Çevrimdışı
Zeynep binti Cahş Radiyallahu Anha
Babası Cahş bin Riab el-Esedi, annesi ise Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in halası olan Ümeyye binti Abdulmuttalip’tir. Müstehaze olması sebebiyle istihaze ile ilgili birçok hükmün hakkında nas olarak geldiği Hamne binti Cahş (Radiyallahu Anha)’ın kız kardeşidir. İlk muhacirlerdendir. Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onu azatlısı Zeyd bin Harise (Radiyallahu Anh) ile evlendirmişti. Bilindiği gibi Zeyd, Hatice validemizin kölesi iken onu Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e hediye etmişti.
Zeyd’in babası Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’den oğlunu fidye karşılığı serbest bırakıp kendileriyle göndermesini isteyince Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Zeyd’i azat etmiş ve dilerse babasıyla gidebileceği, dilerse de kendisiyle beraber kalabileceği hususunda serbest bırakmıştı. Zeyd (Radiyallahu Anh) Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile kalmayı tercih edip babasına:
“Ben bu zattan öyle şeyler gördüm ki, ondan ayrılmam mümkün değildir” demişti.
Bunun üzerine Rasulü Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onun elini tutarak Kureyşlilerden bir topluluğun yanında Zeyd’in miras alıcı ve verici olarak evlatlığı olduğunu ilan etti. Bundan sonra Zeyd (Radiyallahu Anh) ‘Zeyd bin Muhammed Muhammed’in oğlu Zeyd’ diye çağrılmaya başlamıştı ki, “Onları babalarının adları ile çağırın. Bu, Allah katında daha adildir...” Ahzab 5. mealindeki ayet indi.
Tirmizi 3424
Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in ısrarıyla gerçekleşen bu evlilik her iki tarafı da pek mutlu etmedi. Zeynep (Radiyallahu Anha), kendisi Arapların en üstün kavimlerinden birinden olması sebebiyle bir azatlı ile evliliğini içine sindiremiyor ve kocasına sıkıntı veriyordu. Bundan dolayı Zeyd (Radiyallahu Anh) birkaç kez hanımını Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e şikayet etmiş ve boşanma isteğini bildirmişse de Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) her seferinde:
“Allah’tan kork ve hanımını elinde tut” buyurmuştu.
Tirmizi 3429
Neticede Zeyd, Zeynep’i boşayınca Allah-u Teâlâ şu ayeti indirdi:
“Hani Allah’ın nimet verdiği ve senin de kendisine iyilik ettiğin kimseye ‘Eşini yanında tut, Allah’tan kork!’ diyordun. Allah’ın açığa vuracağı şeyi insanlardan çekinerek gizliyordun. Oysa asıl korkmana layık olan Allah’tır. Zeyd, o kadından ilişiğini kesince biz onu sana nikahladık ki, evlatlıkları karılarıyla ilişkilerini kestiklerinde (onlarla evlilik hususunda) mü’minlere bir güçlük olmasın. Allah’ın emri (böylece) yerine getirilmiştir.” Ahzab 37
Buhari 4669, Tirmizi 3429
Bu ayette geçen Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in gizlediği şey, Allah’ın kendisine, Zeynep (Radiyallahu Anha)’yı nikahlayacağını haber vermesidir. Gizleme sebebi ise, insanların:
‘Oğlunun hanımıyla evlendi’ demeleri endişesidir. Allah-u Teâlâ bu olayla, evlat ile evlatlığın aynı konumda olamayacağını en beliğ bir şekilde ifade etmiş ve evlatlığın boşadığı hanımla evliliğe ruhsat vermiştir. Aişe (Radiyallahu Anha) bu ayet hakkında şöyle söylerdi:
“Eğer Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Allah’ın Kitabı’ndan bir şey gizleseydi bu ayeti gizlerdi.”
Tirmizi 3423
Bu ayetin inişini müteakiben Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Zeynep’e bir haberci göndererek durumdan haberdar etmek istedi. Haberi alan validemizin ilk işi Rabbi ile istihare yapmak olmuştur.
İstihare: Müslümanın bir karar almadan veya bir işe girişmeden önce Rabbinden kendisi hakkında hayırlısını istemesidir. Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in bize öğrettiğine göre bu, bazılarının neye dayanarak yaptıklarını kendilerinin de bilmediği uykuya yatarak ve rüyada çeşitli renkler görerek yorum yapmak şeklinde değildir.
