E
Çevrimdışı
بسم الله الرحمن الرحيم
RAHMAN VE RAHİM OLAN ALLAH`IN ADIYLA
İhtilaf şerdir
Bu konu hakkındaki Ayetler
Allah Azze ve Celle şöyle buyuruyor: Allah’ın ipine topluca sımsıkı sarılın ve parçalanıp bölünmeyin.Ali İmran 3/103
Kendilerine apaçık deliller geldikten sonra parçalanıp ayrılığa düşenler gibi olmayın Onlar için büyük bir azap vardır.Ali İmran 3/105
Dinlerini parça parça edip kendileri de guruplara ayrılanlar varya işte sen onlardan sorumlu değilsin onların işi Allah’a aittir. Sonra Allah onlara ne yaptıklarını haber verecektir.En’am 6/159
Dini dosdoğru tutun onda ayrılığa düşmeyin.Şura 42/13
Bu konu hakkındaki bazı rivayetler
Hz Peygamber ashabının yanına geldiğinde onların kader hakkında tartıştıklarını birinin bir ayeti diğerinin de başka bir ayeti delil getirdiklerini görmüştü Bu duruma sinirlenmiş ve Bununlamı emrolundunuz yoksa ben size bunun için mi gönderildim Allah’ın kitabının bir kısmını bir kısmına çatıştırıyorsunuz.Emrolunduğunuz şeye bakın ve ona tabi olun nehyolunduğunuzdan kaçının.(Benzer bir rivayette) Ey Kavmim Sizden önceki ümmetler bununla peygamberlerine karşı/ rağmen ihtilafları ve Kitabın bazısını çatıştırmak ile sapıttılar Oysa Kur’an bir kısmı diğer bir kısmıyla çatışsın diye değil tasdik etsin diye indirildi Ondan bildiğiniz ile amel edin müteşabih olanına iman edin(şeklinde bir uyarıda bulunmuştur.Taberani el-Mucemu’l-Evsat II/79- Ebu Nuaym Hülyetul-Evliya IX/216 Ahmed b Hanbel Müsned II/178-185-195 Tirmizi Kader /2133(Elbani hasen demiştir) İbn Mace Mukaddime 10/85 Yine bkz-Taberani I/165 III-227
Ebu Hüreyre’den Resülullah sallallahu aleyhi ve selem şöyle buyurdu: Hiç şüphe yok ki Allah sizin için üç şeye razı olur üç şeyi de size kerih görür Size kendisine ibadet etmenizi O’na hiçbir şeyi şerik koşmamanızı toptan Allah’ın ipine sarılıp tefrikaya düşmemenize razı olur Size dedikoduyu çok soru sormayı bir de malı kaybetmeyi kerih görür.Müslim III/1340
Bir defasında Übeyd b Ka’b ile Abdullah b Mesud arasında tek bir elbise içinde namaz kılınıp kılınamayacağı hususunda ihtilaf çıkınca Hz Ömer buna çok kızmıştır Übeyd bir elbise içinde namaz güzeldir demişti İbn Mesud ise bu durum elbise az olduğu vakit idi dedi Bunun Üzerine Ömer kızarak hutbeye çıktı ve iki sahabi ihtilaf etti Übeyd doğru söylüyor İbn Mesud ise isabet etmedi bundan sonra hiçbir kimsenin ihtilaf ettiğini işitmeyeyim aksi takdirde şöyle şöyle yaparım diyerek tehdit etti.İbn Abdil berr Cami’u beyanil ilm ve fadlihi II/84 İbn Hacer el-Metalibu’l-aliyye III/105 Tek elbise için namazın sahih olup olmadığına ilişkin hadisler için bkz:Buhari I/93-94 Müslim I/368-369 Ebu Davud I/414-416 İbn Mace I/179-180 Darimi I/318
