Tesbih Namazı Unutulan Bir Sünnet....

‘İkrime, İbn ‘Abbâs radiyallâhu anhumâ’dan rivâyeten demiştir ki: Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem ‘Abdülmuttalib oğlu ‘Abbâs’a şöyle dedi: ‘Ey ‘Abbâs! Ey Amcam! Sana (haber) vereyim mi? Sana (haber) vereyim mi? Sana (haber) vereyim mi?

Sana, onu yaptığın takdirde Allah’ın o yaptığın şeyle ilki ve sonu, eskisi ve yenisi, bilerek ve bilmeyerek yapılanı, küçüğü ve büyüğü, gizlisi ve açığı olmak üzere on çeşit günahını bağışlayacağı bir şey öğreteyim mi?

Dört rek’at namaz kılarsın. Her rek’atinde fâtiha ve bir (zammi) sûre okursun. Birinci rek’atte okumayı okumayı bitirince ayakta iken: ‘Sübhânallah, ve’l-hamdulillah, ve lâ ilâhe illallah, vallâhu ekber’ tesbîhlerini 15 kere söylersin. Sonra rukûya giderek rukûdayken (rukû tesbîhatından sonra) 10 kere bu sözlerin aynısını söylersin. Sonra rukûdan başını kaldırınca 10 kere (Rabbenâ ve leke’l-hamd dedikten sonra) bu sözleri söylersin.

Sonra secdeye inerek 10 kere bunları (secde tesbîhatından sonra) söylersin. Secdeden başını kaldırınca 10 kere bunları söylersin. Sonra tekrar secdede bunları (secde tesbîhatından sonra) söylersin. Sonra secdeden başını kaldırınca (kıyâma kalkmadan önce istirahat oturuşunda) bu sözleri 10 kere söylersin. Böylece her rek’atte 75 tesbîh olmak üzere dört rek’atte (toplam 300 olmak üzere) de bunun aynısını yaparsın. Eğer tesbih namazını her gün bir kere kılmaya gücün yeterse kılıver. Şayet gücün yetmezse her hafta bir kere kıl. Eğer her hafta bir kere kılamazsan, senede bir kere kıl. Eğer onu da yapamazsan ömründe bir kere kıl.’

HADİSİN TAHRÎCİ

Ebu Davud, (2) Namaz Kitabı, (303) Tesbîh Namazı Babı (2/67-68, No: 1297) İbn Abbas’tan.
İbn Mace, (5) Namaz Kitabı, (190) Tesbih Namazı Hakkında Gelen Şeyler Babı (1/442-443, No: 1386,1387) İbn Abbas’tan.
Hakim el-Müstedrek, (8) Tetavvu’ Namazı Kitabı (1/463-464, No: 1192, 1193, 1194, 1195) İbn Abbas’tan.
Beyhaki es-Sünenü’l-Kübra, (3/51-52) İbn Abbas’tan.
İbn Huzeyme es-Sahih, Tetavvu’ Namazları Babları, (526) Tesbih Namazı Babı (2/223-224, No: 1216) İbn Abbas’tan.
Taberani el-Mucemu’l-Kebîr (11/194-195, No: 11622) İbn Abbas’tan.
İbn Nasır ed-Dımaşki et-Tercih li Hadisi Salati’l-Tesbih (s.5-9) İbn Abbas’tan.
Tirmizî Namaz Babları, (350) Tesbih Namazı Hakkında Gelen Şeyler (2/350-351, No: 482) Ebu Rafi’den.
İbn Nasıruddin ed-Dımaşki A.g.e. (s.10) Ebu Rafi’den.
Ebu Davud, (2) Namaz Kitabı, (303) Tesbîh Namazı Babı (2/68-69, No: 1298) ‘Abdullah b. ‘Amr’dan.
Hakim A.g.e., (8) Tetavvu’ Namazı Kitabı (1/464-465, No: 1196) İbn Ömer’den. Hakim ve Zehebi bu rivayetin senedinin sahih olduğunu belirtiyorlar.
Münziri et-Terğîb ve’t-Terhîb, (6) Nafile Namazlar Kitabı, (17) Tesbih Namazına Teşvik Babı (bk. el-Elbani Sahîhu’t-Terğîb, 1/424-426, No: 667 İbn Abbas’ta, No: 678 Ebu Rafi’den).
Tebrîzî Mişkâtü’l-Mesâbîh, Namaz Kitabı, Tesbih Namazı (1/418-419, No: 1328 İbn Abbas’tan, No: 1329 Ebu Rafi’den).

