Çevrimdışı
HASTALIK NASIL BULAŞIR ?
Ebu Hureyra anlatıyor:
Peygamberimiz ﷺ: “Adva (hastalık bulaşması), safer (aç yılan saldırması), Hame (uğursuz kuş veya intikamını almamış ruhun kötülük yapması) diye bir şey yoktur” buyurdu.
Orada bulunan bir Arabî (bedevî): “Peki Ya RasulAllah! Kumluklarda geyikler gibi -sapa sağlam- duran, sonra bir uyuz devenin içlerine sokulmakla uyuz olan develer için ne dersiniz?” dedi.
Bunun üzerine Peygamberimiz ﷺ: “peki bu uyuz ilk deveye nereden bulaştı?" diye buyurdu.
(Muslim, Selam, 101)
- Abdullah b. Abbas (r.anhuma) anlatıyor:
Peygamberimiz ﷺ: “Bulaşıcılık/ hastalığın bulaşması diye bir şey yoktur” buyurdu.
Arâbî (bedevî, köylü bir adam): “Ya RasulAllah! Biz uyuz olmuş bir keçiyi davarların arasına koyduğumuzda onların hepsi uyuz oluyor” deyince,
Peygamberimiz ﷺ: “Ya Arâbî! Peki o ilk hayvanı kim uyuz etmişti?” diye buyurdu.
(Nûraddin el-Heysemî , Mecmau’z- Zevaid, 5/102).
“hastalığın bulaşması… diye bir şey yoktur” cümlesinden sonra “cüzamlı olan hastalardan - aslandan kaçar gibi- kaçın” ifadesine yer verilmiştir. (Buharî, Tıp, 19).
Yine Efendimiz ﷺ: “Hasta olan kimse, sağlam olan kimsenin yanına gitmesin”, “Bir yerde Taunun / vebanın olduğunu duyan kimse oraya gitmesin” diye buyurmuştur (Nevevî, İbn Hacer, ilgili hadis).
Bu ifadeler ise, bazı hastalıkların bulaşıcı olduğuna delalet etmektedir.
Bulaşıcı olmayan hastalıklar gibi bulaşıcı olan hastalıklar da, Allah’ın emir ve iradesi ile hareket ederler.
Ortada hiçbir bulaşıcı hastalık yokken, hayvanları hasta eden Kudret, bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkmasından sonra da hayvanları hasta eden yine aynı kudrettir.
sebebler, yalnız zahiri bir perdedir. Asıl iş yapan Allah’ın kudretidir.
“Hastalığın bulaşması diye bir şey yoktur” şeklinde tercüme edilen hadis bu manada anlamak gerekir. Yani, gerçekte hastalık bulaştırmıyor, o hastalığın mikrobunu diğerine bulaştıran Allah’tır.
Hasta Ziyareti ve Uğursuzluk İnancı
(1704) 17. Cabir b. Abdullah (r.anh) Rasûlullah ﷺ'in buyurduğunu rivayet etti:
«Bir kimse, hasta ziyaretine gidince, ilâhi rahmetin içine dalmış olur. Hastanın yanında oturunca da onun hakkında rahmet şâhid olur (gerçekleşir)»
(1705) 18. İbn Atiyye, Rasûlullah ﷺ'in şöyle buyurduğunu rivayet etti;
«Hastaların hastalığı diğerlerine geçmez. (Arabların inancına göre, sağlıklı kimseler hastalarla beraber oturunca, onların hastalığı sağlam insanlara geçer diyerek, hastaya yaklaşmak istemezlerdi. Rasûlullah ﷺ hastaları bakımsız bırakmamak için, her hastalığın başkalarına geçmediğini belirterek «hastalık geçmez» buyurmuştur.
Bununla birlikte, başka bir hadiste: «Cuzzamlıdan aslandan kaçar gibi kaçınız» buyurmasında ise, bazı hastalıkların geçmesinin bir gerçek olduğu anlaşılmaktadır. Bu da Allah'ın takdiriyle meydana gelmektedir.
