İnanç mezhepleri (Îtikâdî mezhepler) [değiştir]Bu kategori, diğerlerine oranla daha geniş olmakla birlikte, bir mezhep olarak tanımlanabilecek kadar gelişmiş olan beş mezhep, genelde bu kategoride zikredilir: Mürcie, Mu'tezile, Eş'arîlik, Maturîdîlik ve Selefîlik. Son olarak fıkhî mezhepler Ehl-i Sünnet'in benimsediği dört fıkıh mezhebi: Mâlikîlik, Hanefîlik, Şafiîlik ve Hanbelîlik'le Şia tarafından benimsenen Alevîlik, Câferilik, İsmâilîlik ve Zeydîlik mezheplerini kapsar. Bu ana mezhepler dışında gerek bu mezheplerin alt mezhep ve grupları, gerek bu mezheplerin dışında büyük küçük çeşitli mezhepler bulunmaktadır. Ayrıca özellikle Orta Çağ'da yükselişe geçmiş olan Sûfîlik de bir mezhep olmasa da bir mezhep olarak sayılabilecek kadar farklılaşmış bir akîde ve amel yapısı ortaya sunan, çoğunluk tarafından İslâm dairesi içinde sayılsa da zaman zaman belirli İslâm alimleri tarafından İslâm dışı sayılmış, bir dinî ve felsefî akımdır.
Sünnîlik [değiştir]Ana madde: Sünnilik
Dünyâ Müslümanlarının %90'ini Sünnîler, %9'ini Şiiler oluşturur,Diğerleri%1'dir. Sünnîlerin inanç mezhebleri iki tânedir: Mâturîdîlik ve Eş'arîlik. Bu iki mezhebin aralarında teorik fıkıhta yirmi kadar noktada farklılık varsa da birbirlerine çok benzerler. Sahâbeleri hayırla anarlar. Onlara göre peygamberlerden sonra en hayırlı insan Ebû Bekir (Ebû Bekr-i Sıddîk), sonra Ömer (`Umar bin Hattâb), sonra da Osman (`Uthman bin Affan) ve Ali'dir. Allah'ın sıfatlarını yorumlarlar, ona şekil veren antropomorf görüşleri redederler.
Şiîlik [değiştir]Ana madde: Şiilik
Sünnîlikten sonra dünyâda en yaygın ikinci İslâm mezhebidir. Şiîler, Allah'ın adâletinin onun bir özelliği olduğuna, peygamberlerin ve onların soyundan gelen imamların hatâsız ve günâhsızlığına inanırlar. İslâm peygamberinden sonra gelen bu imamların da peygamber gibi imâmet (lîderlik) ve mâsûmiyetleri vardır, sözleri hadis olarak kitaplara alınır. Peygamberlerin buna ek olarak nübüvvet vasıfları da bulunur. Şiîler, Ali taraftârı olmayan sahabeleri benimsemezler.
Ali'nin çocukları ve imâmette ikince ve üçüncü imam olan İmam Hasan ve İmam Hüseyin, Şîa'da büyük rôl oynar. Bunların dışında altıncı imam olan İmam Câfer-i Sâdık da birçok hadîsin kaynağı olduğundan çok önemlidir.
Şiîler bugün, genelde inandıkları imam sayılarına göre gruplandırılırlar.
Alevîler 12. imam Muhammed Mehdî'nin geleçeğine inanır. (12 imamcı Câferî Mezhebi'ndendir.)
Câferîlerde kaybolan imam, on ikinci imamdır.
İsmâilîlere göre imamların sayısı yedi veyâ sekizdir (üç alt grupları vardır).
Zeydîlere göre imam sayısı sınırlı değildir. Bugün dahî şartlarını yerine getirmek şartıyla bir imam çıkabilir. Bütün bu mezheplerden kaybolan imamları olanlara göre sonuncu gelen imam, çocuk yaşta kaybolmuş ve kıyâmet kopmadan önce dönecektir.
