Imamın Arkasında Okumak. Bu Konu Hakkında Bir Araştırma...

İMAMIN ARKASINDA KIRAAT HAKKINDA SAHEBEN’İN FETVALARI

İlmi mertebesi en yüce olan çoğu Sahabenin bu konudaki fetvaları da Hanefi Mezhebinin uygulamasını teyid etmektedir. Konuyu daha iyi anlamak için önceİlmi mertebesi en yüce olan Sahabeleri bilmemiz gerekir.

Mesruk rahmetullahi aleyh şöyle buyuruyor: Ben Muhammed sallallahu aleyhi vesellem’in Ashabının ilminin altı Sahabe’ye döndüğünü gördüm. Onlar şunlardır: Hz. Ömer, Hz. Ali, Hz. Abdullah İbni Mesud, Hz. Muaz bin Cebel, Hz. Ebu Derda ve Hz. Zeyd bin Sabit rıdvanullahi aleyhim ecamin. (Tezkiretül Huffaz-1/25)

Hz. Zeyd bin Sabit radıyallahu anh’ın Fetvası:

Ata bin Yesar rahmetullahi aleyh buyuruyor ki ben Zeyd bin Sabit’e imamın arkasında okumak hakkında sordum. O da imamın arkasında hiçbir namaz da okunmaz buyurdu. (Müslim-1/215-Nesei-1/111-Müsned’i Ebu-2/ 207-Tahavi-108)

İmam Muhammed’in Muvattasında ve Musannif’i İbni Ebi Şeybe’de Zeyd bin Sabit radıyallahu anh’ın şu fetvası zikredilmiştir: Her kim İmamın arkasında okursa onun namazı yoktur. (Muvatta-46-İbni Ebi Şeybe-1/376)
Yine İbni Ebi Şeybe de, İbni Sevban Zeyd bin Sabit radıyallahu anh’ın şu fetvasını naklediyor: İmam ister sesli okusun ister sessiz okusun onun arkasında okunmaz. (İbni Ebi Şeybe- 1/376)

ABDULLAH İBNİ ÖMER’İN FETVASI

Abdullah İbni Ömer radıyallahu anhuma şöyle buyuruyor: Sizden birisi imamın arkasında namaz kıldığı zaman imamın okuması ona yeterlidir. Tek başına kıldığı zaman okusun. Abdullah İbni Ömer imamın arkasında okumazdı. (Muvatta İmam Malik- 29- Tahavi-129-Muvatta İmam Muhammed-46)
Muvatta İmam Malik de İbni Ömer bu hadisi şöyle geçmektedir: İmamın arkasında kılan kimseye imamın okuması yeterlidir. (Muvatta Muhammed- 43)

CABİR BİN ABDULLAH’IN FETVASI

Vehb bin Keysan buyuruyor ki ben Cabir bin Abdullahı şöyle derken işittim: İmamın arkasında kılan hariç Her kim namaz kılar ve Fatiha suresini okumazsa onun namazı olmamıştır. (Muvatta Muhammed- 46)

İBNİ MESUD’UN FETVASI

Abdullah ibni Mesud radıyallahu anh’ın şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: Namaz da imamın arkasında kuran okunurken sus. Muhakkak namaz da başka meşguliyet (yapılması ve yapılmaması gereken şeylere dikkat etmek) vardır. İmamın okuması sana yeterlidir. (Tahavi- 107- Muvattal Muhammed -45- İbni Ebi Şeybe1/-376)

İBNİ MESUD’UN BİR DİĞER FETVASI

Abdullah ibni Mesud radıyallahu anh şöyle buyuruyor: Keşke İmamın arkasında okuyan kimsenin ağzına toprak dolsaydı. (Tahavi-107)

HZ. ALİ’NİN FETVASI

Hz. Ali radıyallahu anh şöyle buyuruyor: İmamın arkasında okuyan kimse sünnetle amel etmemiş olur. (Abdurrezzak- 2/137- Daru Kutni-1/121- Tahavi-1/107)

HZ. ALİ’NİN BİR DİĞER FETVASI

Hz. Ali radıyallahu anh şöyle buyuruyor: İmamın arkasında okuyan kimse sünnete muhalefet etmiştir. (İbni Ebi Şeybe- 1/376)
Başka bir rivayette Hz. Ali radıyallahu anh’ın şöyle buyurduğu geçiyor: İmamın arkasında okuyanın namazı yoktur. (Abdurrezzak-2/Kenzül Ummal-8/184)

