Çevrimdışı
Zerkavi'den Bağdadi'ye IŞİD Kronolojisi
Zerkavi'den Bağdadi'ye: IŞİD tarihinde neler yaşandı?1999 yılından 2019 yılına IŞİD'in tarihinde neler yaşandı?
1999 yılında Ürdün merkezli kurulan yapı, zaman içerisinde Irak El Kaidesi ve IŞİD'e evrilecekti.
20 yıllık süreç içerisinde örgüt, hızlı bir yükseliş ve hızlı bir çöküş dönemi izledi.
27 Eylül 2019 tarihinde örgüt lideri Ebubekir el Bağdadi'nin öldürülmesi, örgüt için 20 yıllık süreç içerisinde en önemli dönüm noktalarından biri niteliğinde.
*
1999: El Kaide bağlantılı cihad yanlısı lider Ebu Musab el Zerkavi tarafından, Ürdün'de kurulan ve daha sonra faaliyet alanı Irak'a geçen "Tevhid ve Cihad Cemaati" kuruldu.
20 Mart 2003: ABD Irak'ı işgal etti. Saddam Huseyin rejiminin düşmesinin ardından, tamamına yakını Sünni olan Iraklı silahlı grupların direniş dönemi başladı.
17 Ekim 2004: Zerkavi'nin grubunun El Kaide'ye bağlılık yemini etmesiyle, örgütün Irak'ta örgütlenme ve yapılanma faaliyetlerinin bir sonucu olarak, Irak El Kaidesi olarak bilinen "Tanzim El Kaidetul Cihad fi Bilad er Rafideyn" (Mezopotamya'daki El Kaidetu'l Cihad Yapılanması) resmi olarak kuruldu.
7 Haziran 2006: Irak el Kaidesi lideri Zerkavi, ABD'nin saldırısında, grubun önemli isimlerinden biri olan Ebu Abdurrahman el Iraki ile birlikte öldürüldü. Zerkavi'nin yerine , Ebu Hamza el Muhacir olarak bilinen Ebu Eyyub el Mısri geçti.
"Irak İslam Devleti" kuruldu
15 Ekim 2006: Irak El Kaidesi lideri El Mısri, "Irak İslam Devleti'nin" kuruluşunu ilan etti. İlan edilen yapının başına "Mûminlerin Emiri" ünvanıyla Ebu Ömer el Bağdadi seçildi.
2006-2010: ABD öncülüğündeki Batılı güçler ve yerel milisler ile 'Iraklı direniş grupları' arasındaki savaş devam ederken 'Irak İslam Devleti' (IİD) ülkedeki 'işgal karşıtı' en etkin gruplardan biri haline geldi. Özellikle yönetimden uzak Sünni kesim bu gruba sempati duymaya başladı.
2010: Irak'ın özellikle batı kesiminde faal olan "Sahve" hareketi (Uyanış Konseyleri, 2005 yılında kurulmuştur), örgüt tarafından sistemli bir şekilde hedef alındı. ABD destekli Sünni aşiretlerin IİD'e karşı savaşmak için kurduğu bu yapı, saldırılar karşısında tutunamayarak dağıldı. Bu yapının dağılması örgütün büyümesinin önünü açtı.
Bağdadi başa geçti
18 Nisan 2010: IİD'nin iki lideri, Ebu Ömer el Bağdadi ve Ebu Eyyyub el Mısri, ABD'nin operasyonunda öldürüldü. Grubun başına Ebubekir el Bağdadi geçti.
Temmuz 2011: Irak'ta alan kazanan IİD, Suriye'de başlayan savaşta yer almak üzere bir yapı kurmak için bazı kritik isimlerini Suriye'ye gönderdi.
ABD Irak'tan çekildi
Aralık 2011: ABD güçleri Irak'tan çekildi. Bu durum IİD'nin ivme kazanmasına sebep oldu.
2012: Irak ve Suriye'de etkinliğini artıran IİD, Irak'ta cihat yanlısı isimlerin ve Sünni sivillerin tutulduğu hapishanelere yönelik kapsamlı saldırılar başlattı. Saldırılarda yüzlerce kişi serbest kaldı.
2012 yılı içinde örgüt Irak ve Suriye'de alan kazanmaya devam etti.
