Çevrimdışı
Soru: Büyüklerimizin ellerini öpüyoruz. Bunun dinimizdeki yeri nedir? Sünnet olarak yer alıyor mu, yoksa eski bir adet mi? Sünnet değilse bu uygulamanın bir sakıncası varmıdır?
Cevap:
Bu meseleye bir açıklık getirmesi bakımından önce, el öpme hakkındaki mevcut görüşleri aktaralım. Fazilet, ilim ve takva ehli olan zatlara bu vasıflarından dolayı bir Müslüman olarak sevgi ve saygı gösteririz. Onlara olan bu sevgi ve saygımızı çeşitli şekillerde ifadeye çalışırız. Karşılaştığımızda selâm verir, musauaha eder, halini hatırını sorarız. Oturuyorsak, kalkar, istirahat etmesi için yer gösteririz. Bazan bu hürmetimizi onların elini öperek de izhar etmiş oluruz.
İşte İslâm âlimleri, adalet ve fazilet ehli olan devlet büyüklerinin, millete ve Müslümanlara yapmış oldukları hizmetten dolayı, ilim ve hikmet erbabı olan âlimlerin de yine bu vasıflarından dolayı ellerini öpmenin caiz, hatta sünnet olduğunu kaydetmişlerdir.
İbni Âbidin merhum, iyi niyet taşıyarak sırf imanı ve Müslümanlığı için Müslümanların birbirlerinin ellerini öpmelerinin caiz olduğunu ve bunun bir mahzur getirmeyeceğini söyler.1
Hanefî fıkhının müctehid âlimlerinden ve mâneviyat ehli olan Ebulleys Semerkandî ise "öpme" meselesini beş şekilde tasnif eder:
1. Sırf bir sevgi ve merhametten dolayı öpme. Anne-babanın çocuklarını öpmesi gibi.
2. Bir saygı ve muhabbetten dolayı öpme. Mü’minlerin birbirlerinin el ve yüzlerini öpmeleri gibi.
3. Şefkat öpmesi. Çocukların anne-babalarını öpmesi gibi.
4. Dostluk öpmesi. Bir Müslümanın din kardeşini alnından öpmesi gibi.
5. İnsanın kendi hanımını öpmesi.
Bazı âlimler de Hacerü’l-Esved’i öpmeyi “sevabından dolayı öpme” sınıfına dahil ederler.2
Hanımların gerek karşılaşırken, gerekse ayrılırken birbirlerini öpmeleri ise mekruh sayılmakta, İslâmî âdâba uymadığı belirtilmektedir.
Hacdan dönen hacıların ellerinin içini öpmeye gelince; mevcut İslhamî kaynaklarda bu konuyla ilgili herhangi bir bilgi ve kayda rastlayamadık. Bu âdet, bilindiği kadarıyla şuradan kaynaklanmış olabilir:
Hacca giden mü’minler imkân bulurlarsa Hacerü’l-Esved’e yaklaşıp ellerini sürerler, hatta öperler. O anda fazla izdihamdan dolayı yaklaşamayanlarise uzaktan istîlam edip selhamlarlar. İşte hacı ziyaretine giden Müslümanlar da, “hacı efendinin” elinin içinin Hacerü’l-Esved’e değdiğini hatırlayarak hürmeten elinin içini öperler. Bazı kimseler de, hacının gözleri o mübarek toprakları gördüğü için gözünü öperler.
Bu hareketler her ne kadar iyi niyet taşıyarak yapılsa da, sünnette yerini ve kaydını bulmak mümkün değildir. Bunun yerine hacca giden zat, mukaddes bir yolculuktan döndüğü ve o mübarek mekânları ziyaret ettiğinden dolayı sırf imanı ve Müslümanlığı için, elinin içi değil de, üstü öpülür. Bu da ifade etmeye çalıştığımız gibi mecburi bir şey değildir.
1. İbni Âbidin, 5:245.
2. el-Feteva’l-Hindiyye, 5:369.
Cevap:
Bu meseleye bir açıklık getirmesi bakımından önce, el öpme hakkındaki mevcut görüşleri aktaralım. Fazilet, ilim ve takva ehli olan zatlara bu vasıflarından dolayı bir Müslüman olarak sevgi ve saygı gösteririz. Onlara olan bu sevgi ve saygımızı çeşitli şekillerde ifadeye çalışırız. Karşılaştığımızda selâm verir, musauaha eder, halini hatırını sorarız. Oturuyorsak, kalkar, istirahat etmesi için yer gösteririz. Bazan bu hürmetimizi onların elini öperek de izhar etmiş oluruz.
İşte İslâm âlimleri, adalet ve fazilet ehli olan devlet büyüklerinin, millete ve Müslümanlara yapmış oldukları hizmetten dolayı, ilim ve hikmet erbabı olan âlimlerin de yine bu vasıflarından dolayı ellerini öpmenin caiz, hatta sünnet olduğunu kaydetmişlerdir.
İbni Âbidin merhum, iyi niyet taşıyarak sırf imanı ve Müslümanlığı için Müslümanların birbirlerinin ellerini öpmelerinin caiz olduğunu ve bunun bir mahzur getirmeyeceğini söyler.1
Hanefî fıkhının müctehid âlimlerinden ve mâneviyat ehli olan Ebulleys Semerkandî ise "öpme" meselesini beş şekilde tasnif eder:
1. Sırf bir sevgi ve merhametten dolayı öpme. Anne-babanın çocuklarını öpmesi gibi.
2. Bir saygı ve muhabbetten dolayı öpme. Mü’minlerin birbirlerinin el ve yüzlerini öpmeleri gibi.
3. Şefkat öpmesi. Çocukların anne-babalarını öpmesi gibi.
4. Dostluk öpmesi. Bir Müslümanın din kardeşini alnından öpmesi gibi.
5. İnsanın kendi hanımını öpmesi.
Bazı âlimler de Hacerü’l-Esved’i öpmeyi “sevabından dolayı öpme” sınıfına dahil ederler.2
Hanımların gerek karşılaşırken, gerekse ayrılırken birbirlerini öpmeleri ise mekruh sayılmakta, İslâmî âdâba uymadığı belirtilmektedir.
Hacdan dönen hacıların ellerinin içini öpmeye gelince; mevcut İslhamî kaynaklarda bu konuyla ilgili herhangi bir bilgi ve kayda rastlayamadık. Bu âdet, bilindiği kadarıyla şuradan kaynaklanmış olabilir:
Hacca giden mü’minler imkân bulurlarsa Hacerü’l-Esved’e yaklaşıp ellerini sürerler, hatta öperler. O anda fazla izdihamdan dolayı yaklaşamayanlarise uzaktan istîlam edip selhamlarlar. İşte hacı ziyaretine giden Müslümanlar da, “hacı efendinin” elinin içinin Hacerü’l-Esved’e değdiğini hatırlayarak hürmeten elinin içini öperler. Bazı kimseler de, hacının gözleri o mübarek toprakları gördüğü için gözünü öperler.
Bu hareketler her ne kadar iyi niyet taşıyarak yapılsa da, sünnette yerini ve kaydını bulmak mümkün değildir. Bunun yerine hacca giden zat, mukaddes bir yolculuktan döndüğü ve o mübarek mekânları ziyaret ettiğinden dolayı sırf imanı ve Müslümanlığı için, elinin içi değil de, üstü öpülür. Bu da ifade etmeye çalıştığımız gibi mecburi bir şey değildir.
1. İbni Âbidin, 5:245.
2. el-Feteva’l-Hindiyye, 5:369.
