Neler yeni
İslami Forum, Dini Forum, islami site, islami sohbet, radyo, islami bilgiler

İslam-tr.org'a hoş geldiniz! Hemen üye olun ve kendi konularınızı, düşüncelerinizi paylaşarak bu platforma katılın. Oturum açtıktan sonra, İslam dini, tarih ve güncel konularla ilgili paylaşımlarda bulunabilirsiniz.

Duha Suresi İniş Sebebi

Ummu Aişe Çevrimdışı

Ummu Aişe

حسبي الله ونعم الوكيل
Site Emektarı

93- DUHÂ SÛRESİ

Sûrenin tamamı Mekke-i Mükerreme'de, vahy bir süre kesildikten sonra nazil olmuştur ve bunda icma vardır. Nüzul sırası itibariyle Fecr Sûresinden sonradır.[1]

l. Kuşluk vaktine yemin olsun.
2. Ve sükûna erdiğinde geceye yemin olsun ki
3. Rabbin seni ne terketti, ne de darıldı.
4. Ahiret elbette senin için dünyadan daha hayırlıdır.
5. Hiç kuşkusuz Rabbin sana verecek ve sen razı olacaksın
6. O, seni öksüz bulup da barındırmadı mı?
7. Seni şaşırmış bulup da hidayet eylemedi mi?
8. Seni fakir bulup da zenginleştirmedi mi?
9. O halde sakın yetime kahretme.
10. Ve sâili de azarlama
11. Bununla beraber Rabbinin nimetini anlat.

a) Daha önce (İsrâ Sûresinin 85, Meryem Sûresinin 64. âyetlerinin nüzul sebebinde) geçtiği üzere Kureyş müşrikleri içlerinden seçtikleri beş kişiyi "Muhammed'i kitablarında bulup bulmadıkları ve niteliklerini bilip bilmediklerini sormak üzere Medine-i Münevvere'deki Yahudilere göndermişlerdi. Bu beş kişi Medine-i Münevvere'ye gelip önce hristiyanlara sordular. Onlar da böyle bir peygamber tanımadıklarını söylediler. Yahudiler ise: "Evet. biz kitabımızda onu buluyoruz ve bu zaman da onun gelmesi zamanıdır. Biz, Yemâme'nin Rahmânı'na (Müseylimetu'l-Kezzâb'ı kastediyorlar) o gelmesi beklenen peygamberin bilebileceği üç hasleti sorduk, bilemedi. Bu üç şeyi Muhammed'e sorun. Eğer ikisini bilir, birini bilemezse bilin ki o beklenen peygamberdir, ona tabi olun. Ona "Ashab-ı kehf olan gençleri, Zülkarneyn'i ve ruhu" sorun." dediler.
O beş kişi Mekke-i Mükerreme'ye dönüp geldiler ve Hz. Peygamber (sa)'e yahudilerden öğrendikleri üç şeyi sordular. Efendimiz (sa), onlara nasıl cevap vereceğini bilemedi, daha sonra cevap vereceğini söyledi ve fakat "İnşaallah." demedi. Bir rivayete göre 40 gün, başka bir rivayete göre 15 (Veya 12) gün vahy gelmedi ve bu durum Hz. Peygamber (sa)'e çok zor ve ağır geldi. Müşrikler: "Muhammed'in Rabbi onu terketti," bile dediler. Nihayet Cibrîl gelince Hz. Peygamber (sa): "Ey Cibrîl o kadar geciktin ki senin hakkında su-i zanda bulundum ve aynı zamanda seni özledim." dedi. Cibrîl: "Ben seni senden daha çok özledim. Fakat ben görevli bir memurum, gönderildiğimde inerim, gönderilmediğimde gelemem." dedi ve Allah Tealâ: "Biz ancak Rabbinin emri ile ineriz." (Meryem, 19/64 âyet-i kerimesini; "Hiçbir şey hakkında "Ben bunu herhalde yarın yapacağım, deme." (Kehf, 18/23) âyet-i kerimesini ve bu Duhâ Sûresini indirdi.[2]

b) Müslim'in Cündüb (el-Becelî)'den rivayetine göre Cibrîl'in Rasûlullah (sa)'a gelmesi gecikince müşrikler: "Muhammed terkedildi." dediler de bunun üzerine Allah Tealâ: "Andolsun kuşluk vaktine ve sükûna erdiğinde geceye ki Rabbin seni ne terketti ne de darıldı..."yı indirdi.[3]

Hâkim'in Zeyd ibn Erkam'dan rivayet ettiği bir habere göre ise Rasûlullah (sa) bir kaç gün durmuş ve Cibrîl kendisine gelmemiş. Bunun üzerine Ebu Leheb'in karısı Ümmü Cemîl: "Öyle görüyorum ki arkadaşın seni terketti." demiş ve bunun üzerine Allah Tealâ bu Sûre-i Celîleyi indirmiştir. [4]

Buhârî ve Müslim'in Cündüb ibn Süfyân'dan rivayetinde o şöyle anlatıyor: Allah'ın Rasûlü (sa) hastalandı ve iki veya üç gece kalkmadı. Bir kadın O'na geldi ve: "Ey Muhammed, şeytanının seni terketmiş olduğunu umarım. Baksana iki üç gecedir sana yaklaştığını görmüyorum." dedi ve işte bunun üzerine Allah Tealâ: "Andolsun kuşluk vaktine ve sükûna erdiğinde geceye ki Rabbin seni ne terketti, ne de darıldı..."yi indirdi.[5]

İbn Cerîr'in Abdullah ibn Şeddâd'dan rivayetle tahric ettiği bir habere göre Hz. Hadice, Hz. Peygamber (sa)'e: "Öyle sanıyorum ki Rabbin seni terketti." demiş ve bunun üzerine bu Sûre nazil olmuştur. Yine İbn Cerîr'in Urve'den rivayetinde Hz. Hadice'nin bu sözü neden söylediği de açıklanıyor. Buna göre Cibrîl'in Hz. Peygamber (sa)'e gelmesi gecikince Allah'ın Rasûlü (sa) bundan çok korkmuş da Hz. Hadice: "Senin bu korkunu gördüğü için herhalde Rabbin seni terketti." demiş.