4 Mart 2013: Suriyeli muhalif gruplar Rakka'yı kontrol altına aldı. IİD'nin Suriye doğusuna yönelik askeri hamleleri hızlandı.
IŞİD ilan edildi
Nisan 2013: IİD lideri Ebubekir el Bağdadi "Irak Şam İslam Devleti'nin" (IŞİD) kuruluşunu ilan etti. Bu kapsamda Nusra Cephesi ile birleşeceklerini ifade etti.
Nusra Cephesi lideri Ebu Muhammed el Cevlani bunu reddederek, El Kaide lideri Eymen ez Zevahiri'ye bağlılık yemini (biat) etti. Bu tarihin ardından bölgede cihat yanlısı gruplar arasında kriz başlayacaktı.
IŞİD günden güne güç kazandı.
Temmuz 2013: IŞİD Irak'ta egemenlik alanını genişletmeye başladı.
Suriyeli muhalifler-IŞİD savaşı
Ağustos 2013: Suriye'de muhalif gruplarla IŞİD arasında çatışmalar başladı. Çatışmalar birkaç ay sonra kapsamlı bir savaşa dönüştü. Muhalifler ve IŞİD'in kontrol bölgeleri ayrıştı. IŞİD Suriye'nin doğusunu, muhalifler ise batısını kontrol altına aldı.
Bu dönemde birçok muhalif lider IŞİD tarafından öldürüldü.
Aralık 2013: IŞİD Irak'ta Felluce ve Ramadi'ye girdi.
Ocak 2014: IŞİD Irak ve Suriye'de Rakka, Kerma, Hit, Halidiye, Hadise ve El Kaim gibi yerleşimleri kontrol altına aldı.
Şubat 2014: El Kaide resmi olarak IŞİD ile bağlarını kesti.
Ebu Halid es Suri suikastı
23 Şubat 2014: IŞİD Haleb'te bir canlı bomba saldırısıyla, El Kaide'nin önde gelen isimlerinden olan ve Ahrar el Şam'ın kuruluşunda büyük rol oynayan Ebu Halid es Suri'yi öldürdü.
16 Nisan 2014: Nusra Cephesi'nin İdlib yöneticisi Ebu Muhammed el Ensari, eşi, iki çocuğu ve iki erkek kardeşi IŞİD'in evine yönelik baskınında öldürüldü.
IŞİD'in halifelik ilanı
Haziran 2014: IŞİD Musul, Ramadi, Havice, Tikrit, Tel Afer gibi yerleşimleri kontrol altına aldı.
Haziran 2014: Irak'ta IŞİD ilerleyişine karşı İran destekli Şii örgütlerin çatısı Haşdi Şabi, İran asıllı Iraklı Şii lider Sistani'nin fetvasıyla kuruldu.
29 Haziran 2014: IŞİD "Halifelik" ilan etti ve Ebubekir el Bağdadi "Halife" olarak ilan edildi. Bu tarihten sonra, grubun isminin başındaki "Irak ve Şam" ifadeleri çıkartılarak, isim "İslam Devleti" olarak değiştirildi.
Yaz 2014: Filipinler'de faaliyet gösteren Ebu Seyyaf örgütü lideri Isnilon Hapilon IŞİD'e bağlılık yemini etti.
Ağustos 2014: IŞİD Musul Barajı'nı ve Sincar'ı ele geçirdi.
Amerikan müdahalesi
7 Ağustos 2014: ABD Başkanı Barack Obama IŞİD'in kontrolündeki bölgelere yönelik karşı hava saldırılarına başlayacaklarını açıkladı. Bu hava saldırılarında binlerce sivil hayatını kaybedecekti.
24 Ağustos 2014: IŞİD Rakka'nın güneyindeki Tabka Hava Üssü'nü ele geçirdi.
Eylül 2014: IŞİD YPG kontrolündeki Kobani'ye kapsamlı bir saldırı başlattı.
IŞİD genişliyor
Eylül 2014: IŞİD Cezayir'deki varlığını ilan etti.
23 Eylül 2014: ABD IŞİD'e yönelik hava saldırılarına başladı.
Ekim 2014: Libya'da IŞİD bağlantılı güçler ülkenin doğusundaki Derne kentini kontrol altına aldı.
