Çevrimdışı
70- MEÂRİC SÛRESİ
Mekke'de nazil olmuştur. Îbnu'l-Cevzî bunda ulemanın icmaı olduğunu söyler.[1] İbn Abbâs Sûrenin Hakka Sûresinin peşinden nazil olduğunu söylemiştir.[2]
l. İsteyen birisi inecek azabı istedi
İbn Abbâs'tan rivayete göre "Ey Allahım, eğer bu senin katından bir hak ise gökten başımıza taş yağdır." deyip kendine beddua ederek azabı isteyen en-Nadr ibnu'l-Hâris ibn Kelede hakkında nazil olmuştur. Onun istediği azâb Bedr günü başına inmiş ve esir edilerek öldürülmüştür.[3]
Hz. Peygamber (sa), Mekkelileri başlarına gelecek bir azâb ile korkuttuğunda onlar kendi aralarında: "Bu azabın ehli kimlerdir? Bu azâb kimedir? Bunu Muhammed'e bir sorun bakalım." demişler ve gelip Hz. Peygamber (sa)'e sormuşlar da Allah Tealâ bu âyet-i kerimeyi indirmiş.[4]
Bu âyet-i kerimenin el-Hâris ibnu'n-Nu'mân el-Fihrî hakkında nazil olduğu da söylenmiştir. Hz. Peygamber (sav)'in, Hz. Ali hakkında "Ben kimin dostu isem Ali de onun dostudur." buyurduğu haberi kendisine ulaşınca devesine binmiş, gelmiş ve devesini el-Abtah'da ıhtırıp Hz. Peygamber (sa)'e: "Ey Muhammed, Allah'tan getirerek bize yegâne ilâhın Allah olduğuna ve senin O'nun elçisi olduğuna şehadet etmemizi emrettin, bunu senden kabul ettik. Günde beş vakit namaz kılmamızı emrettin, onu senden kabul ettik. Mallarımızın zekâtını vermemizi emrettin, onu senden kabul ettik. Her sene Ramazan ayında oruç tutmamızı emrettin, onu senden kabul ettik. Haccetmemizi emrettin kabul ettik. Sonra bütün bunlara razı olmayıp bir de bunların üstüne amca oğlunu bizden üstün tuttun. Bu, senden mi, yoksa Allah'tan mı?" diye sormuş. Hz. Peygamber (sa)'in: "Yegâne ilâh olan Allah'a yemin ederim ki bu, ancak Allah'tandır." buyurunca da "Ey Allahım, şayet Muhammed'in söylediği hak ise üzerimize gökten taş yağdır veya bizim başımıza elîm bir azâb getir." diyerek arkasını dönüp gitmeye başlamış. Râvi der ki: Allah'a yemin olsun ki daha devesine ulaşamadan Allah Tealâ ona bir taş attı da tam tepesine isabet edip dübüründen çıktı, onu böylece öldürdü. İşte bu âyet-i kerime bunun üzerine nazil oldu.[5]
Ancak bu rivayet, Sûrenin tamamının mekkî olduğu rivayetleriyle çelişmektedir ve rivayetin sıhhati Ğadîr Hum olayı hakkındaki rivayetlerin sıhhatine bağlıdır. Zira Hz. Peygamber (sav)'in Hz. Ali hakkında "Ben kimin dostu isem Ali de onun dostudur." buyurması Ğadîr Hum olayındadır.[6]
5. Şimdilik sen güzel güzel sabret.
Kelbî bu âyet-i kerimenin Hz. Peygamber savaşla emrolunmazdan önce nazil olduğunu söylemiştir.[7]
19. Gerçekten insan hırsına düşkün yaratılmıştır.
20. Başına bir fenalık gelince feryadı basandır.
21. Kendisine bir hayır dokununca da çok cimridir.
Mukatil, bu âyet-i kerimelerin Ümeyye ibn Halef el-Cumahî hakkında nazil olduğunu[8] söylemiş ve İbn Abbâs'tan gelen bir rivayette de Ebu Cehil ibn Hişâm hakkında olduğu[9] belirtilmişse de hemen sonrasında istisna edilenler dışında bütün insanlar hakkında genel olduğu da açıktır.[10]
24. Ve onlar ki mallarında belirli bir hak vardır.
25. Dilenene ve yoksula.
el-Hasen ibn Muhammed el-Hanefiyye'den rivayete göre Hz. Peygamber (sa) bir seriyye göndermiş, onlar da bir miktar ganimetle dönmüşler. Ganimetin paylaştırılmasından sonra bu seriyyeye katılmamış bazıları gelip onlar da bu ganimetten kendilerine bir şeyler verilmesini istemişler ve işte bu âyet-i kerimeler onlar hakkında nazil olmuş.[11]