İbn Mes'ud namazı dört rekat kıldı O'na Hz Osman'ı ayıpladın sonra da namazı dört rekat kıldın denilmiş O'da İhtilaf şerdir Beyhaki'nin rivayetinde’de İhtilafı mekruf görürüm demiştir.bkz Fethul-Bari Babu's-Salati bi Mina II.564 İbn Teymiyye Kavaidun Nüraniyyetü'l-Fıkhıyye.20.22
Ebu Hani el-Muktib bildiriyor: Amir eş-Şabi’ye Irak ahalisi ile Şam ahalisinin (Cemel ve Sıffin’de) birbirleriyle savaşmaları hususu sorulduğunda şöyle karşılık verdi: Şam ahalisi tüm savaşlarda bizi yeneceklerdir Çünkü hakkı inkar etmişler ancak birlik olmuşlardır Siz (Irak ahalisi) ise ayrılığa düştünüz Yüce Allah da dağılmış olan bir topluluğa karşı muzaffer kılacak değildir. Ebu Nuaym Hilyetül-Evliya 4/315
Şa’bi şöyle der: Peygamberinde sonra hangi topluluk ihtilafa düşmüşse mutlaka batıl ehli hak ehline galip gelmiştir. Ebu Nuaym Hilyetül-Evliya 4/313
İhtilafın rahmet olduğunu İleri sürenlerin sundukları bazı rivayetler
1-Beyhaki el-Medhal adlı kitabında İbn Abbas tariki ile şunu nakleder: Size Allah’ın kitabından ne verildiyse onunla amel gerekir Onun terki hususunda sizin için mazeret yoktur Eğer (konuyla ilgili olarak) Allahın kitabında bir şey yoksa sünnetimle amel ediniz Sünnetim de bir hüküm yoksa ashabımın dedikleri ile amel ediniz Ashabım gökteki yıldızlar gibidirler hangisine tutunursanız hidayete erersiniz Bu haberi aynı lafızla ve senedle et-Taberani ile ed-Deylemi Müsnedül-firdevs adlı kitabına almıştır.
Bu son haberin senedinde İbn Abbas’dan başka Dahhak Cüveybir ve Süleyman b Ebi Kerime varıdır Haber senedi acısından bu tarikle zayıftır Çünkü İbn Abbas dışında ki üç ravi de cerh edilmişlerdir Bu ravilerden Dahhak b Müzahim el-Hilali el-Belhi İbn Abbas ile hiç buluşmamıştır.bkz İbn Ebi Hatim el-Cerh ve’t-tadil IV/458 Zehebi Mizan II/326
Dahhak bizzat kendisi de İbn Abbas ile hiçbir zaman buluşmadığını itiraf etmiştir.bkz. İbn Ebi Hatim el-Cerh ve’t-tadil.IV/458-459
Ayrıca Yahya b Said Dahhak’ın zayıf olduğunu (sika olmadığını söylüyor) Yahya b Main Ebu Züra Ahmed b Hanbel ise Dahhak’ın sika olduğunu belirtmişlerdir bkz. İbn Ebi Hatim el-Cerh ve’t-tadil IV/458 Zehebi Mizan II/326
Dahhak her ne kadar Yahya b Said dışındaki hadisçiler tarafından cerh edilmediyse de İbn Abbas ile görüşmediği için mezkur haberin senedi hadis usulü tekniği bakımından sağlam sayılamaz Haberin senedinde bulunan ravilerden Cüveybir b Said el-Ezdi (leyyinul hadis) (metrukul hadis) (daiful hadis) tabirleri ile cerhedilmiştir.bkz:Zehebi Mizan I/427 İbn Hacer Tehzibut-tehzib II/123-124- Elbani Silsiletul-ehadisid-daife ve’l-mevdua.s.80
Hadisin sened zincirinde bulunan Süleyman b Ebi Kerime ise cerh ve tadil alimlerince (Daiful-hadis) kabul edilmiştir.bkz: Ebi Hatim el-Cerh ve’t-tadil IV/138 Zehebi Mizan II/221-222
Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu habere mezkur senedle sahih dememiz mümkün değildir Haber bu haliyle zayıftır Elbani de haberin senedi bakımından zayıf mana açısında ise mevzu olduğunu beyan etmiştir.bkz: Elbani Silsiletul-ehadisid-daife ve’l-mevdua.s.80
