Çözüldü Deylemi'nin Hadis İlmi Konusundaki Güvenilirliği Nedir?

es selamun aleykum
deylemide bulunan hadislerin sıhhatine girmeden direk kitabın yazarına cebhe almak nekadar doğrudur?
aktarılan bir hadisin dipnotunda deylemi yazıyorsa doğal olarak içimde şüphe oluşuyor.
üç gramlık ilmimle bir hadis alimini itham etmiş gibi hissediyorum.
benim sorum deylemideki hadisler ile alakalı değil, bizzat kitabın yazarının samimiyetiyle alakalı.
elbette insanların kalbini size soramam fakat her uydurma hadisin altında deyleminin çıkması tesadüfmüdür?
kendisini itham eden alimler varmıdır?
var ise bu ithamlar hadis uydurduğu yönündemidir? yoksa kendisinin hadis almadaki usulünemidir?
vereceğiniz cevaba göre ciddi bir tövbe etmem gerekebilir.
Allahdan isabetli cevaplarınıza iki ,hatalarınız varsada bir ecir vermesi için duacınızım.

Âleykum selam we rahmetullah;


Ebû Şûcâ‘ Şîrûye b. Şehredâr b. Şîrûye (ö. 509/1115) ed-Deylemi, muhaddis ve tarihcidir.

Deylemi, 445’te (1053) Hemedan’da doğdu. Muhaddis Şehredâr b. Şîrûye’nin babası olub, peygamberlik iddiasında bulunan yalancı Esved el-Ansî’yi öldüren sahâbî Fîrûz ed-Deylemî’nin soyundandır.

İlkiyâ lakabıyla ün yapmış olan Deylemi, Kur’an’ı ezberledikten sonra hadis tahsili için başta Hemedan olmak üzere Horasan bölgesinin belli başlı ilim merkezlerini dolaştı. Bağdat’a ve Kazvin’e giderek devrin tanınmış âlimlerinden hadis okudu. Tahsilini tamamladıktan sonra Hemedan’a döndü ve buradaki medresede hadis muderrisliği görevini üstlendi. Medresenin idarî işlerini de yürüten Deylemî’nin bir hizmetli gibi çalıştığı rivayet edilir.
Zehebî, Şîrûye’nin hadis ezberleme yeteneğinin orta derecede olduğunu söylemiştir.

Fıkıhta Şâfiî mezhebine bağlı olup devrinde Hemedan ve çevresinde yaygın olan Şîa, Hâricî, Mu‘tezile gibi fırkalara kapılmamış ve sünneti savunmuştur.
Yüzünün ve ahlâkının güzelliği ve az konuşmasıyla ün yapmış olan Deylemî , 9 Receb 509 (28 Kasım 1115) Pazar günü Hemedan’da vefat etti.

Çoğu zaman sadece Deylemi diyerek ifade edilen eserin asıl adı Kitâbu’l-Firdevs bi-meŝûri’l-hiŧâb’dır. Ancak daha çok Firdevsu’l-ahbâr diye tanınmıştır.

Deylemî, devrindeki halkın, özellikle de hemşehrilerinin hadislerden ve senedlerinden uzaklaşmaları sebebiyle sahih rivayetle sahih olmayanı birbirinden ayıramadıklarını, bu yüzden hadis eserlerine değil kıssacı vâizlerin uydurdukları, hurafelerin peşine düştüklerini gördüğü için bu eseri kaleme aldığını söylemektedir.

Kudâî’nin (ö. 454/1062) daha çok ahlâk hadislerinden meydana gelen Şihâbu’l-ahbâr adlı eseri onun bu çalışmasına esas olmuştur.
Kitabda sünnetlere, ahlâkî öğütlere, faziletli amellere, vaaz, mesel ve cezalar gibi konulara dair 9056 hadis alfabetik olarak sıralanmış, halkın kolayca faydalanabilmesi için hadislerin senedleri zikredilmeden sahâbî olan râvinin adı verilmekle yetinilmiştir.
Şehredar, babasının Kitâbu’l-Firdevs’indeki hadislerin isnadlarını bir araya toplamış ve kitabı daha kullanışlı hale getirmiştir. Musnedu Firdevsi’l-ahbâr (Firdevsu’l-ahbâr bi-mesûri’l-hitâb) adını verdiği bu çalışma babasının kitabından daha fazla rağbet görmüştür.

Firdevsu’l-ahbâr’da bulunan hadislerin bir kısmı sahih, bir kısmı ferd ve garîb, çoğu zayıf, bir kısmı da asılsızdır. Bunu, Deylemî’nin başlıca kaynağı olub 1200 hadis ihtiva eden Şihâbu’l-ahbâr’ın güvenilir bir hadis kitabı olmamasıyla açıklamak mümkündür. Bu nedenle, Deylemi'den aktarılan rivayetlerde, bunların sıhhat derecelerinin belirtilmesi önem arzetmektedir.
Diğer bazı hadis kaynaklarında bulunmayan pek çok ahlâk hadisinin yer aldığı Firdevsu’l-ahbâr, Saîd b. Besyûnî Zağlûl tarafından el-Firdevs bi-meŝûri’l-hiŧâb adıyla son cildi fihrist olmak üzere altı cilt halinde yayımlanmıştır. (Beyrut 1406/1986)
Deylemi’nin, Riyâzu’l-uns li-ukalâi’l-ins adında başka bir eseri daha vardır. Bu kitab, Peygamber (s.a.v.) ile ondan sonra gelen halifelere dair bir eserdir (Brockelmann, GAL, I, 419; TDV İslam Ansiklopedisi, Deylemi, Firdevsu’l-ahbâr md.)

Allah razı olsun akhi
sonuç olarak sorun deylemide değil
kitabındaki bütün hadislari sahih olarak aktarmakda sanırım
sözlerinizden anlamamız gereken sahihi buhari hadisini aktarırken tamamını sahih olarak kabul edip tek tek incelemeye gerek yokken
deylemideki hadislerin aktarılması daha bir sorumluluk gerektirdiğinimi anlamalıyız
sonuçta bizim gibi avamdan olanların karşısına bir hadis getirildiğinde o hadisin ravilerinden ziyade hangi hadis kitabından aktarıldığı önemli oluyor.