Âleykumu's selam we rahmetullah;
"Ey İman edenleri Cumua günü namaz için çağrıda bulunulduğu vakit, Allah'ın zikrine koşun ve alışverişi bırakın. Eğer bilirseniz bu, sizin için daha hayırlıdır. - Namaz kılınınca artık yeryüzüne dağılın ve Allah'ın lutfundan isteyin, Allah'ı çokça anın, umulur ki, felah bulursunuz." (Cumua 9 - 10)
Ey İman edenler" buyruğu -icma ile- mükelleflere yönelik bir hitabdır. Hastalar, kötürümler, yolcular, köleler ve kadınlar ise bu husustaki delil ile kapsamın dışında kalırlar. Körler ve ancak bir yardımcı sayesinde yürüyebilen yaşlılar da Ebu Hanife'ye göre hitabın dışındadır.
Ebu Zubeyr'in Câbir'den rivayetine göre;
Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Kim Allah'a ve âhirat gününe iman ederse, cumua gününde cumua (namazını kılmakla) yükümlüdür. Hasta, yolcu, kadın, çocuk yahut köle mustesnadır. Her kim bir oyalanma ya da bir ticaret ile bu namazdan müstağni olacak olursa, Allah da ondan mustağnidir. (Ona muhtaç değildir.) Allah Ganidir, (hiçbir şeye ihtiyacı olmayandır); Hamid'dir (her hamde layık olandır)."
(Dârakutni, II, 3)
Bazı hadis - sunnet inkârcıları (Prof. Mehmet Okuayan gibi), Kur'an-ı Kerime hatalı yaklaşıb yorumladıkları gibi bu ayet hakkında da sapkın yorumlarla fitneye düşerek ayetin ifadesinde geneli (iman edenleri) ifade ettiğini buyurarak Cumua namazının kadınlara da farz olduğunu, hatta asr-ı saadette kadınların da cemaat ve cumuaya geldiklerine dair rivayetleri sapkın akidelerine delil alarak 'kadınlar da buna dahildir, onları istisna etmek câiz değildir' demektedirler.
Bu dalâlet akide sahiblerine şöyle reddiye verebiliriz:
İlgili âyetin lafzı umumi (genel) mânalı gözükmekle beraber ehl-i sunnetin bütün İslâm mezheblerine ve muctehidleri usul-u fıkıh ifadeleriyle ilgili ayeti açıklayan başka deliller bu ayette geçen "iman edenler" ifadesine rağmen bir kısım mu'minleri Cumua namazı yükümlülüğünden / farziyetinden istisna etmiştir. Âyetin genel uslûb ve ifadesi de bu anlayışı desteklemektedir; çünkü ayette Cumua namazını kıldıktan sonra yeryüzüne dağılmak ve Allah'tan rızık tâleb etmek kadınların değil, erkeklerin vazifeleri arasındadır.
Tıpkı âyet-i kerimede zikredilen ve "Koşun" diye tercüme edilen ifadesinden maksad, yürürken fiilen koşmak değil, Cumua namazına ihtimam göstermek ve onu eda etmektir.
Ebu Hurayra (r.anh) diyor ki:
"Ben, Rasulullah'ın şöyle buyurduğunu işittim: "Namaz için kamet getirildiğinde koşarak gelmeyin. Yürüyerek gelin. Sukunet ve vakarınızı muhafaza edin. Ne kadarına kavuşursanız onu birlikte kılın. Neyi de kaçırmış olursanız onu tamamlayın."
(Buhari, K. el-Cumua, bab: 18)
"Hurriyetine sahib olmayan köle, kadın, çocuk ve hasta mustesna olmak üzere, cemaatle Cumua namazı kılmak, her Müslüman üzerinde farz bir haktır."
(Ebu Davud, Salat, 168, Hadis No: 1067; Hakim, 1/425; Beyhaki, 3/172)
el-Hafız İbn Hacer bu hadisi; birçok kimsenin sahih olarak kabul ettiğini belirtmiştir.
el-Hattabi ise, bu hadisin isnadı üzerinde durmuş ve Peygamber'e (s.a.v.) ulaştığı kesindir." demiştir. (Şevkani, Neylu'l-Evtar: 3/258)
Ayrıca, Hafsa (r.anha) validemizden yapılan rivayete göre;
Peygamber (s.a.v.) Efendimiz şöyle buyurmuştur: "Ergen olan her erkeğe cumaya gitmek farzdır."
(Nesai, Cumua, 2)
Târik b. Şihâb'dan rivayet edildiğine göre Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
"Allah'a ve âhirat gününe inananlara cumua namazı farzdır. Ancak yolcu, köle, çocuk, kadın ve hastalar bundan mustesnadır."
(Ebû Dâvud, Salat, bab 208 - 209, 1067; I, 644, Hadis No: 1067; Dârakutnî, II, 3; Bağavî, Şerhu's-Sunne, I, 225; Beyhakî, es-Sunenu'l-Kubrâ, III, 172)
Hadis mursel - zâyıf olub, ulemânın çoğunluğu mursel hadis ile ihticacı câiz görürler.
Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
"Cumua namazını cemaatle kılmak her Müslüman üzerine borçtur, vazifedir; ancak başkasının mülkiyetinde olan köle, kadın, çocuk ve hasta müstesnadır; cuma namazı bunlara farz değildir."
(Elbâni, Sahih hadis)
Yine kalbinde maraz bulunanlara vereceğimiz cevablardan biri de günlük namazlarda kadınların cemaatle namaz kılma yükümlülüğü olmamalarıdır.
Asr-ı saadette ve Raşid Halifeler döneminde fırsat bulabilen kadınların Cumua cemaatine katılmalarına izin verilir, fakat gelmedikleri zaman kınanmazlar, kendilerine "Cumua'ya niye gelmedin" diye sorulmazdı. Zaten tüm kadınlar da gelemezdi. Halbuki mazereti olmadığı halde Cumua'ya gelmeyen erkekler kınanır, niçin gelmedikleri sorulur, gelmeleri kesin bir uslûbla istenirdi. İslam tarihi boyunca uygulama da böyle olmuştur.
Çevrimdışı
