Çevrimdışı
Efendimiz (sav) namaz için toplanıldığında safların belli bir estetik içerisinde düzgün tutulması üzerinde önemle durmuş ve namazdaki saf düzgünlüğünü, kalp düzgünlüğü ve yakınlığı için bir ‘ilk adım’ mesabesinde görmüştür. Allah Resulü, her namaz öncesinde, safların düzgün olup olmadığına bizzat dikkat etmiş ve bazen hizayı sağlamak için safların arasında dolaşıp safları düzeltmiştir.
Saflar düz tutulmadığı takdirde, Müslümanlar arasındaki birlik ve beraberlik şuurunun kaybolacağı, gönüllerin uzaklaşacağı ifade edilmiştir. Resûlullah (sav)’ın namazdaki safın düzgün olmasına gösterdiği ehemmiyet, camide/mescitte safları düz tutmasını bilmeyecek kadar dağınık ve birlik fikrinden uzak, birbiriyle ilgisiz ve heyecansız kimselerin hiçbir güzelliğe sahip çıkamayacağını, hiçbir kötülüğe engel olamayacağını belirtmektedir.
Bizleri ancak, Efendimiz (sav)’ın sünneti kurtaracaktır. Efendimiz (sav)’ın, safların düzgünlüğü konusuna niçin bu kadar ehemmiyet verdiği üzerine düşünülmelidir. Namazda cemaatin saflarını, ‘Bir okçunun okları elleriyle yontup düzelttiği gibi mübarek elleriyle düzeltmesi, onları buna alıştırıncaya kadar uzun süre saf tanzimi üzerinde durması, hatta bir gün namaza başlamak üzere tekbir alacağı sırada göğsü saf hizasından dışarı çıkmış bir adamı görünce, tekbir almaktan vazgeçip, düzgün saf bağlamanın önemi üzerinde bir konuşma yapması’ ne kadar anlamlıdır.
Safları düz tutunuz, ileri-geri durmayınız
İbn Mes’ûd radıyallahu anh şöyle demiştir: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) namaza başlayacağımız zaman omuzlarımıza dokunarak şöyle buyururdu: “Safları düz tutunuz. İleri geri durmayınız. Sonra kalpleriniz de birbirinden farklı olur. Aklı başında ve bilgili olanlarınız benim arkamda, onlardan sonra gelenler daha arkada, daha sonra gelenler daha arkada dursunlar.” [Müslim, Ebû Dâvûd, Tirmizî, Nesâî, İbni Mâce]
‘Birbirinize sımsıkı yapışınız’
Enes radıyallahu anh şöyle anlatmıştır: Bir defasında namaz kılmak için kamet getirilmişti. Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) bize yüzünü döndü ve şöyle buyurdu: “Saflarınızı dümdüz tutunuz ve birbirinize sımsıkı yapıştırınız. Zira ben sizi arkamdan da görüyorum.” [Buhârî, Müslim] Buhârî’nin başka bir rivayetinde Enes radıyallahu anh şu cümleyi de ilave etmiştir: ‘Her birimiz omuzunu arkadaşının omuzuna, ayağını arkadaşının ayağına yapıştırırdı’ demiştir.
‘Kalpleriniz birbirinden farklı olmasın’
Bera İbn Âzib radıyallahu anh, anlatıyor: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) göğüslerimize ve omuzlarımıza dokunarak bir baştan diğer başa safın arasında dolaşır ve şöyle buyururdu: “İleri geri durmayınız. Sonra kalpleriniz de birbirinden farklı olur.” Ve sözlerine şöyle devam ederdi: “İlk saflarda bulunanlara Allah rahmet, melekler de dua eder.”[Ebû Dâvûd]
Saflarınızı düzeltin aranızda düşmanlık olmasın!
Nu’Mân İbn Beşîr radıyallahu anh, şöyle demiştir: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)i şöyle buyururken dinledim: “Saflarınızı düzeltiniz, yoksa Allah Teâlâ’nın aranıza düşmanlık sokacağını iyi biliniz.” [Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd, Tirmizî, İbn Mâce]
Müslim’in başka bir rivayeti şu şekildedir: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) okları düzeltir gibi saflarımızı düzeltirdi. Bizim buna alıştığımızı görünceye kadar böyle yapmaya devam etti. Bir gün kendisi namaza çıktı ve namaz kıldıracağı yerde durdu. Tam tekbir almak üzere iken göğsü saf hizasından dışarı çıkmış bir adam gördü. Bunun üzerine şöyle buyurdu: “Ey Allah’ın kulları! Saflarınızı düzeltiniz; yoksa Allah Teâlâ’nın aranıza düşmanlık sokacağını iyi biliniz.” [Müslim]
‘Allah, safları bitişik tutanların gönlünü hoş eder’
İbn Ömer radıyallahu anh’tan rivayet edildiğine göre: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “Saflarınızı düz tutunuz. Omuzları bir hizaya getiriniz. Aralıkları kapayınız. Saf düzeni için elinizden tutup çeken kardeşlerinize yumuşak davranınız. Şeytanın girebileceği boşluklar bırakmayınız. Allah, safları bitişik tutanların gönlünü hoş eder. Safları bitişik tutmayanlara Allah nimetlerini lütfetmez.”
