Aleykum selam we rahmetullah kardeşim ;
Âişe (r.anha)’dan rivâyete göre:
“Rasûlullah (s.a.v.) vefat edinceye kadar Ramadan’ın son on gününü itikaf ederek geçirirdi.”
(Tirmizi, Sıyam, Bab 71, Hadis no: 790; İbn Mâce, Sıyam: 58; Ebû Dâvûd, Sıyam: 77)
Tirmîzî: Bu konuda Ubey b. Ka’b, Ebû Leylâ, Ebû Saîd, Enes ve İbn Umer’den de hadis rivâyet edilmiştir. Tirmîzî: Ebû Hurayra ve Âişe hadisi hasen sahihtir.
Âişe (r.anha)’dan rivâyete göre, şöyle demiştir:
“Rasûlullah (s.a.v.) itikaf edeceğinde Ramadan’ın son on gününün ilk gecesinden önceki sabah namazını kılar ve itikaf edeceği yere girerdi.”
(Tirmizi, Sıyam, Bab 71, Hadis no: 791; Buhârî, İtikaf: 7; Muslim, İtikaf: 9)
Tirmîzî: Bu hadis Yahya b. Saîd’den, Amre’den mursel olarak rivâyet edilmiştir. Mâlik ve pek çok kimse Yahya b. Saîd’den, Amre’den mursel olarak rivâyet etmişlerdir. Evzâî, Sûfyân es Sevrî ve başkaları Yahya b. Saîd’den, Amre’den ve Âişe’den bu hadisi rivâyet etmişlerdir.
Bazı ilim adamları bu hadisle amel ederek derler ki: “İtikaf yapacak kimse sabah namazını kılar ve itikaf edeceği yere girer.” Ahmed ve İshâk b. İbrahim’de aynı görüştedirler.
Bir kısım ilim adamları ise: “İtikaf yapacak kimse itikafa girmek istediği geceden önce itikaf edeceği yere girmeli ve güneş, o orada olduğu zaman batmalıdır” demektedirler. Sûfyân es Sevrî ve Mâlik b. Enes bunlardandır.
Aişe (r.anha)'dan; demiştir ki:
"Rasûlullah (s.a.v.) itikafda bulunmak istediğinde sabah namazını kılar, sonra itikaf mahalline girerdi. ..."
(Ebu Davud, Sıyam, Bab 77, Hadis no : 2464)
Bize el-Evzâî haber verip şöyle dedi: Bana Yahya ibn Saîd el-Ensârî tahdîs edip şöyle dedi: Bana Abdurrahmân kızı Amre, Âişe (r.anha)'den şöyle tahdîs etti:
Rasûlullah (s.a.v.) ramadânın son on gününde i'tikâf edeceğini söyledi.
Âişe de i'tikâf etmek için izin istedi. Rasûlullah, Âişe'ye izin verdi. Hafsa da Âişe'den (beraberinde i'tikâf etmesi için) kendisine izin vermesini istedi. Âişe onun isteğini yaptı. Bunları Cahş kızı Zeyneb görünce, o da mescidde bir çadır kurulmasını emretti. Onun için de başka bir çadır kuruldu.
Rasûlullah sabah namazını kıldırdığı zaman i'tikâf çadırına dönmek âdetinde idi. Bu dönüş sırasında kurulmuş olan çadırları gördü ve:
— "Bunlar nedir ki?" diye sordu.
Sahâbîler:— Âişe'nin, Hafsa'nın ve Zeyneb'in çadırlarıdır, dediler.
Rasûlullah: — "Onlar bununla birr mi (yânı hâlis iyilik ve ibâdet mi) irâde ediyorlar? Ben bu ay i'tikâf etmiyorum" buyurdu ve i'tikâf etmeyi bırakıp döndü.
Nihayet ramadândan çıkınca, şevvalden on gün i'tikâf etti.
(Buharı, i'tikâf, Bab 18, Hadis no: 20; Muslim, i'tikâf 6; Nesaî, mesâcid 18; îbn Mâce, sıyâm 59; Muvatta', i'tikâf 7; Ahmed b. Hanbel, VI, 84, 226)
Hadisten Peygamber (s.a.v.)'in i'tikâf mahalline sabah namazını kıldıktan sonra girdiği anlaşılmaktadır.