Mezkur haberi bunların dışında ashabımın ihtilafı ümmetim için rahmettir şekliyle Nasr el-Makdisi senedini ve sened deki şahısları açıklamaksızın Kitabul-hucce an tarikil-mehacce adlı esnerine almıştır Iraki mezkur haberi aylı lafızla Adem b Ebi Iyas’a nisbet etmiştir Iraki haberin bu senedle mürsel ve zayıf olduğunu beyan etmiştir Bu haberi Beyhaki de aynı lafızla er-Risaletül eş-ariyye adlı eserinde zikretmiştir Yine Beyhaki el-Medhal iles sünenil Kübra isimli eserinde Kasım b Muhammed den Muhammed’in ashabının ihtilafı Allah’ın kulları için rahmettir şeklinde bir haber nakletmiştir.bkz:Kettani er-Resaletül-mustadrafe.s.34.39 Ahmed b Muhammed e-Azizi es-Siracül-münir I/70 Münavi Fevzül-kadis I/212 Acluni Keşful-hafa I/64-65 Ali el-Kari el-Esrarül-merfua.s.84-86
Sonuç olarak haberin Rasülullah’a sallallahu aleyhi ve sellem’e kadar ulaşan illetten uzak merfu ve muttasıl bir senedi yoktur.
2-Ümmetimin ihtilafı rahmettir
İbn Hamz şöyle der: Ümmetimin ihtilafı rahmettir haberi sözlerin en fasididir Zira eğer ihtilaf rahmet olacak olursa ittifak azap olur. Bu hiçbir müslümanın söylemiyeceği sözdür Çünkü bir şeyde ya ittifak veya ihtilaf vardır Bunda da ya rahmet veya azab olur.Mezkur hadis ise ehli-fısk tarafından meydana getirilmiş batıl ve yalan bir sözdür.
İbn Hazm daha sonra bu haberin hadis olmadığını gösteren bir çok sebeb var diyor ve bunları teker teker ele alıyor O’na göre birinci sebeb haberin senedi sağlam değildir İbn Hazm haberin hadis olmadığını gösteren ikinci sebebi de şöyle açıklıyor:Rasülullah sallallahu aleyhi ve selem peygamber olarak nehyettiği bir şeyi emretmesi caiz olmaz Hz Peygamber sallallahu aleyhi ve selem hayatta iken başta Hz Ebu Bekir ve Hz Ömer olmak üzere bazı sahabilerin hatalarını kendilerine bildirerek onları bu hal üzere bırakmamıştır.
Yine İbn Hazm mezkur görüşünü takviye için İslam’ın iki ana kaynağı olan Kitab ve Sünnet’e müracaat ediyor O’na göre bu haber birliği emredip ihtilafı reddeden ayetlere ters düşmektedir İbn Hazm bu husustaki ayet ve hadislerin büyük bir kısmını birer birer zikrediyor.İbn Hazm el-Ihkam fi usülil-ahkam V/642-643
İbn Hazm bu konuda ayet ve hadisleri zikrettikten sonra şunları söylemiştir:Allah ihtilafın ayrılık olduğu hususunda nas koymuştur Ayrıca dinde çekişme ve tefrikadan Müslümanları nehyederek ihtilaf edenleri büyük azabla ve kuvvetlerinin gitmesiyle tehdit etmiştir Yine Allah ihtilafın yolundan ayrılmak olduğunu haber vermiştir Kim Allah’ın yolundan ayrılırsa şeytanın yoluna girmiştir. İbn Hazm el-Ihkam fi usülil-ahkam V/645
Elhamdulillahi Rabbil alimin. Ves salatu ves Selamu ala Seyyidul Mürselin. Ve Ala Âlihi ve sahbihi ecmain.
