Esmau’l-hüsna (kur'an Ve Hadislerlede Geçen Isimler)

Hutbetu’l-Hace
Şüphesiz hamd, Allah içindir. O’na hamd eder, O’ndan yardım ve mağfiret dileriz. Nefislerimizin şerrinden ve amellerimizin kötülerinden O’na sığınırız. Allah kimi hidayete erdirirse onu saptıracak yoktur, kimi de saptırırsa onu hidayete erdirecek yoktur.

Allah’tan başka ilah olmadığına şehadet ederim. O tektir ve ortağı yoktur. Yine şehadet ederim ki, Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) O’nun kulu ve rasulüdür.

“Ey iman edenler! Allah’tan sakınılması gerektiği gibi sakının ve ancak Müslümanlar olarak ölün!”

Âl-i İmran 102

“Ey insanlar! Sizi tek bir nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan ve ikisinden birçok erkekler ve kadınlar üretip yayan Rabbinizden korkun! Adını kullanarak birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah’tan ve akrabalık haklarına riayetsizlikten de sakının! Şüphesiz Allah, üzerinizde gözetleyicidir.”

Nisa 1

“Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve doğru söz söyleyin ki, Allah işlerinizi düzeltsin ve günahlarınızı bağışlasın! Kim Allah ve Rasulüne itaat ederse, büyük bir kurtuluşa ermiş olur.”

Ahzab 70, 71

Bundan sonra; Sözlerin en doğrusu Allah’ın Kitabıdır, yolların en hayırlısı Muhammed (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in yoludur. İşlerin en şerlisi muhdes olanlardır! Dine sonradan sokulan her şey bid’attır, her bid’at dalalettir, her dalalet ateştedir!

Müslim 867, Nesei 3/188

Allah’ın Güzel İsimleri
Allah’ın güzel isimleri, kendisi için özel alametlerdir. Allah-u Teâlâ Kitabında Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’de sünnetinde onları bize bildirmiştir. Bu isimlerden her biri bir sıfata veya sıfatlara delalet eder. Onlardan her isim kendi mastarından ayrılmadır.

Mesela el-Alîm, el-Kadîr, es-Semi, el-Basîr vb. isimler onlardan birkaç tanesidir. el-Alîm ilim mastarından ayrılmadır. O kelime Allah’ın ilim sıfatına delalet etmektedir. Diğer isimlerin durumu da böyledir. Bütün isimlerin ve sıfatların manalarını kendisinde cem eden isim şüphesiz “Allah” kelimesidir.

Allah’a has isimlerin O’nun sıfatı olmasına hiçbir mani yoktur.

Mesela: Allah-u Teâlâ’nın “Rahman” ismi aynı zamanda O’nun mübalağalı rahmet sıfatıdır. Allah’ın bütün isimleri O’nun sıfatlarının üzerine delalet eder ve onların hepsi övgü sıfatlarıdır. Allah’ı isimlerinde birlemek, O’nun kendini isimlendirdiği her isme imanı gerektirir. Aynı zamanda o ismin delalet ettiği manaya da imanı gerektirir.

Mesela: Kur’an’da “Rahim” Allah’ın ismi olarak zikredilmiştir. Biz bu ismin Allah’a ait özel bir ad olduğuna iman ederiz. Bu ismin Allah’ın rahmet sahibi olduğuna delalet ettiğine de iman ederiz. Kur’an ve sahih sünnette varit olan Allah’ın bütün isim ve sıfatlarına itikadımızın böyle olması gerekir.

Allah’ın İsimlerinin Adedi
Allah’ın doksan dokuz ismi olduğu Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’den sahih olarak rivayet edilen hadisle bilinmektedir.

Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) şöyle dedi:

“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):

‘Allah’ın doksan dokuz ismi vardır. Kim onları sayarsa cennete girer, Allah tekdir, teki sever’ buyurdu.”

Buhari 6410, 7392, Müslim 2677/5, 6

Başka bir hadiste Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur:

“Ey Allah’ım! Kendini isimlendirdiğin, Kitabında indirdiğin veya katındaki gayb ilminde kendine sakladığın sana ait bütün isimlerle sana dua ediyorum. Kur’an’ı gönlümün baharı, kalbimin cilası yap. Onunla hüznümü, gam ve kederimi gider...”