15 Ekim 2014: Kobani'de hava saldırılarına hız veren ABD, IŞİD'e karşı operasyonlarına 'Doğal Kararlılık Harekâtı' adını verdi.
Kasım 2014: Libya'daki IŞİD grupları örgüte bağlanarak IŞİD'in Libya kolunu teşkil etti.
Kasım 2014: Mısır'ın Sina Yarımadası'ndaki 'Ensar Beyt el Makdis' IŞİD'e bağlılık yemini etti.
Kasım 2014: Yemen'de IŞİD'e bağlı bir yapılanmanın kuruluşu ilan edildi.
Kasım 2014: IŞİD lideri Bağdadi Suudi Arabistan'da bir yapılanma kurduklarını ilan etti.
6 Ocak 2015: İstanbul Sultanahmet'te düzenlenen bombalı saldırıda bir polis memuru yaşamını yitirirken bir diğeri yaralandı. Saldırının arkasında IŞİD olduğu öne sürüldü.
Ocak 2015: IŞİD Afganistan'daki varlığını ilan ederek "Horasan Vilayeti"ni kurduğunu öne sürdü.
26 Ocak 2015: YPG IŞİD'i Kobani çevresinden çıkardı.
Şubat 2015: IŞİD, uçağını düşürerek esir aldığı Ürdünlü pilot Muaz el Kasasbe'yi yakarak öldürdüğü videoyu yayınladı.
Şubat 2015: Libya'daki IŞİD yapılanması, Mısırlı Hristiyanları öldürdüğü bir video yayınladı. Mısır bunun üzerinde Libya'da hava saldırıları düzenledi.
Mart 2015: Nijerya'da Boko Haram lideri Ebubekir Şekau IŞİD'e bağlılık yemini etti.
Nisan 2015: IŞİD Suriye'nin başkenti Şam'ın güneyindeki Yermuk Kampı'nı ele geçirdi.
Mayıs 2015: IŞİD Libya'nın orta kesiminde yer alan Sirte kentini ele geçirdi.
Mayıs 2015: IŞİD, Suriye'nin Humus ili doğusundaki Palmira'yı ele geçirdi. Şehir ilerleyen dönemde birkaç kez el değiştirdi.
Türkiye'ye saldırılar
5 Haziran 2015: Diyarbakır'da HDP mitingine yönelik bombalı saldırıda 4 kişi ölürken onlarcası yaralandı. Saldırıda IŞİD şüphesi olduğu öne sürüldü.
Haziran 2015: IŞİD Kafkaslar'daki varlığını ilan etti.
20 Haziran 2015: Suruç'ta düzenlenen bombalı saldırıda 34 kişi ölürken yüzü aşkın kişi yaralandı. Saldırıyı IŞİD'in gerçekleştirdiği ifade edildi.
Ekim 2015: IŞİD Somali'deki varlığını ilan etti.
10 Ekim 2015: Ankara'da düzenlenen bombalı saldırılarda 109 kişi öldü, saldırıyı IŞİD'in düzenlediği öne sürüldü.
31 Ekim 2015: IŞİD Mısır'ın Sina Yarımadası üzerinde bir Rus yolcu uçağını düşürdü. Uçaktaki 224 kişi öldü.
13 Kasım 2015: Sincar IŞİD'den geri alındı.
Paris saldırısı
13 Kasım 2015: IŞİD'in Paris'te düzenlediği saldırılarda en az 130 kişi öldü. Saldırıların ardından Fransa Rakka'ya hava saldırıları düzenledi.
27 Aralık 2015: Ramadi IŞİD'den ele geçirildi.
12 Ocak 2016: İstanbul Sultanahmet Meydanı'nda turistlere yönelik saldırıda 12 kişi öldü. Saldırının arkasında IŞİD'in olduğu belirtildi.
19 Mart 2016: İstanbul İstiklal Caddesi'ndeki saldırıda 4 kişi öldü. Saldırının arkasında IŞİD'in olduğu belirtildi.
11 Nisan 2016: Irak'taki Hit yerleşimi IŞİD'den ele geçirildi.
1 Mayıs 2016: Gaziantep Şehidkamil ilçesindeki Gaziantep Emniyet Müdürlüğü önünde bombalı saldırı gerçekleştirildi, 4 polis hayatını kaybetti. Saldırıyı IŞİD'in düzenlediği açıklandı.