Herhalde hem Ümmü Cemîl, hem de Hz. Hadice Hz. Peygamber (sa)'e: "Rabbin seni terketti." demiş olmalılar. Ancak Ümmü Cemîl, Hz. Peygamber (sa)'e düşmanlığından ve onunla alay etmek için; Hz. Hadice de Rasûlullah (sa)'a olan sevgisi ve ona acımasından böyle söylemiş olmalıdır. [6]

c) Taberânî, Müsned'inde İbn Ebî Şeybe, Vahidî ve başkalarının Hz. Peygamber (sa)'e hizmet eden Havle'den rivayetle tahric ettikleri bir hadiste o şöyle anlatıyor: Bir köpek eniği Hz. Peygamber (sa)'in evine girmiş, sonra yatağın altına girerek orada ölmüş. Hz. Peygamber (sa) dört gün durmuş ve bu günler zarfında kendisine vahy inmemişti. "Ey Havle, Rasûlullah'ın evinde acaba bir şey mi oldu ki Cibrîl bana gelmiyor?" dedi. Ben de kendi kendime: "Evi şöyle bir derleyip toparlasam, hazırlasam." dedim ve bir süpürge alıp evi süpürdüm. Süpürgeyi yatağın altına soktuğumda baktım ki orada bir köpek eniği ölüsü var, alıp çıkardım ve duvarın arkasına attım O sırada Hz. Peygamber (sa) cübbesiyle titreyerek (veya sakalı titreyerek) geldiler. Kendisine vahy geldiğinde onu bir titreme tutardı. Geldi ve bana: "Ey Havle üstümü ört." buyurdu ve işte bunun üzerine Allah Tealâ "Ve sen hoşnut olacaksın."a kadar olmak üzere "Andolsun kuşluk vaktine..."yi indirdi.

Hz. Peygamber (sa)'in hane-i saadetlerinde bir köpek eniğinin girerek ölmesi üzerine Cibrîl gelmesinin geciktiği kıssası meşhurdur. Ancak bu Duhâ Sûresinin inmesine sebep olması rivayeti gariptir ve hattâ şazdır ve sahih rivayetler bu rivayeti reddetmektedir.[7]

d) Alûsî, herhangi birine isnad etmeksizin şöyle bir kavil daha zikreder: Hz. Osman, Hz. Peygamber (sa)'e bir salkım üzüm veya bir salkım hurma hediye etmişti. O sırada bir dilenci gelip bunu Hz. Peygamber (sa)'den isteyince Efendimiz tuttu o salkımı bu dilenciye verdi. Hz. Osman o dilenciye dönüp salkımı kendisinden satın aldı ve tekrar Hz. Peygamber (sa)'e hediye etti. Aynı dilenci gelip o salkımı yine istedi ve Hz. Peygamber (sa) de yine ona verdi. Hz. Osman da gitti, dilenciden o salkımı tekrar satın aldı ve getirip Hz. Peygamber (sa)'e hediye etti. Dilenci yine gelip isteyince bu üçüncü defasında Hz. Peygamber kızgın olarak değil de bir latife olarak o dilenciye: "Sen dilenci misin, yoksa tüccar mısın?" buyurdular. Bundan sonra bir kaç gün vahy gelmeyince Hz. Peygamber bir yalnızlık hissetti (vahyin kesilmesinden korktu) ve herhalde o esnada müşrikler de Hz. Peygamber (sa)'in Rabbi tarafından terkedildiğini söylediler ve bu hadise üzerine bu sûre nazil oldu.[8]

4. Ahiret elbette senin için dünyadan daha hayırlıdır.
Taberânî'nin el-Mu'cemu'1-Evsat'ında İbn Abbâs'tan rivayetine göre Hz. Peygamber (sa) şöyle buyurmuştur: Bana, benden sonra ümmetime fetholunacak yerler arzolundu da bu beni sevindirdi. İşte bunun üzerine Allah Tealâ "Ahiret elbette senin için dünyadan daha hayırlıdır.' âyetini indirdi.'[9]


[1] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/954.
[2] Râzî, Mefâtîhu'1-Ğayb. XXI.238.
[3] Müslim,Cihâd, 114;Tirmizî, Tefsîru'l-Kur'ân, Duhâ, 93/1. hadis no: 3345.
[4] Suyûtî, Lubâbun-Nukûl, n, 198-199.
[5] Buhârî, Tefsîru'l-Kur'ân, Duhâ, 93/1; Müslim, Cihâd, 115; Ahmed ibn Hanbel, Müsned, IV,312-313.
[6] Suyûtî, Lübâbun-Nukûl, 11,200.
[7] Suyûtî, Lübâbu'n-Nukûl, 11,199-200.
[8] Alûsî, age. xxx,i57.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/ 954-956.
[9] Suyûtî, Lübâbu'n-Nukûl, 11,200.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/956.

 

Benzer konular

Üst Ana Sayfa Alt