Çevrimdışı
IBNÜ'L CEVZİ SIFATU'S SAFVE şöyle nakletti; [Ebu Hanefi]
Ebu Hanefi adem oğullarının en zekilerindendi. Fıkıh, ibadet, verâ ve takvayı kendinde toplayan Numan, devlet adamlarından hiçbir zaman bahşiş veya maaş almamıştır. Büyük imam Ebu Hanefi'nin uzun adı Numan b. Sabit Zuta'dır Hicri 80 yıllarında dünyaya geldi. Torunu şöyle demiştir ;" Dedemin babası olan Sabit henüz küçükken Hz.Alinin(r.a) hayır duasını almıştır. Biz bu duanın kabul olduğuna inanıyoruz" (1)
Tercih edilen görüşe göre Ebu Hanefi bazı sahabeleride görmüştür. Bunlar (93H. vefat eden Enes b. Malik, 87H. Vefat eden Abdullah b. Evfa, 85H vefat eden Vasile b. Eska ...) Imam-ı Ebu Hanefi'ın hocaları, o devrin en zekî ve fıkıh ilmini en iyi bilen insanlardı. Sarîk'in Husayndan naklettiği şu hadisedir : ... Ebu Hanefi, Hammâdın öğüdünü tutu, onun halkasına yapıştı ve fıkıhta derinleşti. Artık insanlar Ebu Hanefi'yi parmakla gösteriyordu.
Müzeni'den gelen rivayette Imam Şafi(r.a) şöyle diyor :
_Insanlar kıyas ve istihsanda Ebu Hanefi'nin çocukları mesabesindedir.''_
Imam Şafi şöyle diyor :
" İnsanlar fıkıhta Ebu Hanefi'nin çocuklarıdır"_(2)
Şu'be şu sözü naklediyor: " Ben biliyorum ki ilim *Numan*'ın (Ebu hanefi)'ın can yoldasıdır, tıpkı ışığın gündüze dost olup, karanlıkları yırtması gibi"
Yahya b. Tâlib, Ali b.Âsım'ın söyle dediği naklediliyor: " Imam Ebu Hanefi'nin ilmi, o çağda yaşayan diğer tüm âlimlerin ilmiyle ölçülse, Ebu Hanefi'nin ki yine de ağır gelirdi"
Muhammed b.Semmâ yoluyla Ebu Yusuf'tan gelen bir rivayet de şöyledir : Ebu Hanefi'ye hangi konuda muhalefet etsem, biraz düşündükten sonra onun görüşünün âhirette felaha erenlerin görüşü olduğuna karar vermişimdir. Bem hadise çok meylettim. Ama o, sahîh hadisi benden daha çabuk anlardı, bu hususta basireti pek keskindi".
Bazıları da Imâma aşırı sert hücumlarda bulundular. Neredeyse zındık, sünneti terkeden, delilsiz fetva veren gibi sıfatlarla andılar. Bu sözler bir delile dayanmıyordu. Bu yersiz tenkitlerin hepsi de imam-ı Azam Sağken yapılıyordu. O, talebeleriyle ilim halkalarında müzâkere ederek tahric etttiği hadisleri, vazettiği kıyas ve kaideleri için uğraşıp didindiği sıralarda böyle insafsız saldırılara mazur kalıyordu.
...Suriye'li fakih Evzâi bir defasında Abdullah b.Mübarek'e sordu : "Kûfe'de çıkan ve Ebu Hanefi denen bu bidatçı da kim?"
Ibni Mubarek bu soruya cevap vermedi. Ama gayet ince ve zor meseleleri ortaya atıp izah etti. Bu çözümler Evzâi'nin hoşuna gitmiş olacak ki sordu :
_" Bu fetvaları veren kim?"_
Ibni Mübârek; "Irak'ta gördüğüm bor üstad!" dedi.