36. O küfredenlere ne oluyor ki gözlerini sana doğru dikip bakmaktadırlar. 37.Sağdan ve soldan halka halka olarak.
38. Onlardan herkes naîm cennetine konulacağını mı umuyor?
Rasûlullah (sa)'ın çevresine halka halka olup oturan Kur'ân'la alay eden, onu yalanlayan ve Hz. Peygamber (sav)'in ashabı ile alay ederek: "Bunlar mı cennete girecekler? Eğer bunlar Muhammed'in söylediği gibi cennete gireceklerse elbette biz onlardan önce oraya gireriz. Eğer cennetten onlara bir şey verilecekse bize onlardan daha çok verilecek" diyen kâfirlerden bir cemaat hakkında nazil olmuştur. [12]
38. Onlardan herkes, Naîm cennetine konulacağını mı umuyor?
39. Hayır. Doğrusu Biz, onları o bilip durdukları şeyden yarattık.
Müfessirler şöyle diyor: Müşrikler, Hz. Peygamber (sav)'in etrafına toplanıyor, onun sözlerini dinliyor ama istifade etmiyorlar; tam tersine onu yalanlıyor, onunla alay ediyor ve: "Eğer bunlar cennete gireceklerse biz onlardan önce gireriz ve onlara verilenlerden daha fazlası bizim olur." diyorlardı. İşte bunun üzerine bu âyet-i kerimeler nazil oldu.[13]
[1] İbnu'l-Cevzî, age. vııı,357; Kurtubî, age. xvııı,i8i.
[2] Alûsî, age. xxix,55.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/906.
[3] Vahidî, age. s. 3 i 8; İbn Kesîr, age. VIII.247.
[4] Beğavî, Meâlimu't-Tenzîl, rv,392.
[5] Kurtubî, age. XVIII, 181-182.
[6] Alûsî, age. xxix,55.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/906-907.
[7] Râzî, age. xxx,i25.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/907.
[8] İbnu’l-Cevzî, age. vin.363.
[9] Alûsî, age. xxix,62.
[10] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/907.
[11] Taberî, age. xxix,52.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/907.
[12] İbnu'l-Cevzî, age. V1II.364; Râzî, age. XXX,13I; Kurtubî, age. XVffl,190.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/908.
[13] Vahidî, age. s. 318.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/908.
Mekke'de nazil olmuştur. Îbnu'l-Cevzî bunda ulemanın icmaı olduğunu söyler.[1] İbn Abbâs Sûrenin Hakka Sûresinin peşinden nazil olduğunu söylemiştir.[2]
l. İsteyen birisi inecek azabı istedi
İbn Abbâs'tan rivayete göre "Ey Allahım, eğer bu senin katından bir hak ise gökten başımıza taş yağdır." deyip kendine beddua ederek azabı isteyen en-Nadr ibnu'l-Hâris ibn Kelede hakkında nazil olmuştur. Onun istediği azâb Bedr günü başına inmiş ve esir edilerek öldürülmüştür.[3]
Hz. Peygamber (sa), Mekkelileri başlarına gelecek bir azâb ile korkuttuğunda onlar kendi aralarında: "Bu azabın ehli kimlerdir? Bu azâb kimedir? Bunu Muhammed'e bir sorun bakalım." demişler ve gelip Hz. Peygamber (sa)'e sormuşlar da Allah Tealâ bu âyet-i kerimeyi indirmiş.[4]
Bu âyet-i kerimenin el-Hâris ibnu'n-Nu'mân el-Fihrî hakkında nazil olduğu da söylenmiştir. Hz. Peygamber (sav)'in, Hz. Ali hakkında "Ben kimin dostu isem Ali de onun dostudur." buyurduğu haberi kendisine ulaşınca devesine binmiş, gelmiş ve devesini el-Abtah'da ıhtırıp Hz. Peygamber (sa)'e: "Ey Muhammed, Allah'tan getirerek bize yegâne ilâhın Allah olduğuna ve senin O'nun elçisi olduğuna şehadet etmemizi emrettin, bunu senden kabul ettik. Günde beş vakit namaz kılmamızı emrettin, onu senden kabul ettik. Mallarımızın zekâtını vermemizi emrettin, onu senden kabul ettik. Her sene Ramazan ayında oruç tutmamızı emrettin, onu senden kabul ettik. Haccetmemizi emrettin kabul ettik. Sonra bütün bunlara razı olmayıp bir de bunların üstüne amca oğlunu bizden üstün tuttun. Bu, senden mi, yoksa Allah'tan mı?" diye sormuş. Hz. Peygamber (sa)'in: "Yegâne ilâh olan Allah'a yemin ederim ki bu, ancak Allah'tandır." buyurunca da "Ey Allahım, şayet Muhammed'in söylediği hak ise üzerimize gökten taş yağdır veya bizim başımıza elîm bir azâb getir." diyerek arkasını dönüp gitmeye başlamış. Râvi der ki: Allah'a yemin olsun ki daha devesine ulaşamadan Allah Tealâ ona bir taş attı da tam tepesine isabet edip dübüründen çıktı, onu böylece öldürdü. İşte bu âyet-i kerime bunun üzerine nazil oldu.[5]
Ancak bu rivayet, Sûrenin tamamının mekkî olduğu rivayetleriyle çelişmektedir ve rivayetin sıhhati Ğadîr Hum olayı hakkındaki rivayetlerin sıhhatine bağlıdır. Zira Hz. Peygamber (sav)'in Hz. Ali hakkında "Ben kimin dostu isem Ali de onun dostudur." buyurması Ğadîr Hum olayındadır.[6]
5. Şimdilik sen güzel güzel sabret.