İstihare, iki rek’at nafile namaz kılınarak ve bunun neticesinde kalbin herhangi bir karara meyletmesi şekinde yapılır. Bu namazın şekli ve yapılacak dua için hadis kitaplarının ilgili yerlerine başvurulabilir.
Buhari 1109, Ebu Davud 1538, Nesei 3239, İbni Mace 1383
Ancak Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Kur’ani hüküm gereği izin almaya lüzum görmeksizin Zeynep validemizin yanına girmiştir.
Müslim 1428/89, Nesei 3237
Zeynep, Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e şöyle derdi:
“Ben sana üç şeyle işve ve naz ediyorum ki diğer hanımlarından hiçbirisi sana bunlarla naz edemez:
1) Benim dedem ve senin deden aynıdır.
2) Beni sana Allah nikahladı.
3) Beni nikahlamana aracı Cibril (Aleyhisselam)’dır.
Hadislerle Kur’an’ı Kerim Tefsiri 12/6546
Enes (Radiyallahu Anh)’ın bildirdiğine göre Zeynep binti Cahş (Radiyallahu Anha), Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in diğer hanımlarına karşı da övünür ve şöyle derdi:
“Sizleri velileriniz evlendirdi. Halbuki beni yedi kat semanın üstünden Allah-u Teâlâ evlendirdi.”
Buhari 7290, Tirmizi 3427
Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in Zeynep ile evliliği hicri 5. yılın Zilkade ayında gerçekleşmiştir. Yine, davet edilmedikçe Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in evine girilmemesini, yemek yendikten sonra lafı uzatıp gereksiz yere kalmamayı, hanımlarından bir şey istendiğinde perde arkasından istemeyi ve Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in vefatından sonra hanımlarıyla evlenmenin yasaklığını içeren ayetde Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in Zeynep validemizle zifafa girmesi dönemlerinde indirilmiştir.
Tirmizi 3434, Buhari 7291, Nesei 3238
Böylece bu günden itibaren Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in hanımlarına da, bütün mü’min kadınlara da şerefi korumanın azizliğin işareti ve düşüklükten kurtulmanın teminatı olan hicap yani tesettür farz kılındı.
Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) İslam’a uygun olmayan veya çirkin olan isimleri değiştirirdi. Nitekim Zeynep validemizin ismi Berre iken onun ismini Zeynep olarak değiştirmiştir.
Müslim 2142/18
Zeynep validemiz saliha bir kadındı. Çok oruç tutar, çok namaz kılardı. Birgün Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mescide girince mescidin iki sütununa bağlanmış bir ip gördü de:
−“Bu nedir?” diye sordu.
Sahabeler:
−“Bu Zeynep’in ipidir. Namaz kılar, yorulduğunda veya gevşeklik hissettiğinde ona tutunur” dediler.
Bunun üzerine Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
−“O ipi çözün. Sizden biriniz zinde olduğunda (nafile) namaz kılsın, yorulduğu veya gevşeklik hissettiğinde otursun” buyurdu.
Buhari 1101, Müslim 784/219
Aişe (Radiyallahu Anha) Zeynep’in hakkında:
“Dininde, Allah’a takvada, doğru sözlülükte, sılai rahimde, çok sadaka vermede ve Allah’a yaklaşmaya vesile olan her türlü hayır işlerinde nefsini alçaltmada Zeynep derecesinde şiddetli bir kadın görmedim” demektedir.
Müslim 2442/83
Zeynep (Radiyallahu Anha) cömertlik ve iyilik hususunda da kadınların önderlerindendi. Kendisi el sanatkârıydı. Deriyi tabaklar, diker ve Allah yolunda sadaka olarak verirdi.
Hakim 4/25
Bir defasında Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hanımlarına hitaben:
“Sizin bana en çabuk kavuşacak olanınız, eli en uzun olanınızdır” buyurdu.
Aişe (Radiyallahu Anha) dedi ki:
“Bunun üzerine biz kadınlar hangimizin eli daha uzundur diye kollarımızı ölçerdik. Sevde eli en uzun olanımızdı. Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in hanımı Zeynep binti Cahş vefat edinceye kadar böyle yapıp durduk. İşte o zaman Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in el uzunluğundan sadaka vermeyi kasdettiğini anladık.”