ABDULLAH İBNİ ABBAS’IN FETVASI

Ebu Cemre radıyallahu anh diyor ki ben İbni Abbas radıyallahu anhuma’ya İmamın arkasında namaz kılarken ben de okuyayım mı diye sordum. O da hayır okuma dedi. (Tahavi- 1/129)

HZ. ÖMER BİN HATTAB’IN FETVASI

Hz. Ömer şöyle buyuruyor: Keşke imamın arkasında okuyanların ağzında taş olsaydı. (Muvatta Muhammed- 98- Abdurrezzak-2/138)

ONUN BİR DİĞER FETVASI

Nafi ve Enes bin Sirin Ömer bin Hattab radıyallahu anh’ın şöyle dediğini rivayet ediyorlar: Cemat için imamın kıraati kafidir. (İbni Ebi Şeybe-1/376)

SAD BİN EBİ VAKKAS’IN FETVASI

Sad bin Ebi Vakkas radıyallahu anh buyuruyor ki, İmamın arkasında okuyanların ağzına çakıl taşı dolsun isterdim. Muvatta Muhammed- 98- İbni Ebi Şeybe- 1/376)

ABDULLAH BİN ÖMER, ZEYD BİN SABİT VE CABİR BİN ABDULLAHIN FETVALARI

Ubeydullah bin Muksim den rivayet ediliyor ki, kendisi Abdullah ibni Ömer, Zeyd bin Sabit ve Cabir bin Abdullaha, İmamın arkasında okumak hakkında sorunca onlar, sesli kılınan olsun sessiz kılınan olsun hiçbir namaz da imamın arkasında okunmaz buyurdular. (Tahavi-107)

HZ. EBU BEKİR, ÖMER VE OSMAN’IN FETVALARI

İmam Abdurrezzak buyuruyır ki bana Musa bin Ukbe şöyle dedi: Peygamber sallallahu aleyhi vesellem, Ebu Bekir, Ömer ve Osman radıyallahu anhum imamın arkasında okumaktan nehy ediyorlardı. (Abdurrezzak-2/139)

BEDİR ASHABINDAN YETMİŞ KİŞİNİN FETVALARI
Tabiin’in büyüklerinden olan Şa’bi (r.a) buyuruyor ki; Ben bedir ashabından yetmiş kişiye yetiştim. Hepsi de imamın arkasında cematin okumasını men ediyorlardı. (Ruhul Meani-9/152)

Namazda Fatiha'yı Okumanın Hükmü

Soru: Esselamü aleykum ve rahmetullahi ve berekatüh

- Kıratın sesli okunduğu akşam namazı ve benzeri namazlar da imama uyan bir kimsenin fatiha okumasının hükmü nedir?

- İmam namazda âmin dedikten sonra, imama uyan kimsenin Fatiha okuması gerekiyor mu?

-İmam Fatiha'yı okuduktan sonra, kendisine uyan cemaatinde fatihayı okuması için biraz beklemesinin ve susmasının hükmü nedir?

Kusura bakmayın ben yabancıyım Arapçam çok iyi değil… Allah sizleri mükâfatlandırsın…


Cevap: Dinini öğrenmen ve insanları Allahın dinine davet etmenden dolayı Allah senin bu konulardaki hırsını artırsın ve seni mübarek kılsın.

Şüphesiz her rekâtta Fatiha okumak; imamın, cemaatin ve yalnız başına namaz kılan kimsenin üzerine vaciptir. Çünkü bu konuda ki görüşlerin içinde en doğru ve en güzel olan görüş budur. Rasulullah (sav) şöyle buyurur:

"Kim bir namaz kılar da içinde Kur'an'ın anasını (yani Fatiha suresini) okumazsa o namaz eksiktir." Resulullah bu sözünü üç kere tekrar etti.

Ebu Hureyre (r)'a "Ama biz imamın arkasında oluyoruz" denildi. O da şöyle cevap verdi:

"İçinden oku. Ben Resulullah (s)'in şöyle söylediğini işittim:

"Allah buyurdu ki: Ben, namazı kulumla kendi aramda iki kısma ayırdım. İstekte bulunduğu kısım kulumundur. Kul "el-hamdü lillahi Rabbi'l-âlemîn" dediğinde, Allah Azze ve Celle "Kulum bana hamdetti" buyurur. Kul: "er-Rahma-nirrahim" dediği zaman Allah Azze ve Celle "Kulum beni sena etti (övdü)" bu¬yurur. Kul: "Mâliki yevmi'd-din" dediği zaman ise Allah "'Kulum Beni temcid etti' buyurur. Bir rivayette de "Kulum işini Bana ha¬vale etti" diye buyurduğu bildirilmiştir. Kul: "İyyake na'budu ve iyyake nesta'in" dediğinde Allah: "Bu benimle kulum arasındadır ve istekte bulunduğu kısım kulumundur" buyurur. Kul: "îhdina's-Sırate'l-Mustakîm, Sıratellezine en'amte Aleyhim, ğayri'l-Mağdubi Aleyhim vele'd-dâllîn" dediğinde, "Burası kulumundur, istekte bulunduğu için kulumundur" diye buyurur.