HADİSİN SIHHAT DURUMU

Bu hadis, sahih bir hadistir. Sahih olduğunu belirten alimlerden bazıları şunlardır: Acurri, Ebu’l-Hasen el-Makdisi, Beyhaki, İbnu’l-Mübarek, İbnu’s-Seken, Nevevi, Tacu’s-Subki, Münziri, Bulkini, İbn Nasıruddin ed-Dımaşki, İbn Hacer el-‘Askalani, Suyuti, Leknevi, Sindi, Zebidi, Tuhfetü’l-Ahvezi sahibi el-Mübarekfuri, Mir’atü’l-Mefatih sahibi el-Mübarekfuri, Ahmed Şakir ve el-Elbani (son görüşlerinde). Bk. Casim ed-Devseri Risaletü’t-Tenkih li ma Cae fi Salati’t-Tesbih (s. 64-70).

el-Elbani’nin eski görüşü için bk. Mişkatü’l-Mefatih Tahkiki (1/418-419, No: 1328, 1329). Yeni görüşü için bk. Sahihu’l-Cami’i’s-Sağir (2/1314, No: 7937), Sahihu Süneni Ebi Davud (1/354-356, No: 1297, 1298), Sahihu Süneni’t-Tirmizi (1/272, No: 482), Sahihu Süneni İbn Mace (1/412-414, No: 1146, 1147), İbn Huzeyme’nin es-Sahih Tahkiki (2/223, 1216 nolu hadisin dipnotu).

Bir Hatırlatma: Ebu Vehb (öl. 209h.) şöyle demiştir: ‘Abdullah b. el-Mübarek’e (doğ. 118h, öl. 181h.) tesbih namazını sordum. O şöyle dedi: ‘Tekbir getirir, sonra Sübhaneke’yi okur, sonra 15 kere: ‘Sübhanallah, ve’l-hamdulillah , ve la ilahe illallah, vallahu ekber’ dersin. Sonra Euzu besmele çekerek fatiha’yı ve bir (zammi) sure okur, sonra 10 kere bu tesbihi söylersin.’ Daha sonra ibn ‘Abbas ve Ebu Rafi’nin söylediklerine benzer bir keyfiyet zikreder.

Bu eseri Tirmizi, Namaz Babları, (350) Tesbih Namazı Hakkında Gelen Şeyler (2/348-349. Ay. bk. Tuhfetü’l-Ahvezi 2/489-490, No: 481) ve Hakim el-Müstedrek, (8) Tetavvu’ Namaz Kitabı (1/ 465, No: 1197) rivayet etmişlerdir. Bu rivayet ‘Abdullah b. el-Mübarek’e kadar güvenilir raviler tarafından nakledilmiştir. Hakim, Zehebi ve başkaları bunu belirtmişlerdir.

Ancak dikkat edilecek olursa ‘Abdullah b. el-Mübarek bunu Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’den rivayet etmemiştir. Yani merfu’ bir hadisdeğildir. Üstelik İbn ‘Abbas ve Ebu Rafi’nin merfu olarak Hz. Peygamber’den rivayet ettikleri hadiste zikredilen keyfiyete de muhaliftir. Normalde merfu’ olan olmayana, hele hele bir esere tercih edildiğine göre, merfu’ olanla olmayan arasında bir ihtilaf olması halinde merfu’ olanın olmayana, hele hele böyle bir esere muhakkak tercih edilmesi gerekir. Bu konuda ayrıntılı bilgi için bk. Münziri et-Terğib ve’t-Terhib (1/239), Beyhaki es-Sünenü’l-Kübra (3/52), el-Mübarekfuri Tuhfetü’l-Ahvezi (2/490-491), el-‘Azim Abadi ‘Avnu’l-Ma’bud (4/125-126), el-Elbani Sahihu’t-Terğib ve’t-Terhib (1/424-426), Sahihu Süneni’t-Tirmizi (1/271-272), Casim ed-Devseri Risaletü’t-Tenkih li ma Cae fi Salati’t-Tesbih (s. 64-70).