Ahmed 1/391, Taberani Mucemu’l-Kebir 10352

Hadislerde zikredilen Allah’ın isimlerini saymaktan murat, onları ezberlemek, manasını anlayıp öğrenmek ve onlarla Allah’a tevessül ederek dua etmektir!

İsim ve Sıfat Tevhidinin Delilleri
Bu nevi tevhidin delilleri Kur’an ve Sahih Sünnette çoktur, hatta Kur’an’da Allah’ın güzel isimlerinin ve yüce sıfatlarının olmadığı ayet yok gibidir. Allah’ın isim ve sıfatlarına şamil en önemli surelerden biri İhlâs sûresidir. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onun Kur’an’ın üçte biri olduğunu söylemiştir.

“De ki: O Allah birdir. Allah sameddir. Kendisi doğurmamıştır ve doğurulmamıştır! Hiçbir şey O’nun dengi olmamıştır.”

Samed: Her şey varlığını ve bekasını O’na borçludur. Her şey O’na muhtaçtır. O hiçbir şeye muhtaç değildir! Her şeyin başvuracağı, yardım dileyeceği tek varlık O’dur!

İhlas 1, 3

Bu yüce sûre, kemal sıfatların hepsini Allah’a ispat ederken noksan sıfatların hepsinden de Allah’ı tenzih etmektedir. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in Kur’an’da en büyük ayet olduğunu söylediği Ayete’l-Kürsi’de Allah-u Teâlâ şöyle buyurmaktadır:

“Allah kendisinden başka ilah olmayan Allah’tır! Daima diri ve yaratıklarını koruyup idare edendir. Kendisini ne bir uyuklama ne de uyku tutmaz. Göklerde ve yerde olanların hepsi O’nundur.

O’nun izni olmadan kendisinin katında kim şefaat edebilir? Onların önlerinde ve arkalarında olanı bilir. O’nun ilminden kendisinin dilediği kadarından başka bir şey kavrayamazlar’ O’nun Kürsüsü, gökleri ve yeri kaplamıştır. Onları koruyup gözetmek kendisine ağır gelmez! O yücedir büyüktür.”

Bakara 255

Mustafa Yiğit/Kayseri 2008



1) el-AFUVV
( الْعَفُوّ )
Manası: “Çok affeden, bağışlayan.”

Nisâ 43

2) el-A’LÂ
( الأَعْلَى )
Manası: “En yüksek, en yüce, en şerefli.”

Ağlâ 1

3) el-ÂHİR
( الآخِرُ )
Manası: “Son, nihayet, sonuncu.”

Hadîd 3

4) el-ÂLİM
( الْعَالِمُ )
Manası: “Bilen, bilgin, âlim.”

Haşr 22

5) el-ALÎM
( الْعَلِيمُ )
Manası: “Çok bilen, çok bilgili.”

Sebe 26

6) el-ALİYY
( الْعَلِىُّ )
Manası: “Yüksek, kadri yüce, şerefli.”

Sebe 23

7) ALLAH
( الله )
Manası: “Ulûhiyete mahsus sıfatların hepsini kendinde toplamış bulunan, ibadet edilen.”

Fâtiha 1

8) el-AZÎM
( الْعَظِيمُ )
Manası: “Büyük, yüce, azamet sahibi.”

Vâkıa 96

9) el-AZÎZ
( الْعَزِيزُ )
Manası: “Üstün, şerefli, kuvvetli, varlığı nâdir.”

Haşr 23

10) el-BÂRİ
( الْبَارِىءُ )
Manası: “Yaratıcı, hâlık.”

Haşr24

11) el-BASÎR
( الْبَصِيرُ )
Manası: “Görücü, gören.”

Feth 24

12) el-BÂTIN
( الْبَاطِنُ )
Manası: “Gizli olan, gizli ve sır olan şeyleri bilen.

Hadîd 3

13) el-BERR
( الْبَرُّ )
Manası: “Hayırlı, lütufkâr, iyilik, şefkat ve ihsan sahibi.”

Tûr 28

14) el-CEBBÂR
( الْجَبَّارُ )
Manası: “İkrah eden, zorâki yaptıran.”