Hâricîlik [değiştir]Ana madde: Haricilik
Hâricîler, Ali bin Ebû Tâlib'in grubundan ayrılarak ne onu, ne de Osman bin Affan'ı halîfe olarak kabul etmişlerdir. İslâm'ın en radikal gruplarını oluşturan bu mezhep grubunun çoğunluğu, kendilerine bağlı olanlardan Hâricî olmayanları öldürmelerini îmânın şartı olarak kabul etmiş, bunu yapmayanları kendilerinden saymamışlardır. En "aşırı"ları, sâdece kendi mezheplerinden olan Hâricîleri kabul etmiş, diğer Hâricîlerin de katlinin farz olduğuna inanmışlardır. Tabiatıyla kendileri Abbâsiler devrinde öldürülmüşlerdir. Bugün bu mezhep grubuna bağlı kimselerden sâdece Umman'daki İbâdîler kalmıştır. Fakat bu gurup, Hâricîlerin en ılıman olan grubunu oluşturur.
Bunun dışında Anadolu'daki Alevîler, Îran'daki Alevîler çok farklı olduğundan Îran'dakiler, Şiîliğin bir mezhebi sayılırken Türkiye'deki Alevîlerin ayrı din olarak görenler de vardır ve bir tartışma konusudur. Fakat burada ayrı bir inanç mezhebi olarak burada sıralanacaktır.
Alevîlik [değiştir]Ana madde: Alevilik
Alevîlik, Sünnîlik'ten sonra Türkiye'de en yaygın ikinci mezheptir. Çıkış noktası Şiilik ile çok yakın olmasına rağmen uygulamada ve anlayışta büyük farklılıklar gösterir. Bununla birlikte batılı kaynaklarda Alevilik, "Türk veya Osmanlı Şiiliği" olarak adlandırılır.
Alevîlik inancı, hayatın amacını insanın ham ervahlıktan çıkarak insân-ı kâmil olup özüne dönmek olarak tanımlar. Bunun için de; ‘Mürşid’, ‘Pîr’ ve ‘Rehber’ huzûrunda ikrar verilerek "Dört Kapı Kırk Makam" aşamasından geçilir.
Alevîler'in ibâdet yeri cemevidir. Kendileri Muharrem ayının 10'unda, üçüncü imam Hüseyin'in Kerbelâ'da öldürüldüğü günü oruç tutarak geçirirler. Kerbela|Kerbelâ'ya hacc etmek, Toplam olarak değişik rakamlar verilmekle birlikte tahminen 6 milyona yakın Alevi(Kızılbaş)Türkiye'de bulunur.
Dünyada Müslümanlar [değiştir]
Sünnîlik [değiştir]Ana madde: Sünnilik
Dünyâ Müslümanlarının %90'ini Sünnîler, %9'ini Şiiler oluşturur,Diğerleri%1'dir. Sünnîlerin inanç mezhebleri iki tânedir: Mâturîdîlik ve Eş'arîlik. Bu iki mezhebin aralarında teorik fıkıhta yirmi kadar noktada farklılık varsa da birbirlerine çok benzerler. Sahâbeleri hayırla anarlar. Onlara göre peygamberlerden sonra en hayırlı insan Ebû Bekir (Ebû Bekr-i Sıddîk), sonra Ömer (`Umar bin Hattâb), sonra da Osman (`Uthman bin Affan) ve Ali'dir. Allah'ın sıfatlarını yorumlarlar, ona şekil veren antropomorf görüşleri redederler.
Şiîlik [değiştir]Ana madde: Şiilik
Sünnîlikten sonra dünyâda en yaygın ikinci İslâm mezhebidir. Şiîler, Allah'ın adâletinin onun bir özelliği olduğuna, peygamberlerin ve onların soyundan gelen imamların hatâsız ve günâhsızlığına inanırlar. İslâm peygamberinden sonra gelen bu imamların da peygamber gibi imâmet (lîderlik) ve mâsûmiyetleri vardır, sözleri hadis olarak kitaplara alınır. Peygamberlerin buna ek olarak nübüvvet vasıfları da bulunur. Şiîler, Ali taraftârı olmayan sahabeleri benimsemezler.