Ve’l-hamdu lillâhi rabbi’l-‘âlemîn…
Necmi Sarı İstanbul, Eylül 2002


Not: Hambeliler bu hadise zayıf diyorlar onun haricinde bu hadise zayıf diyen kimse yok. Bu kadar delil karşısında bu ameli bizlerinde yapması gerektiğine inanıyorum. Bundan dolayı paylaştım. İlmin edebine binaen kaynak gösterdim. Lütfen Necmi Sarı üzerinden Konuyu kirletmeyin. Başka bir başlık altında istediğinizi yazabilirsiniz.!

Allah Güzel ve Kabul edilen Amellerde bulunmayı bizlere nasip etsin Amin.

cemaatle kılınması? ona da değinsen

Nafile namazlarin hepsi cemaatle kilinabilir. Kilinmiyacagina dair bir sey bilmiyorum.

benim araştırmama göre bu namazı cemaatle kılmak bidattir
başka fikri olan varmı

selamun aleykum ben söyle bir arastirma yapmistim... buldugum bir dosya....

Tesbih Namazı Sünnet midir?

Tesbih namazı hakkında gelen rivayetlerin tamamı zayıf veya batıl isnadlar ile gelmiştir. Tafsilat aşağıda sunulmuştur:

1- İbn Abbas radıyAllahu anhuma hadisi:

Birinci rivayet yolu:

|Ebu Davud (1297) İbn Mace (1387) İbn Huzeyme (1216) Taberani (11/243) Hakim (1/318) Halili, el-İrşad (1/325) Beyhaki (3/51) İbn Cevzi, Mevduat (2/143) Mizzi, Tehzibu’l-Kemal (29/103)|

Hepsi de Musa b. Abdilaziz Ebu Şuayb el-Kanberi – el-Hakem b. Eban yoluyla rivayet etmişlerdir.

Musa b. Abdilaziz’in hıfzı kötü olup, el-Hakem b. Eban’dan rivayetleri münkerdir.

|Bkz: Zehebi Mizan (6/550) el-Mugni Fi’d-Duafa (2/685)|

Bu rivayet dört bakımdan illetlidir;

a)- Teferrüd ve Şuzuz:

Saduk ve Salih olsa da, Hakem b. Eban, İkrime yoluyla bu rivayeti İbn Abbas’a isnad etmede tek kalmıştır. Bu ise, İkrime’den rivayette bulunan sebt (sağlam) ravilerin rivayetine uygun değildir. Musa b. Abdilaziz tabi olunmayacak münker rivayetlerde bulunmuştur.

b)- Muhalefet ve Idtırab:

İbrahim b. el-Hakem b. Eban bunu babasından rivayet etmiş olup bunda ıdtırab vardır. Bu rivayeti bir seferinde Mevsul olarak İbn Abbas radıyAllahu anhuma’dan, bir seferinde de İkrime’den mürsel olarak rivayet etmiştir.

Nitekim İbn Huzeyme (1216) Hakim(1/319) ve Beyhaki Şuab’da (3/125, No: 1380) İbrahim b. Hakem – babası –İkrime yoluyla mürsel olarak rivayet ettiler.

Hakim (1/319) ve Beyhaki Şuab’da (3/125 no:1381) İshak b. Rahuye – İbrahim b. Hakem – babası – İkrime – İbn Abbas yoluyla mevsul olarak rivayet ettiler.

İbrahim b. Eban; ziyadesi kabul edilecek olan sika ravilerden değildir. Yahya b. Main onun hakkında: “Bir şey değildir” ve “sika değil” demiştir. Buhari: “Hakkında sükut ettiler” demiştir. Nesai: “Metruk |Hadisleri terk edilmiş|” dedi.

c)- İtibar edilecek bir şahidi veya mutabi’i yoktur:

Zira bu konuda gelen hadislerin tamamı zayıftır.

d)- Şekil bakımından diğer meşru namazlara muhaliftir.

Bu yüzden İbn Hacer Telhisu’l-Habir’de (2/7) şöyle demiştir:

“Ebu Cafer el-Ukayli şöyle demiştir;

“Tesbih namazı hakkında sabit bir hadis yoktur.”

Ebu Bekir b. el-Arabi şöyle demiştir;

“Bu konuda ne sahih ne de hasen bir hadis yoktur.”

İbnu’l-Cevzi bunu uydurma hadislere dair Mevduat’ta zikretmiştir.

