Muhkem ve Müteşabih ayetlerin inmesinin Hikmetleri

هُوَ الَّذ۪ٓي اَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ اٰيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ اُمُّ الْكِتَابِ وَاُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌۜ فَاَمَّا الَّذ۪ينَ ف۪ي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَٓاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَٓاءَ تَأْو۪يلِه۪ۚ وَمَا يَعْلَمُ تَأْو۪يلَهُٓ اِلَّا اللّٰهُۢ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ اٰمَنَّا بِه۪ۙ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَاۚ وَمَا يَذَّكَّرُ اِلَّٓا اُو۬لُوا الْاَلْبَابِ

Sana Kitab’ı indiren O’dur. O (Kitap)’tan bazı ayetler (kimsenin tahrif etmeye güç yetiremeyeceği şekilde sağlam, açık ve) muhkemdir. Onlar (Kitab’ın çoğunluğunu ve ana omurgasını oluşturan muhkem ayetler), Kitab’ın anası olan (ayetlerdir). Diğer bazısı da (kullarını imtihan etmek için açık kılmadığı) müteşabih ayetlerdir. Kalplerinde eğrilik bulunanlar, fitne çıkarmak ve (ayetleri hevalarına göre) yorumlamak için müteşabih olan ayetlerin peşine düşerler. O (ayetlerin) tevilini/hakiki anlamını yalnızca Allah bilir. İlimde derinleşenler derler ki: “Ona iman ettik. Hepsi Rabbimizin katındandır.” Ancak akıl sahipleri düşünüp öğüt alır.


(Kitab’ın ayetlerinin muhkem ve müteşabih kılınması imtihan amaçlıdır. Kalpleri şüphe ve şehvet hastalığından korunanlar, Kitab’ın çoğunluğunu oluşturan, birbirini destekleyen ve açıklayan, lafızları açık ve anlaşılan muhkem ayetlere tabi olurlar. Kendilerine kapalı kalan ayetleri muhkem naslar ışığında anlamaya çalışırlar. Anlayamadıkları ayetlerin ilmini Allah’a (cc) havale eder ve “O’na iman ettik. Hepsi Rabbimizin katındandır.” derler.

Kalplerinde eğrilik bulunanlar Kitab’a uymak istemez, Kitab’ı hevalarına uydurmaya çalışırlar. İmtihan vesilesi olan, sayıca az, lafzı kapalı müteşabih ayetlerin peşine düşerler. Muhkem ayetlere; yaratılış gayesi olan ve dinin aslını içeren tevhid, şirk ayetleri, Allah’ı (cc) tanıtan isim ve sıfat ayetleri, haramları ve farzları belirleyen ahkâm ayetleri, İslam ahlakını tanıtan ayetler örnek gösterilebilir.

Müteşabihe ise surelerin başında yer alan huruf-u mukatta’a, kıyametin zamanı, geçmiş kavimlerle ilgili bazı ayetler örnek gösterilebilir.

Hiç şüphesiz, muhkem ayetleri bir tarafa bırakıp müteşabih ayetlere tabi olmak itikadi bir hastalıktır. Allah’a (cc) karşı haddini aşarak yaratılış gayesi olan tevhid ve şirk ayetlerine ve Allah’ı (cc) tanıtan isim ve sıfat ayetlerine müteşabih demek ise daha büyük bir itikadi hastalıktır.)

(3/Âl-i İmran Suresi, 7)

Allah sözünde kimi ayetlerin sağlam kimi ayetlerinde müteşabih olması gibi bir durum aklın alacağı bir şey değildir. Ben şahsen bunu anlamıyorum. Eğer bu ayet doğruysa (ki öyle olmak zorunda) o halde hangi ayetlerin müteşabih yada muhkem olmadığı hakkında kitap yada tez çalışması yapılmış mı? Bir bilgisi olan var mı?

h@cı' Alıntı:

Allah sözünde kimi ayetlerin sağlam kimi ayetlerinde müteşabih olması gibi bir durum aklın alacağı bir şey değildir. Ben şahsen bunu anlamıyorum. Eğer bu ayet doğruysa (ki öyle olmak zorunda) o halde hangi ayetlerin müteşabih yada muhkem olmadığı hakkında kitap yada tez çalışması yapılmış mı? Bir bilgisi olan var mı?

Genişletmek için tıkla ...

Değerli kardeşim, kadir-i mutlak, her şeyi bilen ve hikmetin sahibi Allah Teala'nın bazı ayetleri muhkem (açıkça anlaşılabilir), bazılarını ise müteşabih (kapalı ve anlaşılmaz) kılması aklen mümkün mü? Gayet tabi mümkün.

Akıl bunun keyfiyetini (nasıl olduğunu) ve hikmetini anlamakta zorluk çekiyorsa, bunun sebebi cehalettir. Cehalet ise ya kendimizden kaynaklanır: kitabı ve Resul'ün (s.a.v.) öğrettiklerini bilmemekten. Yahut Allah bize her şeyi bildirmemiş olmasından kaynaklanan bir noksandır. Birincisinin çaresi araştırmak. İkincisinin ise teslim olmak. Ayette belirttiği gibi: "O (ayetlerin) tevilini/hakiki anlamını yalnızca Allah bilir. İlimde derinleşenler derler ki: “Ona iman ettik. Hepsi Rabbimizin katındandır.” Ancak akıl sahipleri düşünüp öğüt alır. "

Elmalılı Tefisiri'nin girişinde Kuran ilimleri üzerine kısa bir mukaddime mevcut. Onu okumanızı tavsiye ederim. Orada buna değiniyor. Özetle Kur'an ayetleri kapalılık bakımından dörde ayrılır: Hafi, Mücmel, Müşkil, Müteşabih. İlk üçünde kapalılık giderilebilir Arapça dil bilgisi, diğer ayetlerin yardımı ve sahabeden rivayet olunan açıklamalarla. Müteşabih ise tefsir olunmaz.

Bu konuda araştırmalar mevcut. Muhkem ayetlerin sayısı ihtilaflı olmakla 500 civarında gösterilir. Muhammed Ali es Sabuni'nin Ahkam Tefsiri bunları toplayan güncel eserlerden. Ebu Bekir el-Cessas'ın (10.yy.) da bu konudaki (daha geniş) kitabı Türkçe tercümesiyle mevcut.
Yine Kur'an'da anlaşılması zor (garip) kelimeleri toplayıp araştıran kitaplar da yazılmıştır, ki bazı ayetlerin kapalı kalmasına bunlar sebep olur. Müşkilul Kuran, Garibul Kuran gibi eserler bunları konu alır, ancak bunların çoğu dil bilgisi gerektiren derin kitaplardan olduğundan tercüme edilmiyor.
Temel bilgi edinmek için en doğrusu Tefsir Usulü kitaplarına başvurmak.