Ali'nin çocukları ve imâmette ikince ve üçüncü imam olan İmam Hasan ve İmam Hüseyin, Şîa'da büyük rôl oynar. Bunların dışında altıncı imam olan İmam Câfer-i Sâdık da birçok hadîsin kaynağı olduğundan çok önemlidir.
Şiîler bugün, genelde inandıkları imam sayılarına göre gruplandırılırlar.
Alevîler 12. imam Muhammed Mehdî'nin geleçeğine inanır. (12 imamcı Câferî Mezhebi'ndendir.)
Câferîlerde kaybolan imam, on ikinci imamdır.
İsmâilîlere göre imamların sayısı yedi veyâ sekizdir (üç alt grupları vardır).
Zeydîlere göre imam sayısı sınırlı değildir. Bugün dahî şartlarını yerine getirmek şartıyla bir imam çıkabilir. Bütün bu mezheplerden kaybolan imamları olanlara göre sonuncu gelen imam, çocuk yaşta kaybolmuş ve kıyâmet kopmadan önce dönecektir.
Hâricîlik [değiştir]Ana madde: Haricilik
Hâricîler, Ali bin Ebû Tâlib'in grubundan ayrılarak ne onu, ne de Osman bin Affan'ı halîfe olarak kabul etmişlerdir. İslâm'ın en radikal gruplarını oluşturan bu mezhep grubunun çoğunluğu, kendilerine bağlı olanlardan Hâricî olmayanları öldürmelerini îmânın şartı olarak kabul etmiş, bunu yapmayanları kendilerinden saymamışlardır. En "aşırı"ları, sâdece kendi mezheplerinden olan Hâricîleri kabul etmiş, diğer Hâricîlerin de katlinin farz olduğuna inanmışlardır. Tabiatıyla kendileri Abbâsiler devrinde öldürülmüşlerdir. Bugün bu mezhep grubuna bağlı kimselerden sâdece Umman'daki İbâdîler kalmıştır. Fakat bu gurup, Hâricîlerin en ılıman olan grubunu oluşturur.
Bunun dışında Anadolu'daki Alevîler, Îran'daki Alevîler çok farklı olduğundan Îran'dakiler, Şiîliğin bir mezhebi sayılırken Türkiye'deki Alevîlerin ayrı din olarak görenler de vardır ve bir tartışma konusudur. Fakat burada ayrı bir inanç mezhebi olarak burada sıralanacaktır.
Alevîlik [değiştir]Ana madde: Alevilik
Alevîlik, Sünnîlik'ten sonra Türkiye'de en yaygın ikinci mezheptir. Çıkış noktası Şiilik ile çok yakın olmasına rağmen uygulamada ve anlayışta büyük farklılıklar gösterir. Bununla birlikte batılı kaynaklarda Alevilik, "Türk veya Osmanlı Şiiliği" olarak adlandırılır.
Alevîlik inancı, hayatın amacını insanın ham ervahlıktan çıkarak insân-ı kâmil olup özüne dönmek olarak tanımlar. Bunun için de; ‘Mürşid’, ‘Pîr’ ve ‘Rehber’ huzûrunda ikrar verilerek "Dört Kapı Kırk Makam" aşamasından geçilir.
Alevîler'in ibâdet yeri cemevidir. Kendileri Muharrem ayının 10'unda, üçüncü imam Hüseyin'in Kerbelâ'da öldürüldüğü günü oruç tutarak geçirirler. Kerbela|Kerbelâ'ya hacc etmek, Toplam olarak değişik rakamlar verilmekle birlikte tahminen 6 milyona yakın Alevi(Kızılbaş)Türkiye'de bulunur.
Dünyada Müslümanlar [değiştir]