Müslim 2452/101, Buhari 1345, Hakim 4/25
Nitekim Heysemi’nin bildirdiğine göre, Heysem, bin Adiyy (Radiyallahu Anh)’den Taberani’nin rivayet ettiği bir hadiste şöyle rivayet edilmiştir:
“Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in hanımlarından kendisinden sonra ilk vefat eden Ömer (Radiyallahu Anh)’ın halifeliğinde ölen Zeynep binti Cahş (Radiyallahu Anha)’dır. En son vefat eden ise hicri 62. yılında Yezid bin Muaviye’nin döneminde ölen Ümmü Seleme (Radiyallahu Anha)’dır.
Heysemi 9/247
Zeynep binti Cahş (Radiyallahu Anha), Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile Veda Haccı’nda bulunmuş ve Onun eşlerine hitaben söylediği:
“Artık bu, hasırların ortaya çıkışının sonudur” sözünden hareketle Sevde (Radiyallahu Anha) ile beraber hareket ederek bir daha haccetmemiştir.
Ebu Davud 1722, Et-Terğib ve’t-Terhib 3/49
Zeynep validemizden rivayet olunan 11 hadis vardır. Bunlardan 2’sini Buhari ve Müslim ittifaken rivayet etmişlerdir. Kendisinden de Muhammed bin Abdullah, Ümmü Habibe ve Zeynep binti Ebi Seleme rivayet etmiştir.
Allah-u Teâlâ’nın en sevgili kulu, Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e, Kitabı’nın nassıyla yedi kat semanın üzerinden veli izni ve şahit olmaksızın nikahladığı Zeynep binti Cahş (Radiyallahu Anha) hicretin 20. yılında Ömer (Radiyallahu Anh)’ın hilafeti esnasında vefat etmiş, cenaze namazını Ömer (Radiyallahu Anh) kıldırmış ve Cennetu’l-Baki’ye defnedilmiştir.
Heysemi 2/248
Allah ondan razı olsun
Babası Cahş bin Riab el-Esedi, annesi ise Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in halası olan Ümeyye binti Abdulmuttalip’tir. Müstehaze olması sebebiyle istihaze ile ilgili birçok hükmün hakkında nas olarak geldiği Hamne binti Cahş (Radiyallahu Anha)’ın kız kardeşidir. İlk muhacirlerdendir. Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onu azatlısı Zeyd bin Harise (Radiyallahu Anh) ile evlendirmişti. Bilindiği gibi Zeyd, Hatice validemizin kölesi iken onu Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e hediye etmişti.
Zeyd’in babası Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’den oğlunu fidye karşılığı serbest bırakıp kendileriyle göndermesini isteyince Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Zeyd’i azat etmiş ve dilerse babasıyla gidebileceği, dilerse de kendisiyle beraber kalabileceği hususunda serbest bırakmıştı. Zeyd (Radiyallahu Anh) Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile kalmayı tercih edip babasına:
“Ben bu zattan öyle şeyler gördüm ki, ondan ayrılmam mümkün değildir” demişti.
Bunun üzerine Rasulü Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onun elini tutarak Kureyşlilerden bir topluluğun yanında Zeyd’in miras alıcı ve verici olarak evlatlığı olduğunu ilan etti. Bundan sonra Zeyd (Radiyallahu Anh) ‘Zeyd bin Muhammed Muhammed’in oğlu Zeyd’ diye çağrılmaya başlamıştı ki, “Onları babalarının adları ile çağırın. Bu, Allah katında daha adildir...” Ahzab 5. mealindeki ayet indi.
Tirmizi 3424
Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in ısrarıyla gerçekleşen bu evlilik her iki tarafı da pek mutlu etmedi. Zeynep (Radiyallahu Anha), kendisi Arapların en üstün kavimlerinden birinden olması sebebiyle bir azatlı ile evliliğini içine sindiremiyor ve kocasına sıkıntı veriyordu. Bundan dolayı Zeyd (Radiyallahu Anh) birkaç kez hanımını Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e şikayet etmiş ve boşanma isteğini bildirmişse de Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) her seferinde:
“Allah’tan kork ve hanımını elinde tut” buyurmuştu.
