Neler yeni
İslami Forum, Dini Forum, islami site, islami sohbet, radyo, islami bilgiler

İslam-tr.org'a hoş geldiniz! Hemen üye olun ve kendi konularınızı, düşüncelerinizi paylaşarak bu platforma katılın. Oturum açtıktan sonra, İslam dini, tarih ve güncel konularla ilgili paylaşımlarda bulunabilirsiniz.

Çözüldü Mezheblere Göre Bayram Namazlarındaki Tekbir Sayıları ve Delilleri Nedir ?

Abdulmuizz Fida Çevrimdışı

Abdulmuizz Fida

فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ
Admin
Hanefi Mezhebine göre bayram namazlarındaki tekbir sayılarının delili nedir?


Bayram Namazlarındaki Tekbir Sayıları :

Hanefi'lere göre iftitah tekbirinden sonra birinci rekatta fatiha'dan önce 3, ikinci rekatta zamm-i sureden sonra 3 tekbir getirilir.

Malikîler ve Hanbeli'lere göre birinci rekâtta 6 tekbir, ikinci rekâtta beş tekbir getirilir.

Şafıî'lere göre ise birinci rekâtta 7 tekbir, ikinci rekâtta 5 tekbir getirilir.

Bu zait tekbirler Hanefi'ler dışındakilere göre her iki rekâtta da Fatiha'dan önce getirilir.

536- Kesir b. Abdillah (r.anh)’ın babasından ve dedesinden rivâyete göre:
Rasûlullah (s.a.v.), Ramadan ve Kurban bayramlarının namazlarında ilk rek’atta okumadan önce 7, diğer rek’atta okumadan önce 5 tekbîr alırdı.”
(Ebû Dâvûd, Salat: 242; Muvatta, Iydeyn: 4; Tirmizi, Bayramlar, bab 386, Hadis no : 536)

Tirmîzî: Bu konuda Âişe, İbn Ömer ve Abdullah b. Amr’dan da hadis rivâyet edilmiştir.
Tirmîzî: Kesir’in dedesinden rivâyet edilen bu hadis hasendir. Bu hadis bu konuda Rasûlullah (s.a.v.)’den rivâyet edilen hadislerin en güzelidir.
Kesir’in dedesinin adı; Amr b. Avf el Muzenî’dir. Sahabe ve diğer dönemlerin bazı ilim adamları bu hadise göre amel etmişlerdir.
Ebû Hurayra’nın Medîne’de bu şekilde namaz kıldığı rivâyet edilmiştir. Medînelilerin görüşü de böyledir. Mâlik b. Enes, Şâfii, Ahmed ve İshâk’ta bunlardandır.

Bayram namazı iki rek'attir. Birinci rek'atta; iftitah tekbirinden sonra, kırâetten önce yedi tekbir almak sünnettir. İkinci rek'atla; kıyam tekbiri hariç tekbir almak, her tekbirde elleri kaldırmak sünnettir. Amr b. Şu-ayb babasından, o da dedesinden rivayeten: "Nebi aleyhisselâm bayramda oniki tekbir almıştır. Birinci rek'atta yedi, son rek'atta beş tekbir almış, bayramdan önce ve sonra herhangi bir namaz kılmamıştır." (Hadîsi Ahmed ve Ibn Mâce rivayet etmiştir. Ahmed; "Ben bu görüşü benimsiyorum." demiştir.)
Ebû Dâvûd ve Dârekutnî'nin rivayetine göre; Nebî aleyhisselâm şöyle buyurmuştur: "Ramadan bayramında birinci rek'atta yedi tekbîr, son rek'atta beş tekbir vardır. Her iki rek'atla tekbirden sonra kırâet vardır."
Bu görüş en kuvvetli görüş olup, sahabe, tabiîn ve imamlardan ilim ehlinin çoğu bu görüşü benimsemiştir.
Ibn Abdilberr şöyle demiştir: "Nebî aleyhisselam'dan bir takım hasen rivayetler varid olmuştur ki, bayram namazlarında birinci rek'atta yedi, ikinci rek'atta beş tekbir almıştır. Bu husus Abdullah b. Amr, Ibn Ömer, Câbir, Âişe, Ebû Vâkıt ve Amr bin Avf el-Muzenî'nin hadisinden rivayet olunmuştur. Bunun dışında kuvvetli veya zayıf bu hadise zıt bîr rivayet yoktur ve ilk olarak bu görüşle amel edilmiştir."

Peygamber (s.a.v.)’in ashabından pek çok kişiden benzeri rivâyetler vardır, Kufe'liler ve Sûfyân es Sevrî de aynı görüştedir.

