalık bir ortamda öfke nöbetine tutulur ise, onu sakin ve yalnız kalabileceğiniz bir yere götürmeyi deneyin.
•Çocuğunuzun öfkesini boşaltmasına yardımcı olacak çözümler yaratın. Örneğin, yumruklamak öfke boşaltımına yardımcı olabilir. Çocuğunuzun odasına yumruklaması için yumuşak ama dayanıklı bir yumruk torbası hazırlayabilirsiniz.
•Çocuğunuz öfkelendiğinde sakin ve sabırlı olmaya çalışın.
•Çocuğunuz öfkesini boşaltırken onunla konuşmayı denemeyin. Konuşmak için sakinleşmesini bekleyin. Ona neden bu kadar şiddetli tepki verdiğini sorun ve size tam olarak herşeyi açıklamasını isteyin.
•Kendi öfkenizi kontrol etmeye ve öfkelendiğiniz zaman duygularınızı ifade etmeye özen gösterin.
Uzman Psikolog Fatma Nur Tatari
