L
Çevrimdışı
Selamun aleykum,
Hz. Ömer'in bu uygulamayı askıya almasındaki şer-i dayanağı neydi?
Hz. Ömer'in bu uygulamayı askıya almasındaki şer-i dayanağı neydi?
Moderatör tarafında düzenlendi:
İslami Forum, Dini Forum, islami site, islami sohbet, radyo, islami bilgiler
İslam-tr.org'a hoş geldiniz! Hemen üye olun ve kendi konularınızı, düşüncelerinizi paylaşarak bu platforma katılın. Oturum açtıktan sonra, İslam dini, tarih ve güncel konularla ilgili paylaşımlarda bulunabilirsiniz.
Çözüldü Hz. Ömer'in Ra. Kıtlık Döneminde El Kesmeyi Ertelemesinin Delili?
- Konbuyu başlatan lafons7275
- Başlangıç tarihi
Çevrimdışı
Âleykum selam we rahmetullah;
Ömer (r.anh)'ın halifeliği döneminde kıtlık ve açlığın hüküm sürdüğü yıllarda, hırsızlık yapana had cezası uygulamamıştır. (Şemsuddin Ebu Abdillah Muhammed b. Ebi Bekr İbn Kayyim el - Cevziyye,
İ‘lâmu'l-Muvakki‘în an Rabbi'l-Âlemîn, III, thk., Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, Matbaatu's-Sa‘âde, Mısır, 1955, sf: 10-12;
Muhammed Revvâs Kal‘acî, Mevsû‘atu fıkhi Ömer İbni’l-Hattâb, Beyrut, 1981, sf: 382;
Fazlurrahman, Tarih Boyunca İslami Metodoloji Sorunu, ter., Salih Akdemir, Ankara, 1995, sf: 187;
Subhî Mahmesânî, Felsefetu’t-teşrî‘ fi’l-İslâm, Beyrut, 1380, sf: 206-207)
İbni Abbas (r.anhuma)’dan Rasulullah (s.a.v.)’ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:
“Şubhe olduğunda, hadleri uygulamayın!”
(Beyhaki; Suyuti, Ed Durer’ur Mensur)
(Abdullah b. Mes’ud (r.anh)’dan mevkuf olarak rivayet edilmiştir. İbni Hazm da Ömer (r.anh)’dan buna benzer bir hadisi mevkuf olarak rivayet etmiştir.)
Ömer (r.anh) işte bu sebeble, Rameda yılında kıtlık olduğu zaman, hırsızlık yapanlara el kesme cezasını uygulamamıştır.
Bu konuyla ilgili başka bir örnek, yine Ömer (r.anh)’in hilafeti zamanında vuku bulan şu hadisedir:
Hatıb b. Ebi Belta’nın oğlunun iki kölesi, Muzeyne kabilesinden bir adamın devesini çaldıklarında efendileri onların ellerini kesmek istemişti. Fakat Ömer (r.anh), kölelerin efendisinin onları aç bıraktığını öğrenince onların ellerini kesmedi. Bilakis onların efendisini terbiye etmek için, ona çalınan devenin değerinin iki mislini ödeme cezası verdi.
Ömer (r.anh)'ın Beytu'l mâlden veya efendisinin malından çalanlara ve kıtlık yılında işlenen hırsızlık suçlarına (Ömer b. el-Hattab'ın) "Sizin köleniz, size ait olan bir malı çalmıştır" (Muvatta, Hudud 33) ifadesinin de gösterdiği gibi, icma ile kölenin elinin kesilme - had uygulamadığı- cezası düşmüştür. Yine bu dönemde -büyük bir ihtimalle suçun subûtunda veya haddin infazında tereddütlü durumların bulunması sebebiyle- bazı olaylarda da hırsızlara ta‘zîr nevinden dayak veya hapis cezasının verildiği bilinmektedir. Osman (r.anh)’ın hırsızlık suçunu işleyen Dâbi’ b. Hâris adlı kişiyi muebbet hapis cezasına çarptırdığı ve bu kişinin hapishanede öldüğü kaynaklarda zikredilir. (Hassâf, II, 345; İbn Ferhûn, II, 216)
Ömer (r.anh)’in, burada hükmün illetini bir hadise dayandırarak bu içtihadı yaptığını düşünmekteyiz. Zira Peygamber (s.a.v.) döneminde meydana gelen bir olayda Abbad b. Şurahbil adlı sahabinin açlıktan dolayı yaptığı hırsızlığa karşı, Peygamber’in had uygulamadığını, üstelik bu sahabinin ihtiyacının giderildiğini bilmekteyiz. (Ebu Davud, Cihâd, 85; İbn Mâce, Ticârât, 67)
Abbad b. Ş urahbil anlatıyor : Açlık ve kıtlığın hüküm sürdüğü yıl Medine'ye gittim. Oradaki tarlalardan birisine girip bir miktar başak aldım ve tanelerini çıkararak birazını yedim, kalanını da torbama koydum. Derken tarla sahibi çıka geldi. Beni bu şekilde görünce dövdü ve beni de soyarak elbiselerimi aldı. Ben de bu durumu şikayet etmek üzere Rasul-u Ekram'e gittim ve olayı anlattım.