Tirmizi 3429
Neticede Zeyd, Zeynep’i boşayınca Allah-u Teâlâ şu ayeti indirdi:
“Hani Allah’ın nimet verdiği ve senin de kendisine iyilik ettiğin kimseye ‘Eşini yanında tut, Allah’tan kork!’ diyordun. Allah’ın açığa vuracağı şeyi insanlardan çekinerek gizliyordun. Oysa asıl korkmana layık olan Allah’tır. Zeyd, o kadından ilişiğini kesince biz onu sana nikahladık ki, evlatlıkları karılarıyla ilişkilerini kestiklerinde (onlarla evlilik hususunda) mü’minlere bir güçlük olmasın. Allah’ın emri (böylece) yerine getirilmiştir.” Ahzab 37
Buhari 4669, Tirmizi 3429
Bu ayette geçen Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in gizlediği şey, Allah’ın kendisine, Zeynep (Radiyallahu Anha)’yı nikahlayacağını haber vermesidir. Gizleme sebebi ise, insanların:
‘Oğlunun hanımıyla evlendi’ demeleri endişesidir. Allah-u Teâlâ bu olayla, evlat ile evlatlığın aynı konumda olamayacağını en beliğ bir şekilde ifade etmiş ve evlatlığın boşadığı hanımla evliliğe ruhsat vermiştir. Aişe (Radiyallahu Anha) bu ayet hakkında şöyle söylerdi:
“Eğer Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Allah’ın Kitabı’ndan bir şey gizleseydi bu ayeti gizlerdi.”
Tirmizi 3423
Bu ayetin inişini müteakiben Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Zeynep’e bir haberci göndererek durumdan haberdar etmek istedi. Haberi alan validemizin ilk işi Rabbi ile istihare yapmak olmuştur.
İstihare: Müslümanın bir karar almadan veya bir işe girişmeden önce Rabbinden kendisi hakkında hayırlısını istemesidir. Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in bize öğrettiğine göre bu, bazılarının neye dayanarak yaptıklarını kendilerinin de bilmediği uykuya yatarak ve rüyada çeşitli renkler görerek yorum yapmak şeklinde değildir.
İstihare, iki rek’at nafile namaz kılınarak ve bunun neticesinde kalbin herhangi bir karara meyletmesi şekinde yapılır. Bu namazın şekli ve yapılacak dua için hadis kitaplarının ilgili yerlerine başvurulabilir.
Buhari 1109, Ebu Davud 1538, Nesei 3239, İbni Mace 1383
Ancak Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Kur’ani hüküm gereği izin almaya lüzum görmeksizin Zeynep validemizin yanına girmiştir.
Müslim 1428/89, Nesei 3237
Zeynep, Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e şöyle derdi:
“Ben sana üç şeyle işve ve naz ediyorum ki diğer hanımlarından hiçbirisi sana bunlarla naz edemez:
1) Benim dedem ve senin deden aynıdır.
2) Beni sana Allah nikahladı.
3) Beni nikahlamana aracı Cibril (Aleyhisselam)’dır.
Hadislerle Kur’an’ı Kerim Tefsiri 12/6546
Enes (Radiyallahu Anh)’ın bildirdiğine göre Zeynep binti Cahş (Radiyallahu Anha), Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in diğer hanımlarına karşı da övünür ve şöyle derdi:
“Sizleri velileriniz evlendirdi. Halbuki beni yedi kat semanın üstünden Allah-u Teâlâ evlendirdi.”
Buhari 7290, Tirmizi 3427
Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in Zeynep ile evliliği hicri 5. yılın Zilkade ayında gerçekleşmiştir. Yine, davet edilmedikçe Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in evine girilmemesini, yemek yendikten sonra lafı uzatıp gereksiz yere kalmamayı, hanımlarından bir şey istendiğinde perde arkasından istemeyi ve Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in vefatından sonra hanımlarıyla evlenmenin yasaklığını içeren ayetde Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in Zeynep validemizle zifafa girmesi dönemlerinde indirilmiştir.