Ebu Musa el-Medini bu hadisi tashih için bir cüz yazdı. Doğrusu bütün rivayet yolları zayıftır. İbn Abbas hadisi hasen şartına yakın olsa bile onda da şiddetli teferrüd bulunduğundan şazdır. Muteber bir yoldan şahid veya mutabi’i de yoktur. Şekil olarak da diğer namazlara aykırıdır. Musa b. Abdilaziz saduk ve Salih olsa da onun tek kaldığı bir rivayet kabul edilemez. Nitekim İbn Teymiyye ve Hafız el-Mizzi bunu zayıf saydılar. Zehebi tevakkuf etti. Onlardan bunu İbn Abdilhadi Ahkam adlı eserinde nakletmiştir.

Şeyh Muhyiddin Nevevi’den bu hadisin hükmü hakkında ihtilaflı kaviller gelmiştir. Şerhu’l-Muhezzeb’de şöyle demiştir; “Çok zayıftır. Bana göre bu namazın mustehab sayılması şaibelidir. Zira namazın şeklinde aykırılık vardır.”

Ebu Muhammed el-Makdisi el-Muğni’de (1/437) Ahmed b. Hanbel’in: “Tesbih namazı hoşuma gitmiyor” deyince ona: “Neden?” diye soruldu. Dedi ki: “Bu konuda sahih olan bir şey yok” dediğini nakletmiştir.

el-Acluni, Keşfu’l-Hafa’da (2/566) şöyle demiştir;

“Bu konuda sahih bir şey yok.”

İbn Huzeyme de Sahih’inde tesbih namazı ile ilgili rivayetten sonra şöyle demiştir: “Bu isnad hakkında kalbimde şüphe var”

İkinci rivayet yolu:

|Taberani, el-Evsat (3/187)|

Bu isnad münker ve batıldır.

İsnadında hadis uydurmakla itham edilen Yahya b. Ukbe b. Ebi’l-Ayzar vardır.

|Bkz.: İbn Ebi Hatim, el-Cerh ve’t-Ta’dil (9/179)|

Üçüncü rivayet yolu:

|Taberani, el-Evsat (3/14) Ebu Nuaym, Hilye (1/25)|

Bu isnad batıldır.

İsnadında hadis uyduran Abdulkuddus b. Habib vardır.

|Bkz.: İbn Cevzi, ed-Duafa ve’l-Metrukin (2/113)|

2- Abdullah b. Amr b. el-Âs radıyAllahu anhuma Hadisi:

Birinci rivayet yolu:

|Ebu Davud (1298) ve Beyhaki (3/52)|

İsnadı zayıftır.

İsnadında Amr b. Malik en-Nukkeri çok hata eden bir ravidir.

|Bkz: Takrib (1/426) İbn Adiy, el-Kamil Fi’d-Duafa (5/150)|

Ayrıca bu rivayette ıdtırab vardır.

Mehdi b. Meymun’un rivayetinde en-Nukkeri; İbn Amr’dan merfu olarak rivayet etmiştir.

Ruh b. el-Museyyeb’in ondan rivayetinde İbn Abbas radıyallahu anhuma’dan merfuan rivayet etmiştir.

Cafer b. Süleyman’ın ondan rivayetinde ise İbn Abbas radıyallahu anhuma’dan mevkuf olarak rivayet etmiştir.

Bunlardan birini tercih etmek mümkün değildir. Zira bütün yolları zayıftır.

İkinci rivayet yolu:

|Beyhaki, Şuab (1/428)|

İsnadında Ebu Cennab zayıftır.

|Bkz.: İbn Cevzi, ed-Duafa ve’l-Metrukin (3/193)|

3- İbn Ömer radıyAllahu anhuma hadisi:

|Hakim (1/319)|

Bu uydurmadır.

Zira isnadında Ahmed b. Davud b. Abdilgaffar uydurucu bir ravidir.

|Bkz.: Zehebi, el-Mizan (1/232) İbn Cevzi, ed-Duafa (1/70)|

4- Abbas b. Abdilmuttalib radıyAllahu anh Hadisi:

|Rafii, et-Tedvin (3/249) İbn Cevzi, el-Mevduat (2/143)|

İsnadında bulunan Sadaka b. Yezid el-Horasani hakkında Ahmed: “Zayıf” Buhari: “Münkeru’l-hadis” demişlerdir.

|Bkz.: Ukayli, ed-Duafa (2/206) İbn Adiy, el-Kamil (4/77)|

5- Ebu Rafi radıyAllahu anh hadisi:

|Tirmizi (482) İbn Mace (1386) Ru’yani (699) Taberani (1/329) Beyhaki Sünenu Sugra (862) Şuabu’l-İman (1/427) İbn Cevzi Mevduat (2/144) Mizzi Tehzibu’l-Kemal (10/465)|