Peygamber (s.a.v.), tarla sahibine: "Onu aç idiyse doyurman, bilgisiz idiyse eğitmen gerekmez miydi?" diye çıkıştı ve elbiselerimi derhal vermesini emretti. Akabinde de bana bir miktar yiyecek verilmesi için ilgililere talimat vei:di. (Ebu Davud, "Cihad", 85; İbn Mace, "Ticarat", 67; Ahmed b. Hanbel, el-Musned, IV, 166-167)
Dârakutni, İbn Abbas (r.anhuma)'dan şöyle dediğini nakletmektedir:
Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki: "Kaçmış köle için hırsızlık yaptığı takdirde el kesme cezası yoktur, Zımmi için de yoktur." (Dârakutni, III, 86) Der ki: Bu hadisi Fehd b. Suleyman'dan başkası merfu olarak rivayet etmemiştir. Doğrusu bu hadisin mevkut' olduğudur.
Peygamber’in savaşta birtakım maslahatlara binaen hırsızlık suçu işleyene had cezası tatbik etmemesi (Ebu Davud, Hudûd, 19) de Ömer (r.anh)’i sosyal adaletin sağlanamaması karşısında hırsızlık yapmak durumunda kalanlara had cezası tatbik etmeme çıkarımına sevk etmiş olabilir.
Hırsızlığın el kesmeyi gerektirir bir suç olması bir çok şartın gerçekleşmesine bağlıdır. Bunlardan bir tanesi de zaruret halinin olmamasıdır. Çünkü “Zarurutler haramları mubah kılarlar.” kaidesi sabittir. Zenginin fakiri doyurmadığı, insanların aç kaldığı, aşırı derecede kıtlığın hakim olduğu bir zamanda yapılan hırısızlık el kesmeyi gerektiren bir ceza olmaktan ziyade, haram olmasına rağmen zaruret halinde mubaha dönüşen ameliyeler kabilinden olur. Dolayısıyla böyle bir durumda hırsıza el kesme cezası uygulanmaz.
Ömer (r.anh)'ın halifeliği döneminde kıtlık ve açlığın hüküm sürdüğü yıllarda, hırsızlık yapana had cezası uygulamamıştır. (Şemsuddin Ebu Abdillah Muhammed b. Ebi Bekr İbn Kayyim el - Cevziyye,
İ‘lâmu'l-Muvakki‘în an Rabbi'l-Âlemîn, III, thk., Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, Matbaatu's-Sa‘âde, Mısır, 1955, sf: 10-12;
Muhammed Revvâs Kal‘acî, Mevsû‘atu fıkhi Ömer İbni’l-Hattâb, Beyrut, 1981, sf: 382;
Fazlurrahman, Tarih Boyunca İslami Metodoloji Sorunu, ter., Salih Akdemir, Ankara, 1995, sf: 187;
Subhî Mahmesânî, Felsefetu’t-teşrî‘ fi’l-İslâm, Beyrut, 1380, sf: 206-207)
İbni Abbas (r.anhuma)’dan Rasulullah (s.a.v.)’ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:
“Şubhe olduğunda, hadleri uygulamayın!”
(Beyhaki; Suyuti, Ed Durer’ur Mensur)
(Abdullah b. Mes’ud (r.anh)’dan mevkuf olarak rivayet edilmiştir. İbni Hazm da Ömer (r.anh)’dan buna benzer bir hadisi mevkuf olarak rivayet etmiştir.)
Ömer (r.anh) işte bu sebeble, Rameda yılında kıtlık olduğu zaman, hırsızlık yapanlara el kesme cezasını uygulamamıştır.
Bu konuyla ilgili başka bir örnek, yine Ömer (r.anh)’in hilafeti zamanında vuku bulan şu hadisedir:
Hatıb b. Ebi Belta’nın oğlunun iki kölesi, Muzeyne kabilesinden bir adamın devesini çaldıklarında efendileri onların ellerini kesmek istemişti. Fakat Ömer (r.anh), kölelerin efendisinin onları aç bıraktığını öğrenince onların ellerini kesmedi. Bilakis onların efendisini terbiye etmek için, ona çalınan devenin değerinin iki mislini ödeme cezası verdi.