Evzâi '' O adam üstadların en şereflisi, git onunla daha çok görüş!"dedi
Ibni Mübârek;
_"Işte o adam Ebu Hanefi'dir!"_
Sonraları Ebu Hanefi ile Evzâi Mekke'de buluştular. Ibni mübârek'in zikrettiği bazı meseleleri müzakere ettiler. Ebu Hanefi bu mesâil hakkında görüşlerini açıkladı. Ayrıldıktan sonra Evzâi, ibni mübârek'e şöyle dedi : _"Doğrusu ben bu zatın ilminin çokluğuna aklının üstünlüğüne hayran kaldım. Ona gıbta ettim. Allah'tan af diliyorum, ben onun hakkında meğer yanılıyormuşum. Ey Abdullah! Sen oradan ayrılma, o bana anlatılanlardan çok farklı, bambaşka biri imiş"_(3)
Onun devrinde yaşayan, zühd ve takvâsıyla meşhur Fudayl b. Iyâd diyor ki : " Ebu Hanefi fakih ve muttaki bir zattı. Parası çoktu ama etrafındakilere iyilik yapmasını bilirdi. Gece gündüz ilim öğrenmekle meşguldü. Kendisine müracaat edenler hem ilimden, hem de malından faydalanırdı. Gecelerini ibadetle geçirir, az söyler, çok sükut ederdi. Helal ve harama dair bir mesele oraya atılınca konuşur izah ederdi. Hakkı söylemekte tavizsizdi. Devlet yöneticilerinin verdiğini kabul etmezdi".
O zamanın zühd ve ilmiyle meşhur âbidi, Abdullah b.Mühabek Ebu Hanefi 'yi anlatırken şöyle diyor : _" O ilmin beyni ve merkezidir "_ (4)
Hzrlyn : ( Şafi Mezhebinden alimler, celâleddin suyutî , hacer el- Heytemî eserlerinde onu kaleme aldı. Mutasavvıf olan Imam Şa'ranî övgüle bahsediyor onun velayet mertebesine erenlerden olduğunu bildiriyor )
[1] : ibni Hallikan c.5 s.405
[2] : el-Hafız ez-Zehebi, el-Iber c.1 s.162
[3] : el-Hayratü'l Hisan s.33.
[4] : el-Hayratü'l Hisan s.32.
Ebu Hanefi adem oğullarının en zekilerindendi. Fıkıh, ibadet, verâ ve takvayı kendinde toplayan Numan, devlet adamlarından hiçbir zaman bahşiş veya maaş almamıştır. Büyük imam Ebu Hanefi'nin uzun adı Numan b. Sabit Zuta'dır Hicri 80 yıllarında dünyaya geldi. Torunu şöyle demiştir ;" Dedemin babası olan Sabit henüz küçükken Hz.Alinin(r.a) hayır duasını almıştır. Biz bu duanın kabul olduğuna inanıyoruz" (1)
Tercih edilen görüşe göre Ebu Hanefi bazı sahabeleride görmüştür. Bunlar (93H. vefat eden Enes b. Malik, 87H. Vefat eden Abdullah b. Evfa, 85H vefat eden Vasile b. Eska ...) Imam-ı Ebu Hanefi'ın hocaları, o devrin en zekî ve fıkıh ilmini en iyi bilen insanlardı. Sarîk'in Husayndan naklettiği şu hadisedir : ... Ebu Hanefi, Hammâdın öğüdünü tutu, onun halkasına yapıştı ve fıkıhta derinleşti. Artık insanlar Ebu Hanefi'yi parmakla gösteriyordu.
Müzeni'den gelen rivayette Imam Şafi(r.a) şöyle diyor :
_Insanlar kıyas ve istihsanda Ebu Hanefi'nin çocukları mesabesindedir.''_
Imam Şafi şöyle diyor :
" İnsanlar fıkıhta Ebu Hanefi'nin çocuklarıdır"_(2)
Şu'be şu sözü naklediyor: " Ben biliyorum ki ilim *Numan*'ın (Ebu hanefi)'ın can yoldasıdır, tıpkı ışığın gündüze dost olup, karanlıkları yırtması gibi"
Yahya b. Tâlib, Ali b.Âsım'ın söyle dediği naklediliyor: " Imam Ebu Hanefi'nin ilmi, o çağda yaşayan diğer tüm âlimlerin ilmiyle ölçülse, Ebu Hanefi'nin ki yine de ağır gelirdi"
Muhammed b.Semmâ yoluyla Ebu Yusuf'tan gelen bir rivayet de şöyledir : Ebu Hanefi'ye hangi konuda muhalefet etsem, biraz düşündükten sonra onun görüşünün âhirette felaha erenlerin görüşü olduğuna karar vermişimdir. Bem hadise çok meylettim. Ama o, sahîh hadisi benden daha çabuk anlardı, bu hususta basireti pek keskindi".
