Afganistan'ın Çorak Toprakları İçin Bir Umut: Drenaj ve Sulama Teknolojisiyle Tarımsal Gelecek Projeksiyonu

Kabil, Afganistan – Yıllardır süren kuraklık, çatışmalar ve çevresel bozulma nedeniyle tarımsal üretimde büyük kayıplar yaşayan Afganistan, çölleşmiş arazilerini yeniden canlandırmak için modern tarım teknolojilerine umut bağlıyor. Özellikle, tuzluluğun ve su kıtlığının vurduğu geniş arazilerde, drenaj boruları ile yeraltı damla sulama sistemlerinin birleşik kullanımı, ülkenin tarımsal geleceği için önemli bir potansiyel sunmaktadır. Bu analitik projeksiyon, bu metodun uygulanmasıyla elde edilebilecek tarımsal kazanımları ve ekonomik etkileri incelemektedir.

Mevcut Durum: Çölleşme ve Su Stresi Kıskacında Tarım

Afganistan, topraklarının yaklaşık %80'inin çeşitli seviyelerde arazi bozulması ve çölleşme riski altında olduğu tahmin edilen bir ülke konumundadır. Aşırı otlatma, ormansızlaşma ve geleneksel (vahşi) sulama yöntemleri, verimli üst toprağın kaybına ve toprak tuzluluğunun artmasına neden olmaktadır. Bu durum, ülkenin temel besin kaynağı olan buğday başta olmak üzere birçok ürünün verimini düşürmekte ve gıda güvenliğini tehdit etmektedir.

Buna karşılık, Afganistan yıllık 57 milyar metreküplük su potansiyeline sahip olmasına rağmen, altyapı eksikliği ve yetersiz su yönetimi nedeniyle bu potansiyelin sadece %20 ila %30'unu kullanabilmektedir. Bu durum, projenin su kaynağı potansiyelinin mevcut olduğunu, ancak etkin kullanımının kritik önem taşıdığını göstermektedir.

Önerilen Metot: Drenaj ve Yeraltı Damla Sulamanın Sinerjisi

Bu projeksiyonun temelini oluşturan metot, iki aşamalı bir yaklaşıma dayanmaktadır:

1. Drenaj Altyapısının Kurulması: Çölleşmiş ve tuz birikimi olan topraklarda, öncelikle toprağın alt katmanlarına döşenecek delikli drenaj boruları ile fazla tuzlu suyun araziden uzaklaştırılması hedeflenmektedir. Bu işlem, toprağın "yıkanarak" tuzluluk oranının bitki yetiştiriciliğine uygun seviyelere düşürülmesini sağlar. Bu, arazinin yeniden tarıma kazandırılmasının ön koşuludur.
2. Yeraltı Damla Sulama (YADS) Sisteminin Entegrasyonu: Tuzdan arındırılmış topraklara, su ve besin maddelerini doğrudan bitkinin kök bölgesine ulaştıran yeraltı damla sulama boruları döşenecektir. Bu yöntem, buharlaşma kayıplarını neredeyse tamamen ortadan kaldırarak geleneksel sulama yöntemlerine göre %50-70'e varan su tasarrufu sağlar. Aynı zamanda, kontrollü gübreleme (fertigasyon) imkanı sunarak gübre verimliliğini artırır ve toprakta yeniden tuz birikimini önler.

Tarımsal Projeksiyon: Alan, Ürün ve Verim Artışı​

Bu projeksiyon, temkinli bir yaklaşımla, ilk aşamada 100.000 hektarlık çölleşmiş arazinin bu metotla iyileştirilmesini hedeflemektedir. Bu alan, ülkedeki potansiyel olarak rehabilite edilebilecek arazilerin küçük bir kısmını temsil etmektedir.