Haşr 23

15) el-EHAD
( الأَحَدُ )
Manası: “Bir, biricik, benzeri olmayan.”

İhlâs 1

16) el-EKREM
( الأَكْرَمُ )
Manası: “En cömert, en çok kerem sahibi.”

Alak 3

17) el-EVVEL
( الأَوَّلُ )
Manası: “Birinci, ilk, evvel.”

Hadîd 3

18) el-FETTÂH
( الْفَتَّاحُ )
Manası: “Açan, çok iyi açıcı, kullara rızık kapılarını açan, insanlar arasında hükmeden.”

Sebe 26

19) el-ĞAFFÂR
( الْغَفَّارُ )
Manası: “Çokca bağışlayan, affeden.”

Gâfir 42

20) el-ĞAFÛR
( الْغَفُورُ )
Manası: “Çokca bağışlayan, affeden.”

Şûrâ 23

21) el-ĞANİYY
( الْغَنِيُّ )
Manası: “Zengin, başkasına muhtaç olmayan.

Muhammed 38

22) el-HABÎR
( الْخَبِيرُ )
Manası: “Her şeyden haberi olan, haberdar.”

Haşr 18

23) el-HAFİYY
( الْحَفِىُّ )
Manası: “Çokca ikram eden, lütufkâr.”

Meryem 47

24) el-HÂFİZ
( الْحَافِظُ )
Manası: “Koruyan, muhafaza eden, hâmi.”

Yûsuf 64

25) el-HAFÎZ
( الْحَفِيظُ )
Manası: “Emin, hafızası iyi olan, unutmayan.”

Hûd 57

26) el-HAKÎM
( الْحَكِيمُ )
Manası: “Hikmet sahibi, âlim, bilgin.”

Haşr 24

27) el-HAKK
( الْحَقُّ )
Manası: “Hak, gerçek.”

Yûnus 32

28) el-HÂLİK
( الْخَالِقُ )
Manası: “Örneksiz olarak yaratan, var eden.”

Haşr 24

29) el-HALÎM
( الْحَلِيمُ )
Manası: “Yumuşaklıkla muamele eden, eza ve cefaya tahammül eden.”

Ahzâb 51

30) el-HALLÂK
( الْخَلاَّقُ )
Manası: “Örneksiz olarak yaratan, var eden.”

Yâsin 81

31) el-HAMÎD
( الْحَمِيدُ )
Manası: “Övülmeye değer, hamd edilen.”

Şûrâ 28

32) el-HASÎB
( الْحَسِيبُ )
Manası: “Hesab gören, hesaba çeken ve kar-şılık verme hususunda kâfi olan.”

Nisâ 6

33) el-HAYY
( الْحَىُّ )
Manası: “Diri, hayat sahibi.”

Bakara 255

34) el-İLÂH
( الإِلهُ )
Manası: “Kulluk edilen, ibadet edilen.”

Zuhruf 84

35) el-KÂDİR
( الْقَادِرُ )
Manası: “Güç yetiren, güçlü.”

Enâm 37

36) el-KADÎR
( الْقَدِيرُ )
Manası: “Güç yetiren, güçlü.”

Haşr 6

37) el-KAHHÂR
( الْقَهَّارُ )
Manası: “Karşı konulmaz, yenen, gâlip, zorlayan.”

Gâfir 16

38) el-KÂHİR
( الْقَاهِرُ )
Manası: “Karşı konulmaz, yenen, gâlip, zorlayan.”

Enâm 18

39) el-KARÎB
( الْقَرِيبُ )
Manası: “Yakın olan.”

Sebe 50

40) el-KAVİYY
( الْقَوِىُّ )
Manası: “Kuvvetli, güçlü.”

Şûrâ 19

41) el-KAYYÛM
( الْقَيُّومُ )
Manası: “Herşeyi koruyan, tutan, idare eden.”

Bakara 255

42) el-KEBÎR
( الْكَبِيرُ )
Manası: “Büyük olan, kadri yüce.”

Nisâ 34

43) el-KERÎM
( الْكَرِيْمُ )
Manası: “Cömert, kerem sahibi.”