19 Mayıs 2016: Irak'ın batısındaki Anbar ilindeki Rutba yerleşimi IŞİD'den ele geçirildi.
26 Haziran 2016: Irak'ın Felluce kenti IŞİD'den geri alındı.
Fırat Kalkanı Harekatı
28 Haziran 2016: İstanbul Atatürk Havalimanı'na yönelik saldırıda 45 kişi ölürken 239 kişi yaralandı. Saldırıyı IŞİD'in gerçekleştirdiği belirtildi.
14 Temmuz 2016: Fransa'nın Nice şehrinde IŞİD kamyonlu saldırı düzenledi. Kamyonun ezdiği 84 kişi öldü.
12 Ağustos 2016: Münbiç YPG taraıfından IŞİD'den tamamen ele geçirildi.
20 Ağustos 2016: Gaziantep'in Şahinbey ilçesinde bir düğüne düzenlenen saldırıda en az 57 kişi yaşamını yitirdi. Saldırıyı IŞİD'in düzenlediği belirtildi.
24 Ağustos 2016: Türkiye, Suriye'de IŞİD'e karşı Fırat Kalkanı Harekatı'nı başlattı. Aynı tarihte Cerablus IŞİD'den ele geçirildi.
30 Ağustos 2016: IŞİD sözcüsü Ebu Muhammed el Adnani Suriye'nin El Bab kenti yakınlarında öldürüldü.
28 Eylül 2016: Bağdat hükümeti Irak'ta IŞİD elinde hiçbir petrol kuyusu kalmadığını açıkladı.
Musul saldırısı
16 Ekim 2016: Bağdat hükümeti, İran destekli Şii milisler ve ABD, Musul'u IŞİD'den ele geçirmek için operasyona başladı.
16 Ekim 2016: Gaziantep Şahinbey ilçesinde bir ile yönelik baskında evdeki kişi üzerindeki patlayıcıları infilak ettirdi. 5 polis yaşamını yitirdi, saldırganın IŞİD mensubu olduğu belirtildi.
16 Ekim 2016: Türkiye destekli muhalifler IŞİD için sembolik önemdeki Dabik'i kontrol altına aldı.
6 Kasım 2016: ABD destekli YPG güçleri, Rakka'yı IŞİD'den almak için operasyon başlatıldığını duyurdu.
5 Aralık 2016: Ebu Hasan el Muhacir IŞİD'in yeni sözcüsü ilan edildi.
5 Aralık 2016: Libyalı güçler Sirte'nin IŞİD'den tamamen ele geçirildiğini açıkladı.
Aralık 2016: IŞİD Almanya'da Noel kutlamalarına araçlı saldırı düzenledi. 12 kişi öldü.
29 Aralık 2016: Musul'un doğusu IŞİD'den ele geçirildi.
Reina saldırısı
1 Ocak 2017: IŞİD İstanbul'da Reina gece kulübüne saldırı düzenledi. En az 39 kişi öldü.
19 Şubat 2017: Musul'un batısına yönelik ABD-Bağdat hükümeti ve İran güçlerinin saldırıları başladı. Saldırılarda binlerce sivil hayatını kaybedecekti.
22 Mart 2017: Londra'da araçlı ve bıçaklı IŞİD saldırılarında 3 kişi öldü en az 40 kişi yaralandı.
24 Mart 2017: Çeçenistan'da IŞİD Rus askerlere saldırdı, 6 asker öldü.
6 Nisan 2017: IŞİD'in Dabik Dergisi baş editörü Ahmed Ebu Semra Suriye'de öldürüldü.
13 Nisan 2017: ABD nükleer olmayan en büyük bomba niteliğindeki "tüm bombaların anasını" (MOAB) Afganistan'ın doğusundaki Nangarhar ilinde IŞİD'e yönelik saldırıda kullandı.