Uygun Ürünler:İyileştirilmiş toprağın yapısı ve iklim koşulları göz önüne alındığında, aşağıdaki kuraklığa ve bir miktar tuzluluğa dayanıklı, pazar değeri olan ürünler öncelikli olarak değerlendirilebilir:

• Stratejik Tahıllar: Yüksek verimli buğday çeşitleri, arpa ve darı. Bu ürünler, ülkenin temel gıda güvenliği için kritiktir.
• Yüksek Değerli Bahçe Bitkileri: Nar, üzüm, badem ve safran gibi Afganistan'ın geleneksel ve ihraç potansiyeli yüksek ürünleri.
• Baklagiller: Mercimek ve nohut gibi toprağı azotça zenginleştiren ve su ihtiyacı daha az olan bitkiler.

Beklenen Verim Artışı:


Not: Beklenen verimler, benzer koşullara sahip diğer kurak bölgelerdeki yeraltı damla sulama ve drenaj projelerinden elde edilen verilere dayanmaktadır ve optimum yönetim koşullarını varsaymaktadır.

Ekonomik Projeksiyon: Maliyet ve Getiri Analizi​

Yatırım Maliyeti:Bu teknolojinin başlangıç yatırım maliyeti yüksektir. Drenaj ve yeraltı damla sulama sisteminin 1 hektar için kurulum maliyetinin, Afganistan koşullarında 3,000 ila 5,000 ABD Doları arasında değişeceği tahmin edilmektedir. Bu maliyet, boru, pompa, filtre sistemleri ve işçiliği kapsamaktadır. 100,000 hektarlık bir alan için toplam yatırım maliyeti 300 milyon ila 500 milyon ABD Doları arasında olacaktır.

Yıllık Getiri Projeksiyonu (100,000 Hektar Üzerinden):

Bu projeksiyon, arazinin %60'ında buğday, %20'sinde badem ve %20'sinde nar yetiştirildiği bir senaryoya dayanmaktadır. Güncel piyasa fiyatları (dalgalanmalara tabidir) üzerinden yapılan hesaplamalar, projenin potansiyel brüt gelirini ortaya koymaktadır.

• Buğday (60,000 ha): Ortalama 4.5 ton/ha verim ve ton başına ~250$ piyasa fiyatı ile yıllık 67.5 milyon $.
• Badem (20,000 ha): Ortalama 3 ton/ha verim ve ton başına ~4,000$ piyasa fiyatı ile yıllık 240 milyon $.
• Nar (20,000 ha): Ortalama 17 ton/ha verim ve ton başına ~700$ piyasa fiyatı ile yıllık 238 milyon $.

Bu senaryoya göre, 100,000 hektarlık bir alanın rehabilitasyonu ile yıllık yaklaşık 545.5 milyon ABD Doları brüt tarımsal gelir elde etme potansiyeli bulunmaktadır. Bu rakam, işletme maliyetleri (gübre, enerji, işçilik vb.) düşüldükten sonra net karı belirleyecektir. Sistemin uzun ömürlü olması (15-20 yıl) ve işçilik maliyetlerini düşürmesi, uzun vadede projenin karlılığını artıracaktır.

Sonuç ve Öneriler

Afganistan'da çölleşmiş arazilere drenaj ve yeraltı damla sulama sistemlerinin entegre bir şekilde uygulanması, sadece teknik olarak mümkün değil, aynı zamanda ekonomik olarak da son derece verimli bir potansiyel taşımaktadır. Bu proje:

• Gıda Güvenliğini Artırır: On binlerce ailenin temel gıda ihtiyacını karşılayacak tahıl üretimini mümkün kılar.
• İhracat Gelirleri Yaratır: Badem, nar ve safran gibi yüksek değerli ürünlerin üretimiyle ülkeye döviz girdisi sağlar.
• Kırsal Kalkınmayı Destekler: Tarımsal istihdamı artırır ve çiftçi gelirlerini yükseltir.
• Su Kaynaklarını Korur: Su kullanım verimliliğini maksimize ederek ülkenin kısıtlı su kaynakları üzerindeki baskıyı azaltır.