Mâlik, Ahmed b. Hanbel ve Muzenî, ilk rekatte iftitah tekbiriyle birlikte 7 tekbir, ikincisinde ise, kıyam (ayağa kalkış) tekbirinin dışında 5 tekbir olduğunu söylerler. Şafiî, Evzaî e, İshâk'a göre ise, ilk rekatteki 7 sayısına iftitah, ikincideki 5'e de kıyam tekbirleri dahil değildir.
Dârekutnı'nin Amr b. Şuayb'in dedesinden yaptığı şu rivayet sonrakilerin görüşünü te'yid etmektedir:
"Rasûlullah (s.a.v.) ramadan ve kurban bayramlarında iftitah tekbiri hâriç ilk rekatte 7, ikincisinde 5 olmak üzere 12 defa tekbir aldı."

(Dârekutnî, Sunen, II, 48; Sunen-i Ebu Davud, Namaz, 1153 Şamil Yayınları: 4/280)

Hanefi'lerin Bayram Namazı Tekbir Sayısına Delilleri :

Hanefî'lere göre bayram namazlarının her iki rekatinde iftîtâh ve rukû' tekbirlerinden, fazla olarak 3' er tekbir vardır. Bunlara "zevahid tekbirleri” denilir, bu tekbirler vâcibtir. Delilleri Abdurrazzak ve Beyhakî'nin îbn Mes'ud'dan yaptıkları rivayet ile Ebû Dâvûd'da gelecek olan 1153 no'lu hadistir.

Abdullah b. Mes’ûd’tan bayram namazındaki tekbîrler konusunda şöyle dediği rivâyet ediliyor:

Bayram namazlarındaki fazla tekbîr sayısı 9'dur; Birinci rek’atta okumadan önce 5 tekbîr, ikinci rek’atta okumayla başlayıp rukû’ tekbîriyle birlikte 4 tekbîr alınır.
(Abdurrazzak, el-Musannef, III, 293 - 294 (hds. no: 5687); Beyhakî, es-Sunenu'l-kubrâ, III, 286)

1153. ...Ebû Hurayra'nın meclis arkadaşı Ebû Aişe'nin dediğine göre; Said b. el-as, Ebû Mûsâ el-Eş'arî ve Huzeyfe b. el-Yemân'a, Rasûlullah (s.a.v.)'in kurban ve ramadan bayramlarında nasıl tekbir aldığını sordu. Ebû Musâ şu cevabı verdi:
Cenaze namazındaki tekbir gibi 4 defa tekbir alırdı.
Bunun üzerine Huzeyfe: (Ebû Mûsâ) doğru söyledi, dedi.
Bunun üzerine Ebu Mûsâ şöyle dedi: "Ben Basra'da (vali) iken aynen bu şekilde tekbir alırdım."
Ebû Âişe, "Bu (bu konuşma olurken) ben de Said b. el-As'ın yanında idim" der.
(Sunen-i Ebu Davud, Namaz, 1153 Şamil Yayınları: 4/284)


Açıklama

Bu hadis-i şerif, bayram namazlarındaki zaid tekbirlerin, her iki rekatte 3'erden altı olduğunu söyleyen Hanefîlerin delilleri arasındadır. Daha evvel de işaret edildiği gibi, bu adede birinci rekatta iftitah, ikincisinde de rukû tekbirleri ilâve edilerek tekbir sayısının dörder olduğu söylenir. îbn Mes'ûd, Ebû Mûsâ el-Eş'arî, Ebû Mes'ûd el-Ensârî ve es-Sevrî bu görüştedirler.

Hanefî'lere karşı görüşte olanlar senetteki Abdurrahmân b. Sevbân'ın zayıf, Ebû Âişe'nin de mechûl olduğunu söyleyerek bu hadisin huccet olamayacağını söylerler. Yahya b. Ma'în ve Ahmed b. Hanbel Abdurrahmân b. Sevbân'ın zayıf olduğunu söyleyenlerdendir.
Buna mukabil Hanefîler, adı geçen zatın birçok âlim tarafından tezkiye edildiğini, dolayısıyla rivayetinin huccet olmasına mani bir durum olmadığını söylerler.
Bu mezheb sâliklerinin, Abdurrahman hakkında söyledikleri şudur; "İbn Main'in onun hakkındaki sözü istikrarlı değildir. Bazan "zayıf" bazan da "sâlih" der. Ali b. el-Medinî'nin kendisi hakkındaki görüşü iyidir. Amr b. Ali, "bir kişi hâriç Şam'lıların hadisi zayıftır" derken, Abdurrahman'ı istisna etmiştir. Osman ed-Dârimî: "Aslında sika, fakat kadere kurban gitmiş", Ebû Hatim de "sika fakat kadere karıştı. Hadisi doğru, ömrünün sonunda aklı değişti" derler. Ebû Dâvûd onun "selim" olduğunu söylemiş Buharî'de kendisinden Edebu'I-Mufred'de hadis rivayet etmiştir.

