Kutuplardaki Soğuk Savaş

KUTUPLARDA SAVAŞ BAŞKADIR.
Neden?
Cevap çok basit: SOĞUK


Sıcaklık yaz aylarında dahi düşük, buzullarla kaplı, insan neredeyse hiç yok, ses yok, gece ışık yok ve iletişim az.

Aydınlıkta gözleri acıtan bir beyazlık, gece yıldızlar daha net ve yakın. Ancak acil bir durumda size 3 günde ulaşılabiliyor.




Kutupların öyküsü hep bu şekilde başlar. Ancak aslında bu hikaye petrol ve ekonomi, insanlık ve bilim, siyaset ve sınırlar ile ilgilidir.

1880'den beri dünya genelinde sıcaklık 0.9 Co ısındı. Ancak aynı dönemde ve özellikle 2000’den sonra Kutup sıcaklığı iki kat arttı.



Bilim adamları, bu belirgin artışı açıklarken "Arktik amplifikasyon" ya da pozitif geribildirim döngülerine atıfta bulunur. Açıklayalım.

Bu ne demek? Basit ifade edersek, buz eridikçe Kutupların yansıma özelliği azalıyor, daha karanlık hale geliyor ve ısı emisyonu artıyor.

Yani adı üstünde bu bir “geribeslemeli” döngü. Buzlar eriyor ve eridikçe, erime kapasitesi artıyor.

Bu erime, kuzey ülkelerinin kendi altındaki ve kendi karasularındaki enerji kaynaklarını keşfetmek için daha fazla fırsat sağlıyor.

Bundan en büyük avantajı Rusya sağlıyor. Esasen temelde kutuplarda yaşanan ABD ve Rusya eksenli “SOĞUK SAVAŞ”ın nedeni bu.

Gezegendeki en büyük ülke olan Rusya, nakliye güzergahlarına, enerji rezervlerine ve kutuplarda stratejik bir askeri avantaja sahiptir.

Noeli öncesinde tanıdık bir yüz, Yamal Yarımadası Kutup Dairesi’nin kuzeyinde bulunan Bovanenkovo'daki konferans salonundaydı.



Putin, uydu bağlantısından dolayı ekranda piksellenmiş görünüyordu. Rusya'nın enerji devi Gazprom'un CEO'su Alexey Miller ise ciddi.

Salonun dışındaki prefabrik bina kümeleri ve parlak borular, karanlıkta yüzen bir uzay istasyonu gibi aydınlatılmıştı.

Miller, yeni bir sahadan petrol pompalamaya başlamak için Putin'in emrini bekledi. Putin emri verdi: “Başlayabilirsiniz!”.

Eskiden Stalin’in hapishane kamplarının olduğu Bovanenkovo, yarımada ve açıklardaki 30'dan fazla gaz ve petrol yataklarından sadece biri

Yamal, enerji aç bir dünyaya kutuplardan hidrokarbon akıtacak bir Suudi Arabistan haline gelebilir. En azından Putin böyle düşünüyor.

İşçiler 4 kişilik kuytu odalarda kalıp sabah saat 8’de başlayıp akşam saat 8’de biten uzun bir mesaiye sahipler.

Bir spor salonuna, oyun odasına ve kutup havasının sarsıcı etkisinden onları arındıran bir tuz kaplıcasına sahipler.

Mesai bittiğinde, ayda madencilik yapıyormuşçasına “dünyaya dönen” kozmonotlar gibiler.

Bovanenkovo Rusya’nın ilk göz ağrısı değil. Kutup açıklarındaki ilk petrol platformu, Rusya'nın Pechora Denizindeki Prirazlomnaya (2013)

Biraz daha geriye gidelim

2007 yılında, özel sermaye ile gerçekleştirilen bir seferde Kuzey Kutbu deniz yatağına korozyona dayanıklı titanyum Rus bayrağı dikildi.



Rusya’nın bu şovu Kutupların sahibi olduğu anlamına gelmiyor. Diğer kutup komşusu ülkelere göre de bu şovun resmi bir önemi yoktu.

Kısaca, Apollo 11 bayrağı ABD’yi ne ölçüde Ay’ın sahibi yapıyorsa işte bu bayrak da öyle. Ancak kabul etmek gerek güçlü bir simge.

Isınma,devletlerin kaynaklara erişimi için ekonomik bir fırsat sunuyor. Ancak önce sınır belirsizliğini ve erişim sorunlarını çözmeliler

Kutuplarda ne tür doğal kaynaklar var? Petrol, doğal gaz, madenler, balıkçılık, biyolojik araştırma alanları, ticaret rotaları..

En onemlisi, kutuplarda keşfedilmemiş petrolün yaklaşık % 13'ü, doğal gazın % 30'u, Sıvılaştırılmış gazın (NGL) %20’si bulunuyor.