27 Nisan 2017: IŞİD'in Afganistan lideri Abdulhasib Logari öldürüldü.
22 Mayıs 2017: İngiltere'nin Manchester şehrinde IŞİD'in bir konsere düzenlediği saldırıda 22 kişi öldü.
Maravi saldırısı
23 Mayıs 2017: IŞİD bağlantılı güçler Filipinler'in Maravi şehrine saldırı başlattı.
31 Mayıs 2017: IŞİD'in Amak Ajansı'nın kurucularından Reyyan Meşal olarak da bilinen Bera Kadek Suriye'de öldürüldü.
31 Mayıs 2017: IŞİD'in üst düzey dini yetkilisi Türki el Binali Suriye'de öldürüldü.
3 Haziran 2017: Londra'da araçlı ve bıçaklı IŞİD saldırısında en az 6 kişi ölürken 30 kişi yaralandı.
7 Haziran 2017: İran'da meclise ve Humeyni türbesine yönelik IŞİD saldırısında en az 13 kişi öldü.
15 Haziran 2017: IŞİD Afganistan'da Tora Bora bölgesini ele geçirdiğini öne sürdü.
21 Haziran 2017: Musul'daki El Nuri Camii'nin minaresi yıkıldı. Minarenin yıkılması nedeniyle IŞİD de ABD de sorumlu gösterildi.
29 Haziran 2017: Bağdat hükümeti Başbakanı Haydar el Abadi, IŞİD'in mağlup edildiğini açıkladı.
Musul savaşı sona erdi
9 Temmuz 2017: Bağdat hükümeti Başbakanı Abadi Musul'da zafer ilan etti. İlerleyen günlerde IŞİD Musul'da saldırılarına devam etti.
14 Temmuz 2017: IŞİD'in Afganistan lideri Ebu Said öldürüldü.
Eylül 2017: Esed rejimi Deyrizor'daki IŞİD kuşatmasını kırarak ilerlemeye devam etti.
22 Eylül 2017: Suriye'nin Deyrizor kenti doğusundaki Conoco Gaz Sahası ABD tarafından IŞİD'den ele geçirildi.
14 Ekim 2017: Esed rejimi Deyrizor kırsalındaki Meyadin'i IŞİD'den ele geçirdi.
16 Ekim 2017: IŞİD'e bağlı Ebu Seyyaf lideri Isnilon Hapilon Maravi'de öldürüldü.
Rakka ele geçirildi
20 Ekim 2017: ABD destekli YPG güçleri Rakka'yı tamamen ele geçirdi. Şehir büyük ölçüde tahrip olurken çok sayıda sivil öldü.
22 Ekim 2017: Deyrizor doğusundaki El Ömer Petrol Sahası IŞİD'den ele geçirildi.
23 Ekim 2017: Maravi'de çatışmalar sona ererken Filipinli yetkililer bine yakın IŞİD mensubunun öldürüldüğünü öne sürdü.
31 Ekim 2017: New York'ta bir IŞİD sempatizanının düzenlediği araçlı saldırıda 8 kişi öldü. Saldırıyı bir süre sonra IŞİD üstlendi.
3 Kasım 2017: Rusya ve İran destekli Esed rejimi Deyrizor'da IŞİD'e karşı zafer ilan etti.
3 Kasım 2017: Bağdat hükümeti Suriye sınırındaki Irak yerleşimi El Kaim'i IŞİD'den ele geçirdi.
8 Kasım 2017: Esed rejimi Irak sınırındaki El Bukemal'i IŞİD'den ele geçirdi. Yerleşim kısa sürede birkaç kez el değiştirse de rejimi ve Şii milislerin kontrolünde kaldı.
IŞİD geriliyor
17 Kasım 2017: Bağdat hükümeti Irak'ta IŞİD kontrolündeki son yerleşim olan Reva'yı ele geçirdi.
21 Kasım 2017: Bağdat hükümeti Başbakanı Abadi IŞİD'e karşı 'kesin zafer' ilan etti.
24 Kasım 2017: Sina Yarımadası'nda bir Sufi camii saldırıya hedef oldu. Saldırıda 305 kişi ölürken 128 kişi yaralandı. Saldırıyı IŞİD resmi olarak üstlenmedi ancak saldırının arkasında örgütün olduğu öne sürüldü.
