Çözüldü Hırsızlık Yapıldığını Görüp Müdahale Etmeyen Kişi Kul Hakkına Girer mi ?

Selamun aleyküm ve rahmetullah. Cahiliye dönemimdeyken takıldığım kişilerle bir aveme'ye gitmiştik. yanımdaki arkaşlarımdan birisi nike mağazasına girdi eski ayakkabılarını çıkardı ve ordaki ayakkabı denedikleri oturağın altına koydu bende bu duruma şahit olurken oradan buğz ederk cıktım. Sonra aveme'nin içinde geri buluştuk toplandık dışarı cıktık sonra bu arkadaş bu aldığı ayakkabıyı satmaya karar verdi bende uyuşturucu kullandığım için bende onu destekledim satalım uyuşturucu alalım diye ama sonra vazgecti satmadı ayağında giyik bir şekilde herkes evine gitti ben o ayakkabıyı ne giydim nede parasını yedim... ama çalarken görüp müdahale etmediğim için ve aveme'den cıktıktan sonra satıp uyuşturucu almayı teklif ettiğim için kul hakkına girmişmiyimdir ?

Aleykum selam we rahmetullahi we berâkatuh

Evvela bir kötülük karşısında sırasıyla elle, dille ve kalben (buğz) mudahale etmeniz gerekirdi. Bunu kısmen yerine getirmişsiniz fakat mubtela olduğunuz kötü alışkanlığınız sebebiyle buğzdan vaz geçib arkadaşınıza taktika vermeye çalışmışsınız. Bunda da aklına (kalbine) gelmesi bir yana, birde haram işleme önerinizi dile getirerek şahid tutmuşsunuz ki tüm bunlar vebal (günah)'dır.

Ebû Hurayra (Radıyallâhu anh)'dan rivayet edildiğine göre: Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu, demiştir:

إِنَّ اللهَ تَجاَوَزَ عَنْ أُمَّتيِ ماَ حَدَّثَتْ بِهِ أَنْفُسُهاَ ماَ لَمْ تَعْمَلْ أَوْ تَتَكَلَّمْ​

«Ummetimin gönüllerinden geçen (günah işleme) temayulleri (fiilen) işlemedikçe, yahud (dilleri ile) söylemedikçe, bir de onların zorlandıkları şeyleri Allah Teâlâ şubhesiz avfeylemiştir.»
(Buhârî ve Muslim, İman, 201-202; Ebû Dâvûd, K. Talak, 15; İbn Mâce, Talak, bab 16, hadis no : 2044)

Nevevi özetle şöyle der:
"İmam e1 -Mâziri'nin dediğine göre Kadı Ebu Bekir'in mezhebi şudur;
Bir kimse bir günah işlemeyi kalbine yerleştirib buna karar verirse, verdiği karar ve azimden dolayı günah işlemiş sayılır. Bu ve benzeri hadisler, bir günah işleme arzusu hatırına gelib geçen ve kalbinde karar kılmayan kimseler hakkındadır, diye yorum yapılır. Günah işleme arzusu ile günah işlemeye azimli olmak birbirinden tamamen farklı iki ayrı şeydir.
İşte Kadı Ebû Bekir'in mezhebi budur. Fıkıhçılardan ve hadisçilerden çok kimseler Kâdı'ya muhalefet ederek bu ve benzeri hadisleri zahirlerine göre mânâlandımışlardır.

Kadı Iyâz da: Selef âlimlerinin tümü ve fıkıhçılar ile hadisçilerden ilim erbabı, Kadı Ebu Bekir'in mezhebini tutmuşlardır. Çünkü kalb ile işlenen suçlardan dolayı sorumluluğun varlığı hadislerle sabittir.
Şu var ki âlimler şöyle demişlerdir; Kalbin azim ve karar kıldığı suç başka şey, kalbin buna azim ve karar vermesi başka bir şeydir. Kul suç işlemeye kalben karar vermekle bir günah işlemiş olur, o günahı fiilen işleyince ikinci bir günah işlemiş olur. Eğer kalben karar verdiğine rağmen Allah korkusu ile o günahı işlemekten vazgeçerse bir hasene (sevab) kazanır.
Günah sayılmayan kalbi arzu ve istek ise hatıra gelen ve kalbte karar kılmayıb geçici olan nefsânî istek ve arzulardır demiştir.

Nevevi yukardaki nakilleri yaptıktan sonra; Kadı Ebû Bekir'in görüşü iyi ve açıktır, buna ilâve edilecek bir şey yoktur. Kalbin bir günah üzerinde azim ve karar kılmasının sorumluluğu mucib bir hâl olduğu nasslarla (Hucurat 12, Nur 19) sabittir.


İlgili Konu:

Akıldan Geçirildiği Halde Yapılmayan Kötü İşlerden Dolayı Sorumluluk Var mıdır?
https://www.islam-tr.org/konu/akild...u-islerden-dolayi-sorumluluk-var-midir.27713/

eski hatırlayıp tesbit edip ödemek için uğraşıyorum bu durumda o ayakkabını parasını ödemem gerekir mi ? 2 sorum bu konuyla (alak olduğu için burdan soruyorum) Kul hakkını ödemek için kişinin kendini veya akrabalarını bulamayınca bizim ehli sünnet akidesine sahib derneklere bağışlamak uygunmudur ?