Diğer bir rivayette ise Ebu Saib Hişam bin Zühre şöyle anlatıyor: Ebu Hüreyre ye dedim ki: "Bazen biz imamın arkasında oluyoruz. (Fatihayı nasıl okuyacağız)?"

Ebu Hüreyre koluma dürttü ve bana şöyle dedi: "Fatihayı içinden oku, Ya Farisi…”

Daha sonra ise hadisin devamını rivayet etti.

İmam Hattabi “Mealimu-s Sunne” isimli eserinde şöyle der:

"Hadiste beyan edilen “Kim bir namaz kılar da içinde Kur'an'ın anasını (yani Fatiha suresini) okumazsa o namaz eksiktir…” demek batıl ve fasidlik yönünden noksan olduğunu göstermektedir.

-İmam Buhari'nin tahric etmiş olduğu hadiste Enes İbnu Malik (r) şöyle der: Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve selem) bir gün ashabına namaz kıldırdı. Namazını bitirince, yüzünü ashabına çevirerek dedi ki:

“Namazlarınızda 'mam okuduğu halde siz de (arkasında) okuyor musunuz?”

Herkes sukut etti. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) bu sorusunu üç kere tekrar etti. Orada bulunanlarda birisi ya da bir kaçı “Evet Yâ Rasûlullah! Biz bunu yapıyoruz” dediler. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) buyurdu ki:

“Bunu yapmayın. Sizden biriniz imamın arkasında, içinden olmak üzere sadece Fatiha'yı okusun.”

Ubade bin Samit (r) anlatıyor: "Bir sabah namazında Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in arkasında idik. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) Kurân okurken, kıraati ona ağırlık verdi. Namazını bitirince cemaate hitaben şöyle dedi:

"Zannedersem sizler imamınızın arkasında (Kur'ân)okuyorsunuz."

Biz de “Evet ya Rasûlullah! Hızlıca (size yetişebilmek için okuyoruz)” dedik. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) “İmamınızın arkasında "Fatiha'dan" başka bir şey okumayın, zira "Fatiha'yı" okumayanın namazı yoktur" dedi.

İmam Hattabi der ki: "Bu konuda hadislers çok açıktır. "İmam İster imam cehri (sesli), ister gizli okusun, imamın arkasında olan herkesin fatihayı okuması vaciptir. Bu hadisin 'snadı ceyyiddir ve kendisine ta’n edilmemiştir."

İmam Buhari (rh) "Namaz da Kıraat" babında şöyle der:

"Hasan, Said bin Cübeyr, Meymun bin Mehran, tabiin ve ehli ilimden sayamayacağım birçok kimse; imam sesli de okusa arkasında bulunan cemaatin Fatiha'yı okuyacağını söylemişlerdir."

Aynı şekilde İmam Buhari bir başka yerde Hz. Ömer'in şu sözünü: “İmamın arkasında Fatiha'yı oku” .

Ben (Ubade İbni Samit) Ömer İbnu'l-Hattab’a (r) dedim ki:

“İmam'ın arkasında iken "Fatihat'uI-Kıtab'ı" okuyabilir miyim?”

“Evet, okursun” dedi. Ve tekrar dedim ki: “Sen okuduğun halde de mi Yâ Emir'el-Mu'minin?” dedi ki: "Evet ben okusam da" buyurdu.

Ayrıca Huzeyfe İbnü-l Yeman, Übey bin Ka’b ve Ubade, Ali bin Ebi Talip, Abdullah bin Amr, Ebi Said El Hudri ve birçok sahabe de aynı bu görüştedirler.

Azim Abadi "İmam gizli de okusa açık da okusa, namaz da fatiha okunur zaten hak olan da budur" demiştir.

İmam Şafii, İshak, Leys bin Sa’d, Evzai, Ebu Sevr ve ayrıca Urve bin Zübeyr, Said bin Cübeyr, Hasan el-Basri ve Makhul’ünde görüşleri bu yöndedir.



Tevhid ve Cihad Minberi
Şer'i Fetva Kurulu Üyesi
Ebu Humam Bekir bin Abdulaziz el-Eseri

İhtiliaflı bir mesele. İmamın arkasında okuyan kimsenin de selefi var okumayanın da.