Kutub-i Sitte'den kabul edilen "es-Sünen" isimli eserin müellifi. Hicri üçüncü yüzyilin önde gelen hadis hafizlari ndandir. Ismi; Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid b. Mâce el-Kazvim, Mevla Rabîa.
Ibn Mâce adiyla meshur olan müellifin adinin menseî ihtilafli dir. Bir rivayete göre Mâce dedesinin ismidir. Tercih edilen görüse göre Mâce babasinin ismidir. Kelime farsça kökenlidir. Firûzâbâdî Kamusunda Mâce'nin babasina ait bir lakap oldugunu söylemistir.
Ibn Mâce'nin isminin okunusu hadisçiler arasinda ihtilafli bir konudur. Bazilari Ibn Mâceh seklinde okumuslar . Bazi hadisçiler de Ibn Mâcete sekliyle söylemislerdir. Türkçe'de kelimenin sonundaki yuvarlak te harfi okunmadig indan dilimizde bu hadisçinin ismi Ibn Mâce olarak meshur olmustur.
Ibn Mâce Kazvîn sehrinde H. 209 yilinda dünyaya gelmistir . H. 273 yilinda Ramazan'in bitimine sekiz gün kala Pazartesi günü vefat etmistir.
Ibn Mâce dönemin önde gelen hadisçilerinden ders okumus ve hadis dinlemist ir. O'nun hocalari arasinda sunlari sayabilir iz: Muhammed b. Abdillah b. Numeyr, Abdullah b. El-Muaviye, Hisa m b. Ammâr, Dâvud b. Ruseyd, Ebûbekir b. Ebi Seybe, Ibrahim b. el-Münzir el-Hazâmî. Bu saydigimi z âlimler dönemin meshur hadisçileri Ibn Mâce'nin önemli hocalarid ir. Ibn Mâce'nin hadis aldigi seyhlerin sayisi ise daha fazladir. Talebeler i arasinda su hadisçileri sayabilir iz: Muhammed b. Isa el-Ebherî, Ebû'l-Hasan el-Kattân, Süleyman b. Yezîd el-Kazvînî, Ahmed b. Ibrahim el-Kazvînî, Ishâk b. Muhammed el-Kazvinî. Bu talebeler Ibn Mâce'nin yüzlerce talebesin den birkaç tanesidir (Zehebî, Tezkiretü'l-Huffâz, II, 183).
Dönemin Ilmî gelenegin e uygun olarak Ibn Mâce çesitli beldelere ilim seyahatla ri (rihle) yapmistir . Irak, Basra, Kûfe, Bagdad, Mekke, Sam, Misir ve Rey beldeleri ni hadis Ilmini ögrenmek ve hadis yazmak için dolasmist ir. Bu sehirlerd eki meshur hadisçilerle ve büyük âlimlerle görüsmüs, onlardan ilim almistir. Ibn Hallikân O'nun hakkinda "hadis Ilminde imâm ve hadis ilimleri ile ilgili bütün disiplinl erde otorite sahibiydi" demistir (Ibn Hallikân, Vefâyâtu'l-A'yân, III, 407).
Ibn Mâce'nin tefsir ve tarih ilimlerin de de genis bilgisi vardir. Kur'ân tefsiri ile ilgili bir eseri ve güzel bir tarih kitabi vardir (Ebü'l-Ferec Ibnu'l Cevzî, el-Muntazam, V, 90).
Sünen-i Ibn Mâce
Ibn Mâce'nin Sünen'i diger sünenler arasinda tertibini n güzelligi ve zevâidinin çoklugu ile temâyuz etmistir. Ibn Mâce'nin en önemli meshur eseridir. Bu eserde hadisler fikih bablarina göre tertip edilmisti r. Eserin mukaddime bölümünde ise sünnete ittibanin önemi bidat'tan sakinmani n geregi ve bu meseleler e tealluk eden konularla ilgili hadisler bir araya getirIlmi stir. Bundan dolayi da "Sünen" grubundan kabul edIlmisti r.
Ibn Mâce bu eserini telif ettiginde dönemin büyük hadis tenkitçisi Ebû Zur'a er-Razî'ye sunmustur . Ebû Zur'a Sünen hakkinda sunlari söylemistir: "Bu kitap halkin eline geçerse mevcut hadis kitaplari nin çogunun yerini alacagini zannediyo rum" Ibn Mâce'nin eserindek i zayif hadisler için Ebû Zur'a "isnadi zayif olan hadIsleri n otuzu geçmeyecegini ümit ediyorum" demistir.
Ibn Mâce'nin Sünen'inde 37 kitap, 1515 bab ve 4341 hadis vardir. Bu rakam Sünen'in M. Fuâd Abdulbakî'nin tahkîki ile basilan baskisind aki rakamlama ya göredir. Sünen'de bulunan hadIsleri n 3002 tanesi Kütüb-i Sitte'nin diger bes kitabinda mevcuttur . Bu bes eserde bulunmayi p yalniz Ibn Mâce'nin eserinde bulunan zevâid'in miktari 1339'dur. Bu hadIsleri n sihhat derecesi de söyle tesbit edIlmisti r. Ricali sika ve isnâdi hasen olanlar 199 tane, isnadi zayif olanlar 613 tanedir. Münker, mekzûb veya isnadi çok fazla olmasi Sünen'in degerini artirmakt adir. Belki de Dârimî (ö. 255)'nin eserinin yerine Kütüb-i Sitte'nin altinci kitabi olmasinin en büyük sebebi Ibn Mâce'nin Sünen'indeki bu diger bes hadis kitabinda bulunmaya n hadIsleri n sayisinin çoklugudur.
Ibn Mâce'nin eserini Kütüb-i Sitte'den Ilk kabul eden Imam Muhammed b. Tâhir el-Makdisîdir. Makdisî "Surutu'l-Eimmeti's-Sitte" isimli eserinde altinci eser olarak Ibn Mâce'nin eserini almis ve bu dönemden sonra bu sekilde yayginlas mistir. Zehebî Ibn Mâce'nin eseri hakkinda "güzel bir kitaptir. Vâhi hadIsleri onun güzelligini gidermese daha iyi olurdu. Ancak bunlar da fazla degildir" (Zehebî, a.g.e, II, 189).
Sünen'in meshur ravileri sunlardir: Ebu'l-Hasan el-Kattân, Süleyman b. Yezid, Ebû Ca'fer Muhammed b. Isa ve Ebû Bekr Hâmid el-Eherî'dir.