1 Mayıs 2018: ABD destekli YPG güçleri, Suriye doğusunda IŞİD'e yönelik nihai saldırıyı başlattığını ilan etti.
Temmuz-Ağustos 2018: Taliban Afganistan'ın Cevzcan ilinde IŞİD'i tamamen mağlup etti. ABD destekli Kabil hükümeti güçleri IŞİD mensuplarını bölgeden helikopterlerle tahliye etti.
25 Temmuz 2018: IŞİD Suriye güneyindeki Suveyda şehrine saldırı düzenledi. Saldırıda çoğu asker en az 150 kişi öldü.
23 Ağustos 2018: IŞİD lideri Bağdadi'nin yeni bir ses kaydı yayınladı. Bağdadi toprak kayıplarına değindi ve "Başarı ölçüsünün toprak olmadığını" söyledi.
Ağustos 2018: IŞİD "Doğu Asya Vilayeti"ni kurduğunu öne sürdü.
22 Eylül 2018: İran'ın Ahvaz bölgesinde askeri bir geçit törenine IŞİD tarafından saldırı düzenledi. Saldırıda Devrim Muhafızları'ndan en az 25 kişi öldü.
Hecin ele geçirildi
14 Aralık 2018: YPG Deyrizor güneydoğusundaki Hecin'i IŞİD'den ele geçirdi.
23 Mart 2019: YPG, IŞİD'in elindeki son yerleşim olan Bağuz'u ele geçirdi. Çatışmalarda yüzlerce sivil öldü, IŞİD mensuplarının ailelerinden binlerce kadın ve çocuk YPG tarafından esir alındı.
Nisan 2019: IŞİD Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde saldırılar düzenlediğini belirterek "Orta Afrika Vilayeti"ni kurduğunu ilan etti.
21 Nisan 2019: Sri Lanka'da kilise ve otellere yönelik saldırılarda en az 250 kişi öldü, saldırıları IŞİD üstlendi.
29 Nisan 2019: IŞİD lideri Bağdadi'nin 18 dakikalık bir video kaydı yayınlandı Bağdadi 2014 yılından bu yana ilk kez görüntü vermiş oldu.
Videoda Bağdadi "Türkiye Vilayeti" adlı bir belgeyi incelerken görüldü.
Haziran 2019: Bağdadi'nin videosunun ardından aralarında Libya, Türkiye, Azerbaycan, Afganistan, Pakistan gibi ülkelerin bulunduğu birçok bölgeden yapılar IŞİD'e biat yeniledi.
25 Haziran 2019: IŞİD'in Yemen yapılanması lideri Ebu Usame el Muhacir'in Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri tarafından yakalandığı öne sürüldü.
14 Ağustos 2019: Tahrir el Şam Heyeti (HTŞ), İdlib'in IŞİD sorumlusu Ebu Halid Telmenes'in yakalandığını açıkladı.
Bağdadi öldürüldü
17 Eylül 2019: IŞİD lideri Bağdadi'nin bir ses kaydı yayınlandı. Bağdadi, yarım saatlik konuşmasında örgüt üyelerine ve sempatizanlarına mesajlar verdi. Bu konuşma Bağdadi'nin yayınlanan son konuşması oldu.
Eylül 2019: IŞİD mensublarının ailelerinden olan kadın ve çocukların bulunduğu, YPG kontrolündeki kamplar sistematik insan hakları ihlallerine sahne oldu.
Irak ve Suriye'deki kamplarda sistematik tecavüzler, cinayetler, açlık, hastalık gibi sebeplerden kaynaklanan ölümler yaşandı.
Yalnızca El Hol kampında bir yılda 300 bebeğin öldüğü ifade edildi.
27 Ekim 2019: IŞİD lideri Ebubekir el Bağdadi'nin, sabah saatlerinde İdlib'in kuzeyinde, Türkiye sınırına 5 kilometre mesafedeki Barişa'da yerleşiminde ABD operasyonunda öldürüldüğü açıklandı.
Aynı gün, IŞİD sözcüsü Ebu Hasan el Muhacir'in de ABD saldırısında Cerablus yakınlarında hedef alındığı belirtildi.
Zerkavi'den Bağdadi'ye: IŞİD tarihinde neler yaşandı?
1999 yılından 2019 yılına IŞİD'in tarihinde neler yaşandı?
