Çevrimdışı
Kişi Hac'a gitmeden Umreye gittikten sonra, Hac kendisine farz olunduğu söyleniyor. Doğruluğu hakkında bilgi verir misiniz ?
İslami Forum, Dini Forum, islami site, islami sohbet, radyo, islami bilgiler
İslam-tr.org'a hoş geldiniz! Hemen üye olun ve kendi konularınızı, düşüncelerinizi paylaşarak bu platforma katılın. Oturum açtıktan sonra, İslam dini, tarih ve güncel konularla ilgili paylaşımlarda bulunabilirsiniz.
Çözüldü Hacc'ın Geciktirilmesi Câiz mi? Kendisine Hac Farz Olanın Umreye Gitmesi?
- Konbuyu başlatan Selahaddin Eyyubi
- Başlangıç tarihi
Çevrimdışı
Çevrimiçi
Hacc'ın Geciktirilmesi Câiz mi?
Ebu Hanife, Ebu Yusuf, Malikîler -iki görüşten en kuvvetlisine göre- ve Hanbeli'ler şöyle der :
Gerekli güç ve imkânlar, aşağıda belirtilen şartlar var olduğunda hac, ilk yılda farz olur. Yani güç ve imkânların var olduğu ilk dönemde. Buna göre bu imkânlara sahib olan kimse bir kaç yıl bu farzı ertelerse fasık olur, dolayısıyla şahitliği kabul edilmez. Çünkü, haccın geciktirilmesi küçük günahlardan biridir. Kişi ancak bir küçük günahın birden fazla, ısrarla İşlenmesi ile fasık olur. Şu sebeble ki, haccın hemen farz oluşuna dair delil zan ifade ettiğinden buna dayanan hüküm de zan ifade etmektedir. Nitekim, Hanefî'ler de aynı görüştedirler. Buna delil teşkil eden bir husus da gecikmeli olarak haccın yerine getirilmesinin yine normal bir eda olması keyfiyetidir. Kişi, bu farzı yerine getirmeden Ölmüş olsa günahkâr olmakta, ama durum yine değişmem ektedir. Hanefi'ler diyor ki: Hacc'etme güç ve imkânına sahib olan biri sonradan malî gücünü yitirse borçlanma yolu ile imkân elde edip haccedecektir. Hatta, borcunu ödemeyecek durumda olsa bile. İmkânı olduğunda borcunu ödeme niyet ve gayretinde bulunursa Allah'ın kendisini bu konuda hesaba çekmeyeceği umulur.
Hanbelî'ler, hac farzını yerine getimıede ihmal gösteren ve sonunda vefat eden birinin bütün mal varlığından bir hac ve bir de umre masrafı çıkarılacağı görüşündedirler.
Görüşlerini dayandırdıkları âyet ve hadisler şunlardır:
".. oraya yol imkânı bulabilenlere Kabe'yi haccetmek Allah'ın insanlar üzerindeki bir hakkıdır" (Âl-i İmran, 97)
"Haccı ve umreyi Allah için tamamlayın.. " (Bakara, 196).
Buradaki emir hemen derhal anlamına gelmektedir.
"Sorgulanmadan önce haccedeniz. "
(Bu sahih hadisi Hakim ve Beyhakî , Ali -r.anh-'den rivayet etmişlerdir)
"Hac farizasını yerine getirmede acele ediniz. Çünkü, hiç biriniz ileride ne ile karşılaşacağını bilemez."
(Hadisi Ahmed ve Ebul-Kasim el-Isbahanî , İbni Abbas'tan rivayet etmiştir. Ancak senedinde hıfzı zayıf olan Ebu İsrail vardır. Neylu'l-Evtâr, IV, 284)
"Bir kimse her hangi bir hastalık veya şiddetli bir ihtiyaç ya da bir zorluk, yahut da zalim bir sultan tarafından engellenmediği hâlde haccetmezse ister yahudi olarak Ölsün, İsterse hristiyan olarak."