Tirmizi 3434, Buhari 7291, Nesei 3238
Böylece bu günden itibaren Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in hanımlarına da, bütün mü’min kadınlara da şerefi korumanın azizliğin işareti ve düşüklükten kurtulmanın teminatı olan hicap yani tesettür farz kılındı.
Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) İslam’a uygun olmayan veya çirkin olan isimleri değiştirirdi. Nitekim Zeynep validemizin ismi Berre iken onun ismini Zeynep olarak değiştirmiştir.
Müslim 2142/18
Zeynep validemiz saliha bir kadındı. Çok oruç tutar, çok namaz kılardı. Birgün Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) mescide girince mescidin iki sütununa bağlanmış bir ip gördü de:
−“Bu nedir?” diye sordu.
Sahabeler:
−“Bu Zeynep’in ipidir. Namaz kılar, yorulduğunda veya gevşeklik hissettiğinde ona tutunur” dediler.
Bunun üzerine Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
−“O ipi çözün. Sizden biriniz zinde olduğunda (nafile) namaz kılsın, yorulduğu veya gevşeklik hissettiğinde otursun” buyurdu.
Buhari 1101, Müslim 784/219
Aişe (Radiyallahu Anha) Zeynep’in hakkında:
“Dininde, Allah’a takvada, doğru sözlülükte, sılai rahimde, çok sadaka vermede ve Allah’a yaklaşmaya vesile olan her türlü hayır işlerinde nefsini alçaltmada Zeynep derecesinde şiddetli bir kadın görmedim” demektedir.
Müslim 2442/83
Zeynep (Radiyallahu Anha) cömertlik ve iyilik hususunda da kadınların önderlerindendi. Kendisi el sanatkârıydı. Deriyi tabaklar, diker ve Allah yolunda sadaka olarak verirdi.
Hakim 4/25
Bir defasında Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hanımlarına hitaben:
“Sizin bana en çabuk kavuşacak olanınız, eli en uzun olanınızdır” buyurdu.
Aişe (Radiyallahu Anha) dedi ki:
“Bunun üzerine biz kadınlar hangimizin eli daha uzundur diye kollarımızı ölçerdik. Sevde eli en uzun olanımızdı. Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in hanımı Zeynep binti Cahş vefat edinceye kadar böyle yapıp durduk. İşte o zaman Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in el uzunluğundan sadaka vermeyi kasdettiğini anladık.”
Müslim 2452/101, Buhari 1345, Hakim 4/25
Nitekim Heysemi’nin bildirdiğine göre, Heysem, bin Adiyy (Radiyallahu Anh)’den Taberani’nin rivayet ettiği bir hadiste şöyle rivayet edilmiştir:
“Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in hanımlarından kendisinden sonra ilk vefat eden Ömer (Radiyallahu Anh)’ın halifeliğinde ölen Zeynep binti Cahş (Radiyallahu Anha)’dır. En son vefat eden ise hicri 62. yılında Yezid bin Muaviye’nin döneminde ölen Ümmü Seleme (Radiyallahu Anha)’dır.
Heysemi 9/247
Zeynep binti Cahş (Radiyallahu Anha), Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile Veda Haccı’nda bulunmuş ve Onun eşlerine hitaben söylediği:
“Artık bu, hasırların ortaya çıkışının sonudur” sözünden hareketle Sevde (Radiyallahu Anha) ile beraber hareket ederek bir daha haccetmemiştir.
Ebu Davud 1722, Et-Terğib ve’t-Terhib 3/49
Zeynep validemizden rivayet olunan 11 hadis vardır. Bunlardan 2’sini Buhari ve Müslim ittifaken rivayet etmişlerdir. Kendisinden de Muhammed bin Abdullah, Ümmü Habibe ve Zeynep binti Ebi Seleme rivayet etmiştir.
Allah-u Teâlâ’nın en sevgili kulu, Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e, Kitabı’nın nassıyla yedi kat semanın üzerinden veli izni ve şahit olmaksızın nikahladığı Zeynep binti Cahş (Radiyallahu Anha) hicretin 20. yılında Ömer (Radiyallahu Anh)’ın hilafeti esnasında vefat etmiş, cenaze namazını Ömer (Radiyallahu Anh) kıldırmış ve Cennetu’l-Baki’ye defnedilmiştir.
Heysemi 2/248
Allah ondan razı olsun