En az, geceli-gündüzlü bir gün i'tikâfa girmeye niyet eden kişinin, i'tikâfa ne zaman başlayacağı konusunda alimlerin görüşleri farklıdır.
Evzaî, Sevrî ve Leys b. Sa'd'a göre bu durumda olan kişi sabah namazını kıldıktan sonra i'tikâfa başlar.
İçlerinde dört mezheb imamının da bulunduğu ulemânın çoğunluğuna göre güneşin batmasından biraz önce i'tikâf mahalline girer. Delilleri Buharî'nin Ebu Said el-Hudrî'den rivayet ettikleri şu haberdir;
"Rasûlullah (s.a.v.) Ramadanın aradaki (ikinci) on gününde i'tikâfta bulunurdu. Bir sene yirmi birinci geceye kadar i'tikâfta kaldı -ki o gece, sabahında itikâfından çıktığı gecedir- ve şöyle buyurdu:
"Benimle i'tikâfta bulunanlar son on günde i'tikâfa girsinler. Bu gece bana gösterildi. Sonra unutturuldu. Ben kendimi o gecenin sabahında su ve çamur üzerine secde ederken gördüm. O geceyi son on günde arayınız o geceyi her tek günde arayınız.."
Bu geceden maksat Kadir gecesidir.
Sindî, (bu hadisin haşiyesinde) Peygamber'in, Ramadan'ın son on gününde i'tikâfa girib ashabını da buna teşvik ettiğini on günün ancak ilk gecenin de i'tikâfta olunmasıyla tahakkuk edeceğini söyler. Sindî'nin beyânına göre, i'tikâfin, Ramadanın son on gününde yapılmasındaki en önemli hikmet, Kadir gecesini ibâdetle geçirmektir. Kadir gecesinin Ramadanın yirmi birinci gecesinde olması da mümkündür. Sindî, bu anlayışın âlimlerin cumhurunun görüşü olduğunu belirtir. Bu görüşte olanlar üzerinde durduğumuz hadisi şöyle anlamışlardır:
Peygamber (s.a.v.), i'tikâf için mescide akşamdan girmiştir. Sabah namazından sonra mescidin içinde kurulan çadıra geçmiştir. Bu çadıra girmesinden maksadı yalnız kalmaktır. Geceleyin mescidde kimse olmadığı için zâten yalnızdı. Onun için çadıra girme ihtiyacı hissetmemişti. Yani Efendimizin çadıra sabah namazından sonra girmesi, onun i'tikâfa o zaman girdiğini göstermez.
Î'tikâfa girilecek vakit konusunda yukarıya aldığımız görüşler nezredilen i'tikâfların haricindeki i'tikâflar içindir. Nezredilen i'tikâflara girilecek zaman konusundaki görüşler biraz daha farklıdır.
İmam Mâlik, imam-ı Azam ve İmam Şafiî'ye göre, bir ay i'tikâf nezreden kişi, güneş batmadan önce i'tikâfa girer. Bir gün i'tikâfî nezreden ise, imam Şafiî'ye göre fecirden önce girib güneş battıktan sonra çıkar. İmam Malik'in bu konudaki görüşü de evvelki gibidir.
İbn Ruşd, Bidayetu'l- Muctehid ve Nihâyetu'l-Muktesid adındaki eserinde bu ihtilaflara sebebin kıyasların birine, "eser"in de bunların hepsine muhalif olmasından kaynaklandığını söyler, ibn Ruşd'un ifâdesine göre, ayın geceden başladığı görüşünde olanlar, adak olan i'tikâfa güneş batmadan önce sabah başladığı görüşünde olanlar da fecirden önce başlanacağını söylerler.
îbn Ruşd'un beyânına göre bu kıyaslara aykırı olan "eser" Buhari'nin, Aişe'den (r.anha) rivayet ettiği şu "eseredir. "Rasûlullah (s.a.v.) Ramadanda i'tikâfta bulunurdu. Sabah namazını kılınca i'tikâfta kalacağı yere girerdi."
İtikâftan çıkılma zamanı konusundaki görüşler de şöyledir:
İmam Mâlik'e göre, Ramadanın son on gününde i'tikâfa girenin i'tikâfından bayram namazına giderken çıkması mustehabdır.
İmam Azam ve İmam Şafiî güneş battıktan sonra i'tikâftan çıkılacağını söylerler. İhtilâfa sebeb, gecenin o günün içine girib girmediği konusundaki görüş farkıdır.