‘Boş bırakılan yere şeytanın girdiğini görüyorum’
Enes radıyallahu anh’tan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Saflarınızı sık tutunuz. Safların arasını yanaştırınız. Boyunlarınızı bir hizaya getiriniz. Canımı elinde tutan Allah’a yemin ederim ki, safın boş kalmış aralıklarından şeytanın bodur, kılsız siyah koyun gibi girdiğini görüyorum.” [Ebû Dâvûd, Nesâî]
Saflar düz tutulmadığı takdirde, Müslümanlar arasındaki birlik ve beraberlik şuurunun kaybolacağı, gönüllerin uzaklaşacağı ifade edilmiştir. Resûlullah (sav)’ın namazdaki safın düzgün olmasına gösterdiği ehemmiyet, camide/mescitte safları düz tutmasını bilmeyecek kadar dağınık ve birlik fikrinden uzak, birbiriyle ilgisiz ve heyecansız kimselerin hiçbir güzelliğe sahip çıkamayacağını, hiçbir kötülüğe engel olamayacağını belirtmektedir.
Bizleri ancak, Efendimiz (sav)’ın sünneti kurtaracaktır. Efendimiz (sav)’ın, safların düzgünlüğü konusuna niçin bu kadar ehemmiyet verdiği üzerine düşünülmelidir. Namazda cemaatin saflarını, ‘Bir okçunun okları elleriyle yontup düzelttiği gibi mübarek elleriyle düzeltmesi, onları buna alıştırıncaya kadar uzun süre saf tanzimi üzerinde durması, hatta bir gün namaza başlamak üzere tekbir alacağı sırada göğsü saf hizasından dışarı çıkmış bir adamı görünce, tekbir almaktan vazgeçip, düzgün saf bağlamanın önemi üzerinde bir konuşma yapması’ ne kadar anlamlıdır.
Safları düz tutunuz, ileri-geri durmayınız
İbn Mes’ûd radıyallahu anh şöyle demiştir: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) namaza başlayacağımız zaman omuzlarımıza dokunarak şöyle buyururdu: “Safları düz tutunuz. İleri geri durmayınız. Sonra kalpleriniz de birbirinden farklı olur. Aklı başında ve bilgili olanlarınız benim arkamda, onlardan sonra gelenler daha arkada, daha sonra gelenler daha arkada dursunlar.” [Müslim, Ebû Dâvûd, Tirmizî, Nesâî, İbni Mâce]
‘Birbirinize sımsıkı yapışınız’
Enes radıyallahu anh şöyle anlatmıştır: Bir defasında namaz kılmak için kamet getirilmişti. Resûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) bize yüzünü döndü ve şöyle buyurdu: “Saflarınızı dümdüz tutunuz ve birbirinize sımsıkı yapıştırınız. Zira ben sizi arkamdan da görüyorum.” [Buhârî, Müslim] Buhârî’nin başka bir rivayetinde Enes radıyallahu anh şu cümleyi de ilave etmiştir: ‘Her birimiz omuzunu arkadaşının omuzuna, ayağını arkadaşının ayağına yapıştırırdı’ demiştir.
‘Kalpleriniz birbirinden farklı olmasın’
Bera İbn Âzib radıyallahu anh, anlatıyor: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) göğüslerimize ve omuzlarımıza dokunarak bir baştan diğer başa safın arasında dolaşır ve şöyle buyururdu: “İleri geri durmayınız. Sonra kalpleriniz de birbirinden farklı olur.” Ve sözlerine şöyle devam ederdi: “İlk saflarda bulunanlara Allah rahmet, melekler de dua eder.”[Ebû Dâvûd]
Saflarınızı düzeltin aranızda düşmanlık olmasın!
Nu’Mân İbn Beşîr radıyallahu anh, şöyle demiştir: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)i şöyle buyururken dinledim: “Saflarınızı düzeltiniz, yoksa Allah Teâlâ’nın aranıza düşmanlık sokacağını iyi biliniz.” [Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd, Tirmizî, İbn Mâce]
Müslim’in başka bir rivayeti şu şekildedir: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) okları düzeltir gibi saflarımızı düzeltirdi. Bizim buna alıştığımızı görünceye kadar böyle yapmaya devam etti. Bir gün kendisi namaza çıktı ve namaz kıldıracağı yerde durdu. Tam tekbir almak üzere iken göğsü saf hizasından dışarı çıkmış bir adam gördü. Bunun üzerine şöyle buyurdu: “Ey Allah’ın kulları! Saflarınızı düzeltiniz; yoksa Allah Teâlâ’nın aranıza düşmanlık sokacağını iyi biliniz.” [Müslim]
‘Allah, safları bitişik tutanların gönlünü hoş eder’
İbn Ömer radıyallahu anh’tan rivayet edildiğine göre: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “Saflarınızı düz tutunuz. Omuzları bir hizaya getiriniz. Aralıkları kapayınız. Saf düzeni için elinizden tutup çeken kardeşlerinize yumuşak davranınız. Şeytanın girebileceği boşluklar bırakmayınız. Allah, safları bitişik tutanların gönlünü hoş eder. Safları bitişik tutmayanlara Allah nimetlerini lütfetmez.”
‘Boş bırakılan yere şeytanın girdiğini görüyorum’
Enes radıyallahu anh’tan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Saflarınızı sık tutunuz. Safların arasını yanaştırınız. Boyunlarınızı bir hizaya getiriniz. Canımı elinde tutan Allah’a yemin ederim ki, safın boş kalmış aralıklarından şeytanın bodur, kılsız siyah koyun gibi girdiğini görüyorum.” [Ebû Dâvûd, Nesâî]