Kelbî bu âyet-i kerimenin Hz. Peygamber savaşla emrolunmazdan önce nazil olduğunu söylemiştir.[7]
19. Gerçekten insan hırsına düşkün yaratılmıştır.
20. Başına bir fenalık gelince feryadı basandır.
21. Kendisine bir hayır dokununca da çok cimridir.
Mukatil, bu âyet-i kerimelerin Ümeyye ibn Halef el-Cumahî hakkında nazil olduğunu[8] söylemiş ve İbn Abbâs'tan gelen bir rivayette de Ebu Cehil ibn Hişâm hakkında olduğu[9] belirtilmişse de hemen sonrasında istisna edilenler dışında bütün insanlar hakkında genel olduğu da açıktır.[10]
24. Ve onlar ki mallarında belirli bir hak vardır.
25. Dilenene ve yoksula.
el-Hasen ibn Muhammed el-Hanefiyye'den rivayete göre Hz. Peygamber (sa) bir seriyye göndermiş, onlar da bir miktar ganimetle dönmüşler. Ganimetin paylaştırılmasından sonra bu seriyyeye katılmamış bazıları gelip onlar da bu ganimetten kendilerine bir şeyler verilmesini istemişler ve işte bu âyet-i kerimeler onlar hakkında nazil olmuş.[11]
36. O küfredenlere ne oluyor ki gözlerini sana doğru dikip bakmaktadırlar. 37.Sağdan ve soldan halka halka olarak.
38. Onlardan herkes naîm cennetine konulacağını mı umuyor?
Rasûlullah (sa)'ın çevresine halka halka olup oturan Kur'ân'la alay eden, onu yalanlayan ve Hz. Peygamber (sav)'in ashabı ile alay ederek: "Bunlar mı cennete girecekler? Eğer bunlar Muhammed'in söylediği gibi cennete gireceklerse elbette biz onlardan önce oraya gireriz. Eğer cennetten onlara bir şey verilecekse bize onlardan daha çok verilecek" diyen kâfirlerden bir cemaat hakkında nazil olmuştur. [12]
38. Onlardan herkes, Naîm cennetine konulacağını mı umuyor?
39. Hayır. Doğrusu Biz, onları o bilip durdukları şeyden yarattık.
Müfessirler şöyle diyor: Müşrikler, Hz. Peygamber (sav)'in etrafına toplanıyor, onun sözlerini dinliyor ama istifade etmiyorlar; tam tersine onu yalanlıyor, onunla alay ediyor ve: "Eğer bunlar cennete gireceklerse biz onlardan önce gireriz ve onlara verilenlerden daha fazlası bizim olur." diyorlardı. İşte bunun üzerine bu âyet-i kerimeler nazil oldu.[13]
[1] İbnu'l-Cevzî, age. vııı,357; Kurtubî, age. xvııı,i8i.
[2] Alûsî, age. xxix,55.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/906.
[3] Vahidî, age. s. 3 i 8; İbn Kesîr, age. VIII.247.
[4] Beğavî, Meâlimu't-Tenzîl, rv,392.
[5] Kurtubî, age. XVIII, 181-182.
[6] Alûsî, age. xxix,55.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/906-907.
[7] Râzî, age. xxx,i25.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/907.
[8] İbnu’l-Cevzî, age. vin.363.
[9] Alûsî, age. xxix,62.
[10] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/907.
[11] Taberî, age. xxix,52.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/907.
[12] İbnu'l-Cevzî, age. V1II.364; Râzî, age. XXX,13I; Kurtubî, age. XVffl,190.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/908.
[13] Vahidî, age. s. 318.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/908.