İkinci derecede önemli kaynak ise ticaret rotaları: Kuzeydoğu Geçidi (NEP), Kuzeybatı Geçidi (NWP) ve Transpolar Geçiş (TPP).








Bu pasajlar kısmen kullanımda, erişilemeyen diğer rotalar da iklim değişikliği ve buzul erimesi nedeniyle erişilebilir hale geliyor.

Kuzey Buz Denizi üstündeki mevcut ve planlanan rotalar sanayileşmiş ülkeler arasındaki ticaret yollarını %80 kısaltıyor.

Sonuç? Daha az yakıt tüketimi, daha az karbon emisyonu ve daha hızlı mal taşımacılığı…Daha az MALİYET.

Rusya’nın Kutuplarda boy göstermesi 2007 bile değil taa 1915’lere dayanıyor. Diğer ülkelerin sahneye çıkışı ise 1991’de gerçekleşiyor.

Sovyetler Birliği’nin kutupları sanayileştirmeye yönelik baskısı dolaylı olarak bir uluslararası platformun kurulmasına neden oluyor.

Finlandiya’nın öncülüğünde Rusya’nın yarattığı kirlilik neden gösterilerek kurulan bu kurumun adı Kutuplar Konseyi (Arctic Council).

1991’de kurulan Kutuplar Konseyi’nin üyeleri: Kanada, Danimarka, Finlandiya, İzlanda, Norveç, Rusya, İsveç ve ABD (açık mavi: gözlemci).




İlk başlarda çevresel kaygılarla kurulan Konsey, daha sonradan bölgesel çelişkileri de çözmeye çalışan bir gruba dönüştü.

Bu Konseyin tartışmaları bizim gibi 66. paralelin altında yaşayanlar tarafından çok duyulmayabilir, bu önemli olmadığı anlamına gelmez.

Konsey petrol sızıntısı hazırlık planları ve bilimsel çabalar sonucunda üye ülkeler arasında arama-kurtarma bölgelerini paylaştırdı.



Konseyin başkanlığı 2 yılda bir üye ülkeler arasında değiştiriliyor. Bu yıl Konsey Başkanlığı ABD’den, AB ülkesi Finlandiya’ya geçti.

Konsey artık her gelişmiş ekonominin kendi çıkarları için oyununu sergilemek istediği bir kurum. Ancak kulübe herkes kabul edilmiyor

Konsey’in daimi gözlemcisi olan İngiltere, kendisini “Kutuplar’ın en yakın komşusu” olarak nitelendiriyor:



2013’te daimi gözlemci haline gelen Çin, Kutup sınırına 1448 km uzak olmasına rağmen kendini “Kutup yakını” olarak adlandırıyor.

Bu tür Doğu Asya ve Batı Avrupa ülkelerinin Kutuplara olan ilgisi dolaylı olarak enerji, öncelikli olarak kısa taşımacılık rotaları..

Kuzey kutbundaki ve diğer ülkelerdeki tüm devletler kıyıdan 200 deniz mili uzanan bir "münhasır ekonomik bölge (MEB)" talep edebilir.

Buna göre kutuplardaki doğal kaynakları kendi MEB’lerinde kullanma hakkına sahip ülkeler: Kanada, Rusya, Danimarka, Norveç ve ABD.


Bu MEB’ler 1982 tarihli BM Deniz Hukuku Sözleşmesi ile tanımlanmış ve 168 ülke onaylamış. Amerika bu ülkelerden biri değil.

Bu sözleşmenin ülkelere tanıdığı 200 millik alanların sınırlarında birebir görüşmelerle çözüme kavuşturulabilecek bazı uyumsuzluklar var


Peki ya bu alanların dışında kalan tam ortadaki kutup alanı? Asıl tartışmalı alan orası.



BM Sözleşmesine göre, orta kısımda hak iddia edebilmeleri için deniz tabanının fiziksel olarak ülkelerine bağlı olduğunu kanıtlamalılar

Rusya 2001’de, sözleşme uyarınca MEB’in ötesindeki deniz tabanında hak sahibi olduğuna ilişkin BM’e ilk yasal başvuruyu yaptı.

Reddedildi. Ancak yaptığı bilimsel araştırmaları kanıt göstererek 2015’te tekrar başvurdu. Danimarka zaten 2014’te başvurmuştu.

Kanada’nın da 1 yıl içinde başvurması bekleniyor. Kanada, Danimarka ve Rusya’nın hak iddia ettikleri bölgeler şu şekilde


Ancak yukarıdaki görüntüden de anlaşıldığı gibi hak iddia edilen bölgelerde çakışma var. Ve Rusya dışında hepsi NATO üyesi.

Rusya'nın bu konudaki duruşu diplomatik. Kanada'nın MEB’ine kadar hak talep edebilecek durumda iken provokasyona girmekten kaçındı.