Nitekim, Rasûlullah ﷺ : «Hastalığın sirayeti yoktur» buyurunca orada bulunan bir bedevî: «- Ya Rasûlullah, benim geyikler gibi kumluk arazide yaşayan sağlam develerime ne dersiniz? Bu develerim arasına hariçten uyuz bir deve gelip sokulunca develerimi uyuz ediyor» dedi.
Rasûl-u Ekram de: «- Ya ilk uyuz deveye bu hastalığı kim sirayet ettirdi?» diye cevab verdi.
Yani, ilk önce uyuz hastalığına tutulan devenin hastalığının sirayetle olmayıp Allah'ın takdiri ile meydana geldiği şubhesizdir. Bunun gibi senin develerine sirayeti de Allah'ın takdiriyledir, demek istedi. (Tecrid-i Sarih Tercümesi, C. 12, Sf: 84-86)
«Hastalık bulaşması yoktur. Baykuş uğursuzluğu yoktur. Karın kurdu (veya safer ayı haram aylardan sayılmaz). Hastalıklı hayvanlar sağlam hayvanların arasına karışmasın. Sağlam hayvanlar ise istediği yerde dolaşıp otlayabilir.»
«— Bu neden böyle oluyor ya Rasulallah?» diye sorduklarında,
Rasulullah ﷺ: «— Çünkü hastaları sağlamlarına karıştırmak, zarar getirir.» buyurdu.
(İmam Mâlik, Muvatta, Hadis no: 1705)
Baykuş uğursuz sayılmaz (Arablar bir nevi gece kuşu olan baykuşu uğursuz sayarlar ve bir evin üzerine baykuş konunca o evden ölü çıkacak derlerdi. İşte Resûlullah (s.a.v.), bu tür batıl inanışları yasaklıyor ve kalblerden siliyor. (Suyûtî, Tenvirul-Havalik, C.3, Sf: 123), karında yılan olmaz (veya Safer Ay'ı haram aylardan sayılmaz). (Hadisi şerifte geçen «Safer» kelimesi, Arablar tarafından insan ve hayvanların karnında bulunan yılan manasına kullanıldığı gibi, ayni zamanda kameri aylardan birinin de adıdır. Arablar o yılanı uyuzdan daha geçici kabul ederlerdi. Aynı zamanda, sahibini onun öldürdüğüne inanırlardı. Rasûlullah (s.a.v.), bu batıl inancı reddetmiş ve herkesin kendi eceliyle öldüğünü bildirmişti. Yahud da «Safer»den murad, bildiğimiz Safer ayıdır ki, Arablar, onu haram aylardan sayar ve onun yerine Muharrem ayını helal kabul ederlerdi. İslamiyet gelince bu adeti kaldırmıştır.) Hastalıklı hayvanlar sağlam hayvanların arasına karışmasın. Sağlam hayvanlar ise istediği yerde dolaşıp otlayabilir.»
«Ashab — Bu neden böyle oluyor ya Rasûlallah?» diye sorduklarında,
Rasûlullah (s.a.v.): «— Çünkü hastaları sağlamlarına karıştırmak, zarar getirir.» buyurdu. (Burada hastalıklı hayvanların sağlam hayvanların yanına gelmesiyle, hastalığın onlara da bulaşacağı belirtilerek, sağlamlarına gelebilecek zarar önlenmiş oluyor.)
Ebu Hureyra anlatıyor:
Peygamberimiz ﷺ: “Adva (hastalık bulaşması), safer (aç yılan saldırması), Hame (uğursuz kuş veya intikamını almamış ruhun kötülük yapması) diye bir şey yoktur” buyurdu.
Orada bulunan bir Arabî (bedevî): “Peki Ya RasulAllah! Kumluklarda geyikler gibi -sapa sağlam- duran, sonra bir uyuz devenin içlerine sokulmakla uyuz olan develer için ne dersiniz?” dedi.