Neml 40

44) el-KUDDÛS
( الْقُدُّوسُ )
Manası: “Bütün noksanlıklardan münezzeh olan, temiz, kutsal.”

Haşr 23

45) el-LATÎF
( اللَّطِيفُ )
Manası: “Yumuşaklık ve lütufla iyilik eden, ihsan edici, merhamet eden.”

Mülk 14

46) el-MECÎD
( الْمَجِيدُ )
Manası: “Şanı yüce, şeref sahibi.”

Hûd 73

47) el-MELİK
( الْمَلِكُ )
Manası: “Mülk sahibi, hükümdar.”

Haşr 23

48) el-MELÎK
( الْمَلِيكُ )
Manası: “Mülk sahibi, hükümdar.”

Kamer 55

49) el-METÎN
( الْمَتِينُ )
Manası: “Sağlam ve güçlü olan, sâbit, kâvi.”

Zâriyat 58

50) el-MEVLÂ
( الْمَوْلَى )
Manası: “Efendi, sahip, veli.”

Bakara 286

51) el-MUBÎN
( الْمُبِينُ )
Manası: “Açık, net ve aşikâr olan.”

Nûr 25

52) el-MUCÎB
( الْمُجِيبُ )
Manası: “İcâbet eden, kabul eden.”

Hûd 61

53) el-MUHEYMİN
( الْمُهَيْمِنُ )
Manası: “Gözeten, kontrol eden.”

Haşr 23

54) el-MUHÎT
( الْمُحِيطُ )
Manası: “İhata eden, kuşatan.”

Fussilet 54

55) el-MUKÎT
( الْمُقِيتُ )
Manası: “Rızık veren, güç yetiren.”

Nisâ 85

56) el-MUKTEDİR
( الْمُقْتَدِرُ )
Manası: “İktidar sahibi, gücü yeten.”

Kamer 55

57) el-MU’MİN
( الْمُؤْمِنُ )
Manası: “İman edenlere eminlik veren, güvenlik sağlayan, kullarının hak olan şeylerini tasdik eden.”

Haşr 23

58) el-MUSAVVİR
( الْمُصَوِّرُ )
Manası: “Şekil veren.”

Haşr 24

59) el-MUTEÂLİ
( الْمُتَعَالِ )
Manası: “En yüce, en yüksek.”

Ra’d 9

60) el-MUTEKEBBİR
( الْمُتَكَبَّرُ )
Manası: “Bütün büyüklük ve yücelik vasıflarını kendinde toplayan.”

Haşr 23

61) en-NASÎR
( النَّصِيرُ )
Manası: “Yardım eden.”

Enfal 40

62) er-RAHÎM
( الرَّحِيمُ )
Manası: “Merhamet eden, bağışlayan.”

Fâtiha 1

63) er-RAHMÂN
( الرَّحْمَانُ )
Manası: “Merhameti çokca olan.”

Rahmân 1

64) er-RAKÎB
( الرَّقِيبُ )
Manası: “Gözeten, murâkabe eden.”

Ahzâb 52

65) er-RAÛF
( الرَّءُوفُ )
Manası: “Çok esirgeyen, şefkat ve merhamet gösteren.”

Haşr 10

66) er-REZZÂK
( الرَّزَاقُ )
Manası: “Rızıkları yaratan, mahlukâtına bahşeden.”

Zâriyat 58

67) es-SAMED
( الصَّمَدُ )
Manası: “Her şey varlığını ve bekasını O’na borçludur. Her şey O’na muhtaçtır. O hiçbir şeye muhtaç değildir. Her şeyin başvuracağı, yardım dileyeceği tek varlık O’dur.”

İhlâs 2

68) es-SELÂM
( السَّلامُ )
Manası: “Sâlim olan, selâmete çıkaran.”

Haşr 23

69) es-SEMÎ’
( السَّمِيعُ )
Manası: “İşiten, işitici.”

Nisâ 58

70) eş-ŞÂKİR
( الشَّاكِرُ )
Manası: “Karşılık veren.”

Bakara 158

71) eş-ŞEHÎD
( الشَّهِيدُ )
Manası: “Şâhid olan.”

Enâm 19

72) eş-ŞEKÛR
( الشَّكُورُ )
Manası: “Şükrün karşılığını veren.”