RAHMAN VE RAHİM OLAN ALLAH`IN ADIYLA
İhtilaf şerdir
Bu konu hakkındaki Ayetler
Allah Azze ve Celle şöyle buyuruyor: Allah’ın ipine topluca sımsıkı sarılın ve parçalanıp bölünmeyin.Ali İmran 3/103
Kendilerine apaçık deliller geldikten sonra parçalanıp ayrılığa düşenler gibi olmayın Onlar için büyük bir azap vardır.Ali İmran 3/105
Dinlerini parça parça edip kendileri de guruplara ayrılanlar varya işte sen onlardan sorumlu değilsin onların işi Allah’a aittir. Sonra Allah onlara ne yaptıklarını haber verecektir.En’am 6/159
Dini dosdoğru tutun onda ayrılığa düşmeyin.Şura 42/13
Bu konu hakkındaki bazı rivayetler
Hz Peygamber ashabının yanına geldiğinde onların kader hakkında tartıştıklarını birinin bir ayeti diğerinin de başka bir ayeti delil getirdiklerini görmüştü Bu duruma sinirlenmiş ve Bununlamı emrolundunuz yoksa ben size bunun için mi gönderildim Allah’ın kitabının bir kısmını bir kısmına çatıştırıyorsunuz.Emrolunduğunuz şeye bakın ve ona tabi olun nehyolunduğunuzdan kaçının.(Benzer bir rivayette) Ey Kavmim Sizden önceki ümmetler bununla peygamberlerine karşı/ rağmen ihtilafları ve Kitabın bazısını çatıştırmak ile sapıttılar Oysa Kur’an bir kısmı diğer bir kısmıyla çatışsın diye değil tasdik etsin diye indirildi Ondan bildiğiniz ile amel edin müteşabih olanına iman edin(şeklinde bir uyarıda bulunmuştur.Taberani el-Mucemu’l-Evsat II/79- Ebu Nuaym Hülyetul-Evliya IX/216 Ahmed b Hanbel Müsned II/178-185-195 Tirmizi Kader /2133(Elbani hasen demiştir) İbn Mace Mukaddime 10/85 Yine bkz-Taberani I/165 III-227
Ebu Hüreyre’den Resülullah sallallahu aleyhi ve selem şöyle buyurdu: Hiç şüphe yok ki Allah sizin için üç şeye razı olur üç şeyi de size kerih görür Size kendisine ibadet etmenizi O’na hiçbir şeyi şerik koşmamanızı toptan Allah’ın ipine sarılıp tefrikaya düşmemenize razı olur Size dedikoduyu çok soru sormayı bir de malı kaybetmeyi kerih görür.Müslim III/1340
Bir defasında Übeyd b Ka’b ile Abdullah b Mesud arasında tek bir elbise içinde namaz kılınıp kılınamayacağı hususunda ihtilaf çıkınca Hz Ömer buna çok kızmıştır Übeyd bir elbise içinde namaz güzeldir demişti İbn Mesud ise bu durum elbise az olduğu vakit idi dedi Bunun Üzerine Ömer kızarak hutbeye çıktı ve iki sahabi ihtilaf etti Übeyd doğru söylüyor İbn Mesud ise isabet etmedi bundan sonra hiçbir kimsenin ihtilaf ettiğini işitmeyeyim aksi takdirde şöyle şöyle yaparım diyerek tehdit etti.İbn Abdil berr Cami’u beyanil ilm ve fadlihi II/84 İbn Hacer el-Metalibu’l-aliyye III/105 Tek elbise için namazın sahih olup olmadığına ilişkin hadisler için bkz:Buhari I/93-94 Müslim I/368-369 Ebu Davud I/414-416 İbn Mace I/179-180 Darimi I/318