(Hadisi Said b. Mansur, Ahmed, Ebu Ya'lâ ve Beyhakî; Ebu Umame'den merfû olarak rivayet etmişlerdir. Ancak rivayet silsilesinde zayıf Leys b. Ebu Salim vardır. Neylu'l-Evtâr, IV, 284)
Tirmizi'nin rivayeti şöyle:
"Bir kimse Allah'ın evine götürecek yeterli azık ve bineğe sahib olduğu hâlde haccetmezse onun yahudi veya hristiyan olarak ölmesi farketmez. Şunun için ki, Yüce Allah kitabında: ".. oraya yol imkânı bulabilen insanlara Kabe'yi haccetmek bir borçtur.." (Al-i imran, 97) buyurmaktadır "
(Tirmizî bu hadîsin garib olduğunu, senedinde şubhe bulunduğunu ve zayıf seviyesinden öteye geçmediğini söylemiştir)
Bunlar gibi daha pek çok örnek haccın hemen farz olduğuna delil teşkil etmektedir. Aynca Allah'ın Resulü, hac yükümlülüğünü hemen yerine getirmeyen ve erteleyen kişilerin bu ihmalleri karşılığında hiç de hoş olmayan neticelerle yüzyüze geleceklerim haber veriyor. Çünkü, O: "Kim yeterli imkânlara sahib olur ve haccetmezse.. " buyuruyor. Metinde geçen 'fe - ف ' harfi takib içindir, yani hemen anlamına gelir. Azık ve imkân bulunduğunda ara vermeden hemen haccetmeyen, demek olur.
(ed-Durrul-Muhtâr, H, 191; el-Bedayi, D, 119; ef-Şerhu's-Sağîr', II, 4; Keşşafu'l-Kınâ', II. 475; el Mugni, S, m, 218, 241)
Şafii'ler ve Hanefi'lerden İmam Muhammed diyor ki: Hac ertelenebilir bir farzdır. Ancak bu, muhakkak ertelenmeli anlamına alınmamalı, aksine hemen yerine getirilmeli şeklinde bir zorunluluğun bulunmadığı anlamına alınmalıdır. Burada şunu hemen belirtmeliyiz ki, kendisi veya başkası hesabına hac ya da umre borçlusu olan birinin bu yükümlülüğü imkân ve şartların uygun olduğu yıldan sonraya ertelememesi sünnete uygun en doğru davranış olur. Böylece, bir yandan zimmetini bir borçtan kurtarırken bir yandan da: ".. iyiliklere koşuşun.." (Maide, 48) ayetine uyarak ibadetler konusunda gerekli titizliği göstermiş olur. Hem bu borcu ertelemesi hâlinde onu zamanın olayları ve sayısız karmaşası arasında yitip gitmeye terketmiş olacaktır. Ne var ki, yine de bir kaç yıl erteleyebilir. Çünkü, hac onlarca meşhur olan göre hicretin altıncı yılında farz kılınmış ve buna dair ayet de yine meşhur görüşe göre bu yılda inmiş, fakat Peygamber (a.s) hiç mazeretsiz onuncu yıla ertelemiştir. Haccı, ertelemek câiz olmasaydı elbette Peygamber de ertelemezdi.
Bu görüş en uygun olanıdır. Çünkü, insanlara kolaylık getiriyor, günaha hükmetmiyor. Hem cumhurun bu konuda delil olarak ileri sürdüğü hadislerin tamamı zayıftır. Doğrusu, haccın hicretin altıncı yılında Al-i İmran suresinin inişiyle farz kılındığıdır. Tıpkı, Şafiî'lerin tahkik ettiği gibi. Haccın onuncu yılda farz kılındığını ileri süren görüş hatalıdır. Çünkü bu konu ile ilgili sure daha önce inmiştir. Ne var ki, buna rağmen hac yükümlülüğünü yerine getirmede acele davranmak ihtiyat bakımından yine de bir zarurettir.
(Şerh'uI-Mecmû': VII, 82; el-Muhezzeb. 1, 199; el-îzah, 17; Muğni'l-Muhtâc, 1, 460, 470)
Kendisine Farz Olan Hac Farizası Mevcut İken, Bilerek ya da Bilmeyerek Umre Yapması :
Böyle bir kimsenin umresi câiz olub; asıl olan farz ibadeti yapmayıb da sunnet olan umreyi yapmasının sorumluluğunu yüklenebilir.