Hepsi de Musa b. Ubeyde yoluyla rivayet etmişlerdir. İsnadı çok zayıftır. Musa b. Ubeyde hakkında Buhari, Ahmed b. Hanbel ve İbnu’l-Medini “Münker” dediler.

|Bkz: İbn Cevzi, ed-Duafa (3/147) Buhari, Tarihu’l-Kebir (7/291)|

6- Cafer b. Ebi Talib radıyAllahu anh hadisi:

Abdurrazzak (3/123) Davud b. Kays –İsmail b. Rafi – Cafer b. Ebi Talib radıyAllahu anh yoluyla rivayet etti.

Hadisin iki illeti vardır:

Birincisi;

İsmail b.Rafi ile Cafer radıyAllahu anh arasında kopukluk vardır.

İkincisi;

İsmail b. Rafi zayıftır.

|Bkz.: el-Cerh ve’t-Ta’dil (2/168) İbn Hibban el-Mecruhin (1/124)|

7- el-Ensari hadisi:

Bunu Ebu Davud güvenilir raviler yoluyla rivayet etmiştir. Ancak burada geçenel-Ensari’nin Cabir radıyAllahu anh mı, Ebu Kebşe el-Enmari mi yoksa tabiinden birisi mi olduğu net olarak tespit edilememiştir.

Alimler Tesbih Namazı hakkındaki hadis hakkında ihtilaf etmişlerdir:

1- Uydurma Diyenler:

İbn Cevzi, İbn Teymiyye (Minhacu’s-Sunne’de), İbn Abdilhadi, Siracuddin el-Kazvini, Şevkani (Seylu’l-Cerrar ve Tuhfetu’l-Vaizin’de).

2-Zayıf Diyenler:

Tirmizi, el-Mizzî, Ali b. el-Medini, Ukayli, Ebu Bekir b. el-Arabi (Aridatu’l-Ahfe zi’de), Nevevi (Şerhu’l-Muhezzeb’de) Zehebi (Mizanu’l-İtidal) İbn Hacer (Telhisu’l-Habir) Ahmed b. Hanbel, İbn Huzeyme, Heysemi, Buhari, Acluni, Sefer Havali ve Başkaları.

3- Hasen Diyenler:

Begavi, Münziri, İbn Salah, Nevevi (Tehzibu’l-Esma ve el-Ezkar’da) Takiyuddin es-Subki, Tacuddin es-Subki, İbn Hacer (Emaliu’l-Ezkar ve Hısalu’l-Mukeffire’de) Suyuti (Mirkatu’s-Suud ’da).

4- Sahih Diyenler:

Hakim, İbn Mende, Hatib el-Bağdadi, Abu Ali b. es-Seken, Acurri, Ebu Musa el-Medini, Deylemi, Ebu Sad es-Sem’ani, Ebu’l-Hasen b. el-Mufaddal, el-Bulkini, el-Alaî, Zerkeşi, Beyhaki, Ebu’l-Hasen el-Makdisi, İbn Şahin, Ebu’l-Hasen es-Sindi, el-Leknevi, el-Mubarekfuri, Ahmed Şakir.

Şeyhulislam İbn Teymiye şöyle demiştir;

“Bu namaz hakkındaki hadisler yalandır. İmamlardan hiçbiri böyle bir namazı mustehap görmedi.!”

"Bu namazın şekli, keyfiyeti ve fiilleri düşünüldüğünde şazlıklar görülür. Diğer namazların şekline muhaliftir. Şayet meşru olsaydı bunun fazileti ve ecri hakkında elbette birçok rivayetler gelirdi. Sahih olmadığı için imamlardan hiçbiri bunu mustehap görmedi. Günde bir, haftada bir, ayda bir, yılda bir veya ömürde bir defa kılınmasını belirten rivayette olduğu gibi, böyle şazlıklar onun sahih olmadığını göstermektedir. Şayet meşru olsaydı insan böyle bir muhayyerlikte bırakılmazdı."

|Muhammed Salih el-Muneccid, Fetava Menari’l-İslam, 1/203|

bu ihtilafları biliyorum

ama hadi sahih diyelim ahi
ama bugün kılınan şekliyle cemaat örneği yok ki

Konu güncel.