Ancak Rus yetkililerinin Kutuplardaki mevcudiyet ile ilgili söylemleri, askeri tahkimat ile birleşince daha az diplomatik hale geliyor.

Geçen beş buçuk asırda hiçbir Rus lider kritik bir doğal savunma sisteminin ortadan kalkmasıyla yüzleşmemişti: Buz Kütleleri.

Bölgede dostu olmayan Rusya da askeri tesisler kurmayı (yeniden inşa etmeyi) ya da denizaltı filosunu genişletmeyi zorunlu görüyor.

Tıpkı diğer ülkelerin yaptığı gibi: Aşağıdaki görselde hak sahibi 5 ülkenin askeri faaliyetlerinin yoğunlaştığı yerleri görebilirsiniz



Rusya’nın bölgede dostu yoksa o da kendine dost bulur. Çin’in İpek Yolunu Kutup ticaret rotaları ile birleştirme planı var. Win-Win.




Ya Amerika? Obama gitmeden önce, biraz da aceleyle, Kasım ve Aralık 2016’da Kutuplar ile ilgili ilginç atılımlar yapmıştı.

ABD İçişleri Bakanlığı çevre korumasını öne sürerek, 2017-2022 yılları arasında Beaufort ve Chukchi Denizi'nde sondaj yapmayı yasakladı.

Bir ay sonra (Aralık 2016), Obama, Kanada Başbakanı Justin Trudeau ile ortak bir açıklamada bulunarak kararı “kalıcı” hale getirdi.

Ocak 2017'de göreve başlayan Donald Trump yönetiminin Kutuplardaki kaynak istismarında nerede durduğu başta belli değildi.

Trump CBlığı kampanyasında ve ertesinde, iklim değişikliğini inkar etti, fosil yakıta odaklanan bir enerji politikası çağrısında bulundu


Ve Obama’nın “kalıcı” hale getirdiği çevre koruma düzenlemelerini “kalıcı olmayan hale” getireceği taahhüdünde bulundu.

Özellikle Trump’ın, ABD’nin Kutuplardaki sondaj yasağını tersine çevirmek için bir kararname hazırladığı artık açıkça yazılıyor.





Mayıs 2017’de gerçekleştirilen Kutup Konseyi toplantısına ABD Dışişleri Bakanı (Exxon Mobil’in eski CEO’su) Rex Tillerson başkanlık etti



Amerika’nın son zamandaki bu çıkışları, örneğin, CSIS Başkan Yardımcısı Heather Conley’e göre çok geç kalınmış hareketler

ABD Savunma Sekreteri James Mattis’e Şubat 2017’de Rusya’nın Kutuplardaki askeri tahkimatı sorulduğunda verdiği yanıt açık ve net.

Mattis: “Dünyanın herhangi bir parçasını ‘diğerlerine’ bırakmak bizim yararımıza değil.”

Son olarak Trump ABD’yi 147 ülkenin onayladığı Paris İklim Sözleşmesinden ABD ekonomisine zarar vereceği gerekçesiyle geri çekti.

Paris sözleşmesini terk ederken Trump, BM'i, AB’yi, Çin-Rusya ittifakını, diğer dünya liderlerini ve Papa Francis’i de karşısına aldı.

Nitekim karşılaştırıldığında Kutuplarda ABD’nin 2, Kanada’nın 15, Danimarka’nın 4, Norveç’in 2 ve Rusya’nın ise 41 adet buz kırıcısı var

Barents Denizi'ndeki denizaltılar üzerindeki ABD nükleer füzeleri 15 dakika içinde Moskova'ya ulaşabilir.

Rusya kuzey filosu tarafından idare edilen altı DeltaIV denizaltısının her biri 16 balistik füzesi ve 800 nükleer savaş başlığı kapsıyor

Soğuk Savaş çoktan bitti, ancak Kutuplarda Soğuk Savaş kuralları hala geçerli. Ve ilgili haberleri gittikçe daha çok duyacağız.

Kaynak: BesliLikert( floodu yazan)

soru: fosil yakıtın kutuplarda işi ne ?

Kozsoy' Alıntı:

soru: fosil yakıtın kutuplarda işi ne ?

Genişletmek için tıkla ...

Eskiden yasayan hayvanatlar yada insan kalintilari olabilir akhi.

Misal komur yakiyorum yanmadi birde baktim kemikdi yani bildigin kemik.

Kozsoy' Alıntı:

soru: fosil yakıtın kutuplarda işi ne ?

Genişletmek için tıkla ...

Buz devrini hiç izlemedin mi abi =)
Şaka bir yana da suruklenen hayvan kalintilari deniz dibi bitkileri vs daha ayrıntılı bakmak lazim
Tivitirin varsa, kaynak kisinin tivitir ismi
Sorabilirsin sormak istediklerini.