Bunun haricinde bu kişi umre yapmak için gittiği dönemde / günlerde Hac zamanı ise, Hacc yapması gerekir, Hacc yapmadan dönmesi câiz değildir. Fakat buna rağmen umre yapmışsa, umresi geçerlidir.
Ebu Hanife, Ebu Yusuf, Malikîler -iki görüşten en kuvvetlisine göre- ve Hanbeli'ler şöyle der :
Gerekli güç ve imkânlar, aşağıda belirtilen şartlar var olduğunda hac, ilk yılda farz olur. Yani güç ve imkânların var olduğu ilk dönemde. Buna göre bu imkânlara sahib olan kimse bir kaç yıl bu farzı ertelerse fasık olur, dolayısıyla şahitliği kabul edilmez. Çünkü, haccın geciktirilmesi küçük günahlardan biridir. Kişi ancak bir küçük günahın birden fazla, ısrarla İşlenmesi ile fasık olur. Şu sebeble ki, haccın hemen farz oluşuna dair delil zan ifade ettiğinden buna dayanan hüküm de zan ifade etmektedir. Nitekim, Hanefî'ler de aynı görüştedirler. Buna delil teşkil eden bir husus da gecikmeli olarak haccın yerine getirilmesinin yine normal bir eda olması keyfiyetidir. Kişi, bu farzı yerine getirmeden Ölmüş olsa günahkâr olmakta, ama durum yine değişmem ektedir. Hanefi'ler diyor ki: Hacc'etme güç ve imkânına sahib olan biri sonradan malî gücünü yitirse borçlanma yolu ile imkân elde edip haccedecektir. Hatta, borcunu ödemeyecek durumda olsa bile. İmkânı olduğunda borcunu ödeme niyet ve gayretinde bulunursa Allah'ın kendisini bu konuda hesaba çekmeyeceği umulur.
Hanbelî'ler, hac farzını yerine getimıede ihmal gösteren ve sonunda vefat eden birinin bütün mal varlığından bir hac ve bir de umre masrafı çıkarılacağı görüşündedirler.
Görüşlerini dayandırdıkları âyet ve hadisler şunlardır:
".. oraya yol imkânı bulabilenlere Kabe'yi haccetmek Allah'ın insanlar üzerindeki bir hakkıdır" (Âl-i İmran, 97)
"Haccı ve umreyi Allah için tamamlayın.. " (Bakara, 196).
Buradaki emir hemen derhal anlamına gelmektedir.
"Sorgulanmadan önce haccedeniz. "
(Bu sahih hadisi Hakim ve Beyhakî , Ali -r.anh-'den rivayet etmişlerdir)
"Hac farizasını yerine getirmede acele ediniz. Çünkü, hiç biriniz ileride ne ile karşılaşacağını bilemez."
(Hadisi Ahmed ve Ebul-Kasim el-Isbahanî , İbni Abbas'tan rivayet etmiştir. Ancak senedinde hıfzı zayıf olan Ebu İsrail vardır. Neylu'l-Evtâr, IV, 284)
"Bir kimse her hangi bir hastalık veya şiddetli bir ihtiyaç ya da bir zorluk, yahut da zalim bir sultan tarafından engellenmediği hâlde haccetmezse ister yahudi olarak Ölsün, İsterse hristiyan olarak."
(Hadisi Said b. Mansur, Ahmed, Ebu Ya'lâ ve Beyhakî; Ebu Umame'den merfû olarak rivayet etmişlerdir. Ancak rivayet silsilesinde zayıf Leys b. Ebu Salim vardır. Neylu'l-Evtâr, IV, 284)
Tirmizi'nin rivayeti şöyle:
"Bir kimse Allah'ın evine götürecek yeterli azık ve bineğe sahib olduğu hâlde haccetmezse onun yahudi veya hristiyan olarak ölmesi farketmez. Şunun için ki, Yüce Allah kitabında: ".. oraya yol imkânı bulabilen insanlara Kabe'yi haccetmek bir borçtur.." (Al-i imran, 97) buyurmaktadır "
(Tirmizî bu hadîsin garib olduğunu, senedinde şubhe bulunduğunu ve zayıf seviyesinden öteye geçmediğini söylemiştir)
Bunlar gibi daha pek çok örnek haccın hemen farz olduğuna delil teşkil etmektedir. Aynca Allah'ın Resulü, hac yükümlülüğünü hemen yerine getirmeyen ve erteleyen kişilerin bu ihmalleri karşılığında hiç de hoş olmayan neticelerle yüzyüze geleceklerim haber veriyor. Çünkü, O: "Kim yeterli imkânlara sahib olur ve haccetmezse.. " buyuruyor. Metinde geçen 'fe - ف ' harfi takib içindir, yani hemen anlamına gelir. Azık ve imkân bulunduğunda ara vermeden hemen haccetmeyen, demek olur.