Bazıları da Imâma aşırı sert hücumlarda bulundular. Neredeyse zındık, sünneti terkeden, delilsiz fetva veren gibi sıfatlarla andılar. Bu sözler bir delile dayanmıyordu. Bu yersiz tenkitlerin hepsi de imam-ı Azam Sağken yapılıyordu. O, talebeleriyle ilim halkalarında müzâkere ederek tahric etttiği hadisleri, vazettiği kıyas ve kaideleri için uğraşıp didindiği sıralarda böyle insafsız saldırılara mazur kalıyordu.
...Suriye'li fakih Evzâi bir defasında Abdullah b.Mübarek'e sordu : "Kûfe'de çıkan ve Ebu Hanefi denen bu bidatçı da kim?"
Ibni Mubarek bu soruya cevap vermedi. Ama gayet ince ve zor meseleleri ortaya atıp izah etti. Bu çözümler Evzâi'nin hoşuna gitmiş olacak ki sordu :
_" Bu fetvaları veren kim?"_
Ibni Mübârek; "Irak'ta gördüğüm bor üstad!" dedi.
Evzâi '' O adam üstadların en şereflisi, git onunla daha çok görüş!"dedi
Ibni Mübârek;
_"Işte o adam Ebu Hanefi'dir!"_
Sonraları Ebu Hanefi ile Evzâi Mekke'de buluştular. Ibni mübârek'in zikrettiği bazı meseleleri müzakere ettiler. Ebu Hanefi bu mesâil hakkında görüşlerini açıkladı. Ayrıldıktan sonra Evzâi, ibni mübârek'e şöyle dedi : _"Doğrusu ben bu zatın ilminin çokluğuna aklının üstünlüğüne hayran kaldım. Ona gıbta ettim. Allah'tan af diliyorum, ben onun hakkında meğer yanılıyormuşum. Ey Abdullah! Sen oradan ayrılma, o bana anlatılanlardan çok farklı, bambaşka biri imiş"_(3)
Onun devrinde yaşayan, zühd ve takvâsıyla meşhur Fudayl b. Iyâd diyor ki : " Ebu Hanefi fakih ve muttaki bir zattı. Parası çoktu ama etrafındakilere iyilik yapmasını bilirdi. Gece gündüz ilim öğrenmekle meşguldü. Kendisine müracaat edenler hem ilimden, hem de malından faydalanırdı. Gecelerini ibadetle geçirir, az söyler, çok sükut ederdi. Helal ve harama dair bir mesele oraya atılınca konuşur izah ederdi. Hakkı söylemekte tavizsizdi. Devlet yöneticilerinin verdiğini kabul etmezdi".
O zamanın zühd ve ilmiyle meşhur âbidi, Abdullah b.Mühabek Ebu Hanefi 'yi anlatırken şöyle diyor : _" O ilmin beyni ve merkezidir "_ (4)
Hzrlyn : ( Şafi Mezhebinden alimler, celâleddin suyutî , hacer el- Heytemî eserlerinde onu kaleme aldı. Mutasavvıf olan Imam Şa'ranî övgüle bahsediyor onun velayet mertebesine erenlerden olduğunu bildiriyor )
[1] : ibni Hallikan c.5 s.405
[2] : el-Hafız ez-Zehebi, el-Iber c.1 s.162
[3] : el-Hayratü'l Hisan s.33.
[4] : el-Hayratü'l Hisan s.32.