Bunun üzerine Peygamberimiz ﷺ: “peki bu uyuz ilk deveye nereden bulaştı?" diye buyurdu.
(Muslim, Selam, 101)
- Abdullah b. Abbas (r.anhuma) anlatıyor:
Peygamberimiz ﷺ: “Bulaşıcılık/ hastalığın bulaşması diye bir şey yoktur” buyurdu.
Arâbî (bedevî, köylü bir adam): “Ya RasulAllah! Biz uyuz olmuş bir keçiyi davarların arasına koyduğumuzda onların hepsi uyuz oluyor” deyince,
Peygamberimiz ﷺ: “Ya Arâbî! Peki o ilk hayvanı kim uyuz etmişti?” diye buyurdu.
(Nûraddin el-Heysemî , Mecmau’z- Zevaid, 5/102).
“hastalığın bulaşması… diye bir şey yoktur” cümlesinden sonra “cüzamlı olan hastalardan - aslandan kaçar gibi- kaçın” ifadesine yer verilmiştir. (Buharî, Tıp, 19).
Yine Efendimiz ﷺ: “Hasta olan kimse, sağlam olan kimsenin yanına gitmesin”, “Bir yerde Taunun / vebanın olduğunu duyan kimse oraya gitmesin” diye buyurmuştur (Nevevî, İbn Hacer, ilgili hadis).
Bu ifadeler ise, bazı hastalıkların bulaşıcı olduğuna delalet etmektedir.
Bulaşıcı olmayan hastalıklar gibi bulaşıcı olan hastalıklar da, Allah’ın emir ve iradesi ile hareket ederler.
Ortada hiçbir bulaşıcı hastalık yokken, hayvanları hasta eden Kudret, bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkmasından sonra da hayvanları hasta eden yine aynı kudrettir.
sebebler, yalnız zahiri bir perdedir. Asıl iş yapan Allah’ın kudretidir.
“Hastalığın bulaşması diye bir şey yoktur” şeklinde tercüme edilen hadis bu manada anlamak gerekir. Yani, gerçekte hastalık bulaştırmıyor, o hastalığın mikrobunu diğerine bulaştıran Allah’tır.
Hasta Ziyareti ve Uğursuzluk İnancı
(1704) 17. Cabir b. Abdullah (r.anh) Rasûlullah ﷺ'in buyurduğunu rivayet etti:
«Bir kimse, hasta ziyaretine gidince, ilâhi rahmetin içine dalmış olur. Hastanın yanında oturunca da onun hakkında rahmet şâhid olur (gerçekleşir)»
(1705) 18. İbn Atiyye, Rasûlullah ﷺ'in şöyle buyurduğunu rivayet etti;
«Hastaların hastalığı diğerlerine geçmez. (Arabların inancına göre, sağlıklı kimseler hastalarla beraber oturunca, onların hastalığı sağlam insanlara geçer diyerek, hastaya yaklaşmak istemezlerdi. Rasûlullah ﷺ hastaları bakımsız bırakmamak için, her hastalığın başkalarına geçmediğini belirterek «hastalık geçmez» buyurmuştur.
Bununla birlikte, başka bir hadiste: «Cuzzamlıdan aslandan kaçar gibi kaçınız» buyurmasında ise, bazı hastalıkların geçmesinin bir gerçek olduğu anlaşılmaktadır. Bu da Allah'ın takdiriyle meydana gelmektedir.
Nitekim, Rasûlullah ﷺ : «Hastalığın sirayeti yoktur» buyurunca orada bulunan bir bedevî: «- Ya Rasûlullah, benim geyikler gibi kumluk arazide yaşayan sağlam develerime ne dersiniz? Bu develerim arasına hariçten uyuz bir deve gelip sokulunca develerimi uyuz ediyor» dedi.