(ed-Durrul-Muhtâr, H, 191; el-Bedayi, D, 119; ef-Şerhu's-Sağîr', II, 4; Keşşafu'l-Kınâ', II. 475; el Mugni, S, m, 218, 241)
Şafii'ler ve Hanefi'lerden İmam Muhammed diyor ki: Hac ertelenebilir bir farzdır. Ancak bu, muhakkak ertelenmeli anlamına alınmamalı, aksine hemen yerine getirilmeli şeklinde bir zorunluluğun bulunmadığı anlamına alınmalıdır. Burada şunu hemen belirtmeliyiz ki, kendisi veya başkası hesabına hac ya da umre borçlusu olan birinin bu yükümlülüğü imkân ve şartların uygun olduğu yıldan sonraya ertelememesi sünnete uygun en doğru davranış olur. Böylece, bir yandan zimmetini bir borçtan kurtarırken bir yandan da: ".. iyiliklere koşuşun.." (Maide, 48) ayetine uyarak ibadetler konusunda gerekli titizliği göstermiş olur. Hem bu borcu ertelemesi hâlinde onu zamanın olayları ve sayısız karmaşası arasında yitip gitmeye terketmiş olacaktır. Ne var ki, yine de bir kaç yıl erteleyebilir. Çünkü, hac onlarca meşhur olan göre hicretin altıncı yılında farz kılınmış ve buna dair ayet de yine meşhur görüşe göre bu yılda inmiş, fakat Peygamber (a.s) hiç mazeretsiz onuncu yıla ertelemiştir. Haccı, ertelemek câiz olmasaydı elbette Peygamber de ertelemezdi.
Bu görüş en uygun olanıdır. Çünkü, insanlara kolaylık getiriyor, günaha hükmetmiyor. Hem cumhurun bu konuda delil olarak ileri sürdüğü hadislerin tamamı zayıftır. Doğrusu, haccın hicretin altıncı yılında Al-i İmran suresinin inişiyle farz kılındığıdır. Tıpkı, Şafiî'lerin tahkik ettiği gibi. Haccın onuncu yılda farz kılındığını ileri süren görüş hatalıdır. Çünkü bu konu ile ilgili sure daha önce inmiştir. Ne var ki, buna rağmen hac yükümlülüğünü yerine getirmede acele davranmak ihtiyat bakımından yine de bir zarurettir.
(Şerh'uI-Mecmû': VII, 82; el-Muhezzeb. 1, 199; el-îzah, 17; Muğni'l-Muhtâc, 1, 460, 470)
Kendisine Farz Olan Hac Farizası Mevcut İken, Bilerek ya da Bilmeyerek Umre Yapması :
Böyle bir kimsenin umresi câiz olub; asıl olan farz ibadeti yapmayıb da sunnet olan umreyi yapmasının sorumluluğunu yüklenebilir.
Bunun haricinde bu kişi umre yapmak için gittiği dönemde / günlerde Hac zamanı ise, Hacc yapması gerekir, Hacc yapmadan dönmesi câiz değildir. Fakat buna rağmen umre yapmışsa, umresi geçerlidir.
Benzer konular
-
Çözüldü Mezheblere Göre Vacib Kavramı, Namaz ve Hacc'ın Vacibleri Nelerdir?
- Başlatan ibni abbas
- Cevaplar: 3
-
-
Tevbenin Geciktirilmesi De Tevbeyi Gerektiren Bir Günahtır
- Başlatan ebuhasanelmakdisi
- Cevaplar: 2