Ömer (r.anh)'ın Beytu'l mâlden veya efendisinin malından çalanlara ve kıtlık yılında işlenen hırsızlık suçlarına (Ömer b. el-Hattab'ın) "Sizin köleniz, size ait olan bir malı çalmıştır" (Muvatta, Hudud 33) ifadesinin de gösterdiği gibi, icma ile kölenin elinin kesilme - had uygulamadığı- cezası düşmüştür. Yine bu dönemde -büyük bir ihtimalle suçun subûtunda veya haddin infazında tereddütlü durumların bulunması sebebiyle- bazı olaylarda da hırsızlara ta‘zîr nevinden dayak veya hapis cezasının verildiği bilinmektedir. Osman (r.anh)’ın hırsızlık suçunu işleyen Dâbi’ b. Hâris adlı kişiyi muebbet hapis cezasına çarptırdığı ve bu kişinin hapishanede öldüğü kaynaklarda zikredilir. (Hassâf, II, 345; İbn Ferhûn, II, 216)
Ömer (r.anh)’in, burada hükmün illetini bir hadise dayandırarak bu içtihadı yaptığını düşünmekteyiz. Zira Peygamber (s.a.v.) döneminde meydana gelen bir olayda Abbad b. Şurahbil adlı sahabinin açlıktan dolayı yaptığı hırsızlığa karşı, Peygamber’in had uygulamadığını, üstelik bu sahabinin ihtiyacının giderildiğini bilmekteyiz. (Ebu Davud, Cihâd, 85; İbn Mâce, Ticârât, 67)
Abbad b. Ş urahbil anlatıyor : Açlık ve kıtlığın hüküm sürdüğü yıl Medine'ye gittim. Oradaki tarlalardan birisine girip bir miktar başak aldım ve tanelerini çıkararak birazını yedim, kalanını da torbama koydum. Derken tarla sahibi çıka geldi. Beni bu şekilde görünce dövdü ve beni de soyarak elbiselerimi aldı. Ben de bu durumu şikayet etmek üzere Rasul-u Ekram'e gittim ve olayı anlattım.
Peygamber (s.a.v.), tarla sahibine: "Onu aç idiyse doyurman, bilgisiz idiyse eğitmen gerekmez miydi?" diye çıkıştı ve elbiselerimi derhal vermesini emretti. Akabinde de bana bir miktar yiyecek verilmesi için ilgililere talimat vei:di. (Ebu Davud, "Cihad", 85; İbn Mace, "Ticarat", 67; Ahmed b. Hanbel, el-Musned, IV, 166-167)
Dârakutni, İbn Abbas (r.anhuma)'dan şöyle dediğini nakletmektedir:
Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki: "Kaçmış köle için hırsızlık yaptığı takdirde el kesme cezası yoktur, Zımmi için de yoktur." (Dârakutni, III, 86) Der ki: Bu hadisi Fehd b. Suleyman'dan başkası merfu olarak rivayet etmemiştir. Doğrusu bu hadisin mevkut' olduğudur.
Peygamber’in savaşta birtakım maslahatlara binaen hırsızlık suçu işleyene had cezası tatbik etmemesi (Ebu Davud, Hudûd, 19) de Ömer (r.anh)’i sosyal adaletin sağlanamaması karşısında hırsızlık yapmak durumunda kalanlara had cezası tatbik etmeme çıkarımına sevk etmiş olabilir.
Hırsızlığın el kesmeyi gerektirir bir suç olması bir çok şartın gerçekleşmesine bağlıdır. Bunlardan bir tanesi de zaruret halinin olmamasıdır. Çünkü “Zarurutler haramları mubah kılarlar.” kaidesi sabittir. Zenginin fakiri doyurmadığı, insanların aç kaldığı, aşırı derecede kıtlığın hakim olduğu bir zamanda yapılan hırısızlık el kesmeyi gerektiren bir ceza olmaktan ziyade, haram olmasına rağmen zaruret halinde mubaha dönüşen ameliyeler kabilinden olur. Dolayısıyla böyle bir durumda hırsıza el kesme cezası uygulanmaz.
Benzer konular
-
Muharref Tevrat'a göre Hz.Süleyman Allaha Şirk Koşmuştur!- Başlatan Hasan Hüseyin Demirci
- Cevaplar: 1
-
Çözüldü Hz. Ömer'in, Sariye Olayı Evliya Hadiselerine Delil midir?- Başlatan Esad
- Cevaplar: 4
-
Hz. Ömer'in Duası - Enver El Evlaki- Başlatan Ömer2
- Cevaplar: 0
-
-
-
Çözüldü Cuma Namazının Camide Kılınması Hz. Ömer'in Bidati midir??- Başlatan matematikçi
- Cevaplar: 4