Rasûl-u Ekram de: «- Ya ilk uyuz deveye bu hastalığı kim sirayet ettirdi?» diye cevab verdi.
Yani, ilk önce uyuz hastalığına tutulan devenin hastalığının sirayetle olmayıp Allah'ın takdiri ile meydana geldiği şubhesizdir. Bunun gibi senin develerine sirayeti de Allah'ın takdiriyledir, demek istedi. (Tecrid-i Sarih Tercümesi, C. 12, Sf: 84-86)
وَحَدَّثَنِي عَنْ مَالِكٍ، أَنَّهُ بَلَغَهُ عَنْ بُكَيْرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الأَشَجِّ، عَنِ ابْنِ عَطِيَّةَ : أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ : « لاَ عَدْوَى وَلاَ هَامَ وَلاَ صَفَرَ، وَلاَ يَحُلَّ الْمُمْرِضُ عَلَى الْمُصِحِّ، وَلْيَحْلُلِ الْمُصِحُّ حَيْثُ شَاءَ فَقَالُوا : يَا رَسُولَ اللَّهِ وَمَا ذَاكَ ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ : « إِنَّهُ أَذًى
İbn Atiyye, Rasulullah ﷺ'in şöyle buyurduğunu rivayet etti;«Hastalık bulaşması yoktur. Baykuş uğursuzluğu yoktur. Karın kurdu (veya safer ayı haram aylardan sayılmaz). Hastalıklı hayvanlar sağlam hayvanların arasına karışmasın. Sağlam hayvanlar ise istediği yerde dolaşıp otlayabilir.»
«— Bu neden böyle oluyor ya Rasulallah?» diye sorduklarında,
Rasulullah ﷺ: «— Çünkü hastaları sağlamlarına karıştırmak, zarar getirir.» buyurdu.
(İmam Mâlik, Muvatta, Hadis no: 1705)
Baykuş uğursuz sayılmaz (Arablar bir nevi gece kuşu olan baykuşu uğursuz sayarlar ve bir evin üzerine baykuş konunca o evden ölü çıkacak derlerdi. İşte Resûlullah (s.a.v.), bu tür batıl inanışları yasaklıyor ve kalblerden siliyor. (Suyûtî, Tenvirul-Havalik, C.3, Sf: 123), karında yılan olmaz (veya Safer Ay'ı haram aylardan sayılmaz). (Hadisi şerifte geçen «Safer» kelimesi, Arablar tarafından insan ve hayvanların karnında bulunan yılan manasına kullanıldığı gibi, ayni zamanda kameri aylardan birinin de adıdır. Arablar o yılanı uyuzdan daha geçici kabul ederlerdi. Aynı zamanda, sahibini onun öldürdüğüne inanırlardı. Rasûlullah (s.a.v.), bu batıl inancı reddetmiş ve herkesin kendi eceliyle öldüğünü bildirmişti. Yahud da «Safer»den murad, bildiğimiz Safer ayıdır ki, Arablar, onu haram aylardan sayar ve onun yerine Muharrem ayını helal kabul ederlerdi. İslamiyet gelince bu adeti kaldırmıştır.) Hastalıklı hayvanlar sağlam hayvanların arasına karışmasın. Sağlam hayvanlar ise istediği yerde dolaşıp otlayabilir.»
«Ashab — Bu neden böyle oluyor ya Rasûlallah?» diye sorduklarında,
Rasûlullah (s.a.v.): «— Çünkü hastaları sağlamlarına karıştırmak, zarar getirir.» buyurdu. (Burada hastalıklı hayvanların sağlam hayvanların yanına gelmesiyle, hastalığın onlara da bulaşacağı belirtilerek, sağlamlarına gelebilecek zarar önlenmiş oluyor.)
(İmam Malik, Muvatta’, Beyan Yayınları , C. 1, Sf: 37-38, Konya yayın Sf: 768)