İbn Mes'ud namazı dört rekat kıldı O'na Hz Osman'ı ayıpladın sonra da namazı dört rekat kıldın denilmiş O'da İhtilaf şerdir Beyhaki'nin rivayetinde’de İhtilafı mekruf görürüm demiştir.bkz Fethul-Bari Babu's-Salati bi Mina II.564 İbn Teymiyye Kavaidun Nüraniyyetü'l-Fıkhıyye.20.22
Ebu Hani el-Muktib bildiriyor: Amir eş-Şabi’ye Irak ahalisi ile Şam ahalisinin (Cemel ve Sıffin’de) birbirleriyle savaşmaları hususu sorulduğunda şöyle karşılık verdi: Şam ahalisi tüm savaşlarda bizi yeneceklerdir Çünkü hakkı inkar etmişler ancak birlik olmuşlardır Siz (Irak ahalisi) ise ayrılığa düştünüz Yüce Allah da dağılmış olan bir topluluğa karşı muzaffer kılacak değildir. Ebu Nuaym Hilyetül-Evliya 4/315
Şa’bi şöyle der: Peygamberinde sonra hangi topluluk ihtilafa düşmüşse mutlaka batıl ehli hak ehline galip gelmiştir. Ebu Nuaym Hilyetül-Evliya 4/313
İhtilafın rahmet olduğunu İleri sürenlerin sundukları bazı rivayetler
1-Beyhaki el-Medhal adlı kitabında İbn Abbas tariki ile şunu nakleder: Size Allah’ın kitabından ne verildiyse onunla amel gerekir Onun terki hususunda sizin için mazeret yoktur Eğer (konuyla ilgili olarak) Allahın kitabında bir şey yoksa sünnetimle amel ediniz Sünnetim de bir hüküm yoksa ashabımın dedikleri ile amel ediniz Ashabım gökteki yıldızlar gibidirler hangisine tutunursanız hidayete erersiniz Bu haberi aynı lafızla ve senedle et-Taberani ile ed-Deylemi Müsnedül-firdevs adlı kitabına almıştır.
Bu son haberin senedinde İbn Abbas’dan başka Dahhak Cüveybir ve Süleyman b Ebi Kerime varıdır Haber senedi acısından bu tarikle zayıftır Çünkü İbn Abbas dışında ki üç ravi de cerh edilmişlerdir Bu ravilerden Dahhak b Müzahim el-Hilali el-Belhi İbn Abbas ile hiç buluşmamıştır.bkz İbn Ebi Hatim el-Cerh ve’t-tadil IV/458 Zehebi Mizan II/326
Dahhak bizzat kendisi de İbn Abbas ile hiçbir zaman buluşmadığını itiraf etmiştir.bkz. İbn Ebi Hatim el-Cerh ve’t-tadil.IV/458-459
Ayrıca Yahya b Said Dahhak’ın zayıf olduğunu (sika olmadığını söylüyor) Yahya b Main Ebu Züra Ahmed b Hanbel ise Dahhak’ın sika olduğunu belirtmişlerdir bkz. İbn Ebi Hatim el-Cerh ve’t-tadil IV/458 Zehebi Mizan II/326
Dahhak her ne kadar Yahya b Said dışındaki hadisçiler tarafından cerh edilmediyse de İbn Abbas ile görüşmediği için mezkur haberin senedi hadis usulü tekniği bakımından sağlam sayılamaz Haberin senedinde bulunan ravilerden Cüveybir b Said el-Ezdi (leyyinul hadis) (metrukul hadis) (daiful hadis) tabirleri ile cerhedilmiştir.bkz:Zehebi Mizan I/427 İbn Hacer Tehzibut-tehzib II/123-124- Elbani Silsiletul-ehadisid-daife ve’l-mevdua.s.80
Hadisin sened zincirinde bulunan Süleyman b Ebi Kerime ise cerh ve tadil alimlerince (Daiful-hadis) kabul edilmiştir.bkz: Ebi Hatim el-Cerh ve’t-tadil IV/138 Zehebi Mizan II/221-222
Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu habere mezkur senedle sahih dememiz mümkün değildir Haber bu haliyle zayıftır Elbani de haberin senedi bakımından zayıf mana açısında ise mevzu olduğunu beyan etmiştir.bkz: Elbani Silsiletul-ehadisid-daife ve’l-mevdua.s.80