Şûrâ 23

73) et-TEVVÂB
( التَّوَّابُ )
Manası: “Tevbeleri çokca kabul eden.”

Nisâ 16

74) el-VÂHİD
( الْوَاحِدُ )
Manası: “Bir, tek, eşsiz, biricik.”

Gâfir 16

75) el-VÂRİS
( الْوَارِثُ )
Manası: “Bütün mahlûkât yok olduktan sonra bâki ve dâim olan.”

Enbiya 89

76) el-VÂSİ’
( الْوَاسِعُ )
Manası: “Herşeyi kaplayan, rahmeti herşeye şâmil, lütfu geniş olan.”

Bakara 261

77) el-VEDÛD
( الْوَدُودُ )
Manası: “Mahlûkâtını çok seven, çok sevilen.”

Hûd 90

78) el-VEHHÂB
( الْوَهَّابُ )
Manası: “Çokca hibe eden, bağışlayıp veren.”

Âli İmrân 8

79) el-VEKÎL
( الْوَكِيلُ )
Manası: “Vekil, koruyucu, güvenip dayanılan.”

Âli İmrân 173

80) el-VELİYY
( الْوَلِيُّ )
Manası: “İşleri üzerine alıp icrasını yüklenen, dost.”

Şûrâ 28

81) ez-ZÂHİR
( الظَّاهِرُ )
Manası: “Varlığı açık olan, aşikâr.”

Hadîd 3



82) el-BÂSIT
( الْبَاسِطُ )
Manası: “Dilediğinin rızkını açan, genişleten.”

Ahmed bin Hanbel 12592

83) el-CEMÎL
( الْجَمِيلُ )
Manası: “Güzellik sahibi, güzel.”

Müslim 147/91

84) el-CEVVÂD
( الْجَوَّادُ )
Manası: “Eli açık, cömertliği çok olan.”

Ebu Nuaym 5/29

85) el-HAKEM
( الْحَكَمُ )
Manası: “Hükmeden, hakim.”

Ebu Davud 4955

86) el-HAYİYY
( الْحَيِيُّ )
Manası: “Haya eden, hayalı.”

İbni Mace 3865

87) el-KÂBID
( الْقَابِضُ )
Manası: “Yakalayan, kabzalayıp zapdeden, ruhları kabzeden, öldüren.”

Ahmed bin Hanbel 12592

88) el-MENNÂN
( الْمَنَّانُ )
Manası: “Çokca iyilik ve ihsanda bulunan.”

Tirmizi 3774

89) el-MUAHHİR
( الْمُؤَخِّرُ )
Manası: “Geri bırakan, geciktiren.

Buhari 6336

90) el-MU’TÎ
( الْمُعْطِى )
Manası: “Veren, verici.”

Buhari 2902

91) el-MUHSİN
( الْمُحْسِنُ )
Manası: “İyilik eden, yaptığını güzel yapan.”

Taberani 7121

92) el-MUKADDİM
( الْمُقَدِّمُ )
Manası: “Öne geçiren, ileri alan.”

Buhari 6336

93) er-RABB
( الرَّبُّ )
Manası: “Efendi, sahip, düzene sokan, tedbir eden, terbiye eden, ıslah eden.”

Buhari 6244

94) er-REFÎK
( الرَّفِيقُ )
Manası: “Rıfk sahibi, yumuşak davranan.”

Müslim 2593/77

95) es-SEYYİD
( السَّيِّدُ )
Manası: “Mülk sahibi, efendi, yüce olan.”

Ebu Davud 4806

96) es-SUBBÛH
( السُّبُّوحُ )
Manası: “Bütün ayıp, kusur ve noksanlıklardan münezzeh.”

Müslim 487/223

97) eş-ŞÂFÎ
( الشَّافِي )
Manası: “Şifa veren, iyileştiren.”

Müslim 2191/46

98) et-TAYYİB
( الطَّيِّبُ )
Manası: “İyi, temiz, pak olan.”

Müslim 1015/65

99) el-VİTR
( الْوِتْرُ )
Manası: “Tek olan, eşsiz.”

Buhari 6348

--------------------------------------
Daha fazlası için; www.hadisler.com