1151. Hadisin açıklamasında işaret edilen Abdurrazzak ve Beyhakî'nin, İbn Mes'ûd'dan yaptıkları rivayete ilâveten İbn Ebî Şeybe'nin yine Abdullah'tan tekbirlerin ilk rekatte 5, ikincide 4 olmak üzere 9 olduğunu bildiren rivayeti ve Abdurrezzak'ın İbn Abbâs'tan rivayet ettiği aynı manadaki haberi de Hanefîlerin görüşünü te'yid etmektedir. Bu rivayete göre iftitah ve rukû tekbirleri, bayram tekbirleri arasında sayılmaktadır.
Hanefî'ler, görüşlerine uygun düşmeyen yukarıdaki hadisleri şu bilgilere dayanarak zayıf olduklarını söylerler:
(1149 no'lu) Âişe hadisi hakkında Şevkanî isnadında İbn Lehi'a olduğu için zayıf der. Ebû Hatim hatâ olduğunu söylerken Tirmizî İlel'de, Buhârî'nin bu hadisi zayıf saydığını nakleder.

1149. ...Âişe (r.anhâ)dan rivayet edildiğine göre:
"Rasûlullah (s.a.v.) Ramadan ve Kurban bayramlarında birinci rekâtte 7, ikinci rekâtte de 5 defa tekbir alırdı".

(İbn Mâce, ikame 156; Sunen-i Ebu Davud, Namaz, 1149, Şamil Yayınları: 4/279 - 280)

Açıklama

Hadis-i şerif, ramadan ve kurban bayramı namazlarının birinci rekatlarında 7, ikincilerinde de 5 tekbirin olduğuna delildir. Bu görüş, Ömer, Ali, Ebû Hurayra, Ebû Saîd el-Hudri, Câbir, İbn Ömer, İbn Abbâs ve . Âişe'den (Allah hepsinden razı olsun) rivayet edilmiştir. Medine'li "fukaha-i seb'a" (yedi fakih : Saîd b. el-Museyyeb, Urve b. Zubeyr, Kasım b. Muhammed, Hârice b. Zeyd, Ebu Bekir b. Abdurrahmân, Suleyman b. Yesâr, UbeyduIIah b. Utbe) Ömer b. Abdilaziz, Zuhrî, Mekhûl, Mâlik, Evzaî, Şafiî, Ahmed b. Hanbel ve îshâk'in mezhebi de budur. Bunlara göre bu tekbirler sünnettir.

Amr b. Şuayb'in (1151.) hadisi hakkında da Irakî, "isnadı sahih" demiş, Tirmizî ve Buhârî'nin bunu sahih saydığını söylemişse de, onu tenkid edenler de olmuştur. Nasbu'r-râye'de İbnu'l-Kattân'ın (mezkûr hadisin râvilerinden) Tâifî için, "Bir cemaat bunu zayıf kabul etti" demiştir. Zehebî, Mizanu'l-İtidâl'de, "İbn Maîn onun için bir kere biraz sahih başka bir seferde de zayıf dedi" demekledir. Ayrıca Nesâî de "kuvvetli değil" tabirini kullanmıştır.

Görüldüğü gibi bu ifâdeler hadis-i şerifde bir za'f eserinin olduğunu gösterir.
Bu babın hadislerinden çıkan netice bayram tekbirlerinin adedi hakkında iki ayrı rivayet vardır. Bunlardan birine göre ilk rekatte 7, ikincide 5 tekbir vardır. Cumhur bu hadisleri esas almıştır. Mâlik, Ahmed b. Hanbel ve Muzenî'nin iftitâh tekbirini 7 adedine dahil saydıklarını Şafiî ve Evzâ-î'ye göre ise, dahil olmadığını 1149 no'lu hadisin açıklamasında belirtmiştik. Diğer rivayete göre her iki rekatte de 4'er tekbir vardır. Yukarıda da işaret edildiği gibi Hanefîler de bu rivayeti delil kabul etmişlerdir.