Mezkur haberi bunların dışında ashabımın ihtilafı ümmetim için rahmettir şekliyle Nasr el-Makdisi senedini ve sened deki şahısları açıklamaksızın Kitabul-hucce an tarikil-mehacce adlı esnerine almıştır Iraki mezkur haberi aylı lafızla Adem b Ebi Iyas’a nisbet etmiştir Iraki haberin bu senedle mürsel ve zayıf olduğunu beyan etmiştir Bu haberi Beyhaki de aynı lafızla er-Risaletül eş-ariyye adlı eserinde zikretmiştir Yine Beyhaki el-Medhal iles sünenil Kübra isimli eserinde Kasım b Muhammed den Muhammed’in ashabının ihtilafı Allah’ın kulları için rahmettir şeklinde bir haber nakletmiştir.bkz:Kettani er-Resaletül-mustadrafe.s.34.39 Ahmed b Muhammed e-Azizi es-Siracül-münir I/70 Münavi Fevzül-kadis I/212 Acluni Keşful-hafa I/64-65 Ali el-Kari el-Esrarül-merfua.s.84-86
Sonuç olarak haberin Rasülullah’a sallallahu aleyhi ve sellem’e kadar ulaşan illetten uzak merfu ve muttasıl bir senedi yoktur.
2-Ümmetimin ihtilafı rahmettir
İbn Hamz şöyle der: Ümmetimin ihtilafı rahmettir haberi sözlerin en fasididir Zira eğer ihtilaf rahmet olacak olursa ittifak azap olur. Bu hiçbir müslümanın söylemiyeceği sözdür Çünkü bir şeyde ya ittifak veya ihtilaf vardır Bunda da ya rahmet veya azab olur.Mezkur hadis ise ehli-fısk tarafından meydana getirilmiş batıl ve yalan bir sözdür.
İbn Hazm daha sonra bu haberin hadis olmadığını gösteren bir çok sebeb var diyor ve bunları teker teker ele alıyor O’na göre birinci sebeb haberin senedi sağlam değildir İbn Hazm haberin hadis olmadığını gösteren ikinci sebebi de şöyle açıklıyor:Rasülullah sallallahu aleyhi ve selem peygamber olarak nehyettiği bir şeyi emretmesi caiz olmaz Hz Peygamber sallallahu aleyhi ve selem hayatta iken başta Hz Ebu Bekir ve Hz Ömer olmak üzere bazı sahabilerin hatalarını kendilerine bildirerek onları bu hal üzere bırakmamıştır.
Yine İbn Hazm mezkur görüşünü takviye için İslam’ın iki ana kaynağı olan Kitab ve Sünnet’e müracaat ediyor O’na göre bu haber birliği emredip ihtilafı reddeden ayetlere ters düşmektedir İbn Hazm bu husustaki ayet ve hadislerin büyük bir kısmını birer birer zikrediyor.İbn Hazm el-Ihkam fi usülil-ahkam V/642-643
İbn Hazm bu konuda ayet ve hadisleri zikrettikten sonra şunları söylemiştir:Allah ihtilafın ayrılık olduğu hususunda nas koymuştur Ayrıca dinde çekişme ve tefrikadan Müslümanları nehyederek ihtilaf edenleri büyük azabla ve kuvvetlerinin gitmesiyle tehdit etmiştir Yine Allah ihtilafın yolundan ayrılmak olduğunu haber vermiştir Kim Allah’ın yolundan ayrılırsa şeytanın yoluna girmiştir. İbn Hazm el-Ihkam fi usülil-ahkam V/645
Elhamdulillahi Rabbil alimin. Ves salatu ves Selamu ala Seyyidul Mürselin. Ve Ala Âlihi ve sahbihi ecmain.