Ancak bayram tekbirleri konusunda yapılan farklı rivayetler bunlardan ibaret değildir. Şevkânî yukarıdakilere ilâveten yedi ayrı görüş daha nakletmiştir.
Bunlar:

1. Bayram tekbirleri her iki rekatta 7'şer defadır. Bu, Enes b. Mâlik, Muğîre b. Şu'be, İbn Abbâs, Saîd b. el-Museyyeb ve Nehai'den rivayet edimiştir.
2. İlk rekatte iftitâh tekbirinden başka ve kıraatten önce 6, ikinci rekatte ise, kıraatten sonra 5 tekbir vardır. Ahmed b. Hanbel'in iki görüşünden biri böyledir. Bahr sahibi, îmam Mâlik'in de aynı fikirde olduğunu söyler.
3. İlk rekatte iftitah tekbirinden ayrı 4, ikincide de 4 tekbir vardır. Muhammed b. Sîrîn'in mezhebi budur. Bu ayrıca Hasen, Mesrûk, Esved ve Şa'bî'den de rivayet edilmiştir. Bahr sahibi aynı görüşü Ibn Mes'ud, Huzeyfe ve Said b. el-As'dan da nakletmiştir.
4. İlk rek'atte 7, ikincide 5 tekbir vardır. Ancak cumhurun görüşünden farklı olarak, birinci rekatte kıraat tekbirlerden sonra, ikincide ise öncedir. Halbuki ilk görüşe göre, her iki rekatte de tekbirler kıraatten öncedir.
5. Ramadan ve kurban bayramlarının tekbir adedleri farklıdır. Ramadan bayramında ilk rekatte 6, ikincide 5 olmak üzere 11 tekbir vardır. Kurban bayramının tüm tekbir sayısı ise, 5'tir. Bunların üçü birinci, ikisi de ikinci rekattedir. Bu görüş, Ali b. Ebî Tâlib'den nakledilmiştir.
6. Bayramlar birbirinden farklıdır. Ancak önceki maddeden farklı olarak Ramadan bayramında 11, kurban bayramında 9 tekbir vardır. Bu, Yahya b. Ya'mur'un görüşü olarak nakledilir.
7. Tekbirler, 7 + 5 olmak üzere 12'dir. Fakat her iki rekatte de kıraatten sonradır. Mueyyedbillah ve Ebû Tâlib bu görüştedir.

Şevkânî bu görüşleri verdikten sonra her birinin delillerini ele alır. Bunlardan kimini tenkid ederken kiminin sıhhatine hükmeder.

Fukaha bayram tekbirlerinde ellerin kaldırılıp kaldınlmayacağı konusunda ihtilâf halindedir:
Ebû Hanife, Muhammed, Şafiî ve Hanbelîler, Atâ, Evzâî, İbnu'l-Munzir ve Davud'a göre her tekbirde eller kaldırılır. Vâil b. Hucr'dan Rasûlullah (s.a.v.)'in her tekbirde ellerini kaldırdığına dair yapılan rivayet bu görüş sahiblerinin delilidir.
Ebû Yûsuf, İbn Ebî Leylâ ve Sevrî'ye göre eller sadece iftitâh tekbirinde kaldırılır, diğerlerinde kaldırılmaz. Bu görüş aynı zamanda İmam Mâlik'ten de nakledilmiştir. Mutarrıf ve İbn Kinâne'nin rivayetlerine göre ise, İmâm Mâlik tüm tekbirlerde elleri kaldırmanın mustehab olduğu görüşündedir.
Bayram tekbirlerinin cumhura göre sünnet, Hanefîlere göre vâcib olduğunu daha önce belirtmiştik.
Unutarak tekbirlerin tamamını veya bir kısmını terk eden kimsenin yapması gereken şey de âlimler arasında ihtilâf konusu olmuştur:
Şafiî ve Hanbelîlere göre kıraati bitirinceye kadar tekbirler unutulursa artık tekbir alınmaz, sehv secdesi de gerekmez.
Mâlikîlere göre, imam rukû'dan önce tekbir almadığını hatırlarsa geri döner. Tekbirleri alıp kıraati tekrar eder. Sonunda da sehv secdesi yapar. Ruku'a vardıktan sonra hatırlarsa, namaza devam eder. Sonunda sehv secdesi yapar.
Hanefîlere göre, rukû'dan kalkılmadan önce tekbir alınmadığı hatırlanırsa, tekbirler alınır; rukû'dan kalkıldıktan sonra hatırlanırsa, alınmaz, sonunda sehv secdesi yapılır. Çünkü vâcib sehven terk edilmiştir.

 
Üst Ana Sayfa Alt