Çevrimiçi
SORU :
"Rasûlullah (a.s.) başını ve kulağının hem içini, hem dışını meshetti."
(Buhari, Vudu': 7, 24, 28, 35, 38, 42, 45, 46; Muslim, Taharet: 3, 4, 18, 19, 34, 78, 79; Ebu Dâvud, Taharet: 51, 53, 60; Tirmizî, Taharet: 24, 29, 36, 37; Nesâi, Taharet: 67, 68, 74, 76, 81, 84, 92, 93, 95, 96)
"Rasûlullah (a.s.) başını ve kulaklarının içini şehadet parmağıyla, dışını baş parmağıyla meshetti."
(Nesâî, Taharet: 67, 68, 74, 76, 81, 84, 92, 33, 95, 98)
İbn Abbas (r.anhuma)'dan yapılan rivayette, Rasûlullah (a.s.) şöyle buyurmuştur:
"İki kulak baştandır (başa dahildir)."
(Ebû Dâvud, Taharet: 51; Tirmizi, Taharet: 29; İbn Mace, Taharet: 53)
Hadîslerin açık delâletinden şu hükümler anlaşılmaktadır:
l- Abdestte iki kulağı meshetmek sünnettir.
2- Kulakları meshetmek için başın meshinden sonra ellerde kalan ıslaklık kâfi gelir, çünkü kulaklar baştan bir bölümdür.
3- Kulakları kullanılmadık bir su ile meshetmek sunnettir veya mustehabdır.
4- Kulakların hem içi, hem dışı meshedilir.
Hadîslerin ışığında muctehid imamların ve diğer ilim adamlarının istidlal, ihticac ve görüşleri:
a) Hanefi'lere göre:
Başın meshinden arta kalan ıslaklıkla kulakların hem içini, hem dışını mesh edib ovmak sünnettir. Delilleri ise, Ali (r.anh)'den yapılan şu rivayettir:
"Şubhesiz ki Rasûlullah (a.s.) Efendimiz kulaklarını, başını meshettiği su ile meshetti..."
(Bedayi's-Sanayi' Fi-Tertibi'ş-Şerayi' : 1/23; Multeka : 7)
b) Şafii'lere göre:
Abdestin sünnetlerinden biri de, başın tamamını mesh etmektir.
Başın meshinden sonra kullanılmadık bir su ile kulakların içini ve dışını belirlendiği şekilde mesh etmek sünnettir. Sarığı çıkarmak güç olduğu takdirde, elini sarığın altına sokub başının ön kısmını meshettikten sonra ıslak elini sarığının üzerine dokundurub mesh ederek başın tamamının meshini sağlar.
(es-Siracu'l- Vehhac Ala Metni'l-Minhac: 1/18)
Baştan arta kalan ıslaklıkla kulaklarını mesh etmez. Çünkü bu hususta Beyhakî ve Hâkim'in rivayet ettikleri sahih hadiste, kulakların kullanılmadık su ile mesh edilmesi belirtilmiştir. Ona uymak sünnettir.
(Fethu'l Vahhab bi-Şerhi Menheci’t-Tullab: 1/14)
İmam Şafiî, mevcut rivayetlerle istidlalde bulunarak kulakların mustakil organlar olduğunu, baştan bir kısım olmadığını söylemiştir. Başın bir kısmını mesh etmek, başın tamamını mesh etmek anlamınadır. Oysa sadece kulakları mesh etmek başın meshi yerine geçmemektedir.
(Fethu'l Vahhab bi-Şerhi Menheci’t-Tullab: 1/14; Bedayi's-Sanayi' Fi-Tertibi'ş-Şerayi' : 1/23.)
c) Hanbelî'lere göre:
İki kulak baştan bir kısımdır, onun hükmüne dahildir. Mezhebin kıyası, başın meshiyle birlikte iki kulağı meshetmek vâcibdir. Hanbelî imamlarından el-Hılâl diyor ki:
"Mezheb imamlarının hemen hepsi Ebu Abdillah İmam Ahmed’den naklederek şunu söylemişlerdir:
Kulaklarının mesh edilmesini kasden veya unutarak terk eden kimseye sadece başını mesh etmek kâfi gelir. Çünkü kulak başa tabi'dir."
Ancak evlâ olanı, kulakları başı mesh ederken mesh etmektir. Çünkü Rasûlullah (a.s.) Efendimiz kulaklarını başını meshederken mesh etmiştir. Nitekim er-Rebî' (r.anh), Peygamber'in (a.s.) başını önden arkaya, arkadan öne götürüp getirmek suretiyle başını mesh ettiğini, zuluf ve kulaklarını da başıyla birlikte bir defa mesh ettiğini gördüğünü nakletmiştir. İbn Abbas’dan da bu mealde bir rivâyet yapılmıştır ki, Tirmizî ikisini de sahih kabul etmiştir.
(el-Muğnî: 1/119'dan özetlenerek nakledilmiştir)
d) Maliki'lere göre:
Kulakların dışını ve içini kullanılmadık taze su ile mesh etmek sünnettir. Başın meshinden arta kalan ıslaklıkla kulakları mesh etmek yeterli değildir. Ayrıca kulakları mesh ederken içini dışını kapar şekilde mesh etmek sünnette daha uygundur.
(el-Fıkhu Alâ'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/69)
Konuyla ilgili diğer rivayetler ve tahliller:
Abdullah b. Zeyd'den (r.anh) yapılan rivayette, adı geçen demiştir ki:
"Rasûlullah'ı (a.s.) abdest alırken gördüm, kulaklarını, başını mesh etmek için aldığı sudan başkasıyla su alıb mesnetti (kulakları için yeni bir su kullandı.)"
Hâkim bu hadîsi rivayet ettikten sonra, "Muslim'in şartı üzere sahihtir" diyerek hadîsin sıhhatini belirtmiştir. Beyhâkî de aynı metni rivayetle isnadı sahihtir, demiştir.
Ayrıca Abdullah kendi Ahkâm'ında diyor ki:
"Kulaklar için suyu tazeleme hakkında Nemran b. Cariye hadîsiyle emir varid olmuştur. Oysa bunun isnadı zayıftır. Nitekim İbn Kattan el-Vehm ve'l-İhâm adlı eserinde diyor ki:
"Bu hadîsin ne aslı vardır, ne de senedi..."
Kuvvetli bir ihtimalle Abdulhak, Nemran b. Cariye ile Cariye b. Zufer'i birbirine karıştırmışa benziyor. Cariye b. Zufer'den yapılan rivayette, "Baş için yeni bir su alıb kullanın!" denilmektedir ki, bunun sahih olmadığı, aslını bile tesbitin zor olduğu bilinmektedir. Nemran b. Cariye'nin hadîsini ise Taberânî kendi Mu'cem'inde nakletmiştir.
İmam Mâlik ise el-Muvatta'da Yahya b. Bekir'den yaptığı rivayette İbn Ömer'in (r.anhuma) abdest aldığı zaman kulakları için parmaklarıyla yeni su alıb meshettiği belirtilmektedir.
Malik tarikıyle de aynı hadîsi Beyhâkî şu lafızla rivayet ediyor:
"İbn Ömer, parmaklarını, yeniden suya döndürür ve onlarla kulaklarını meshederdi."
(Nasbu'r-raye: 1/22, Neylu'l-evtar: 1/10, 191, el-Mugnî: 1/119, el-Bedayi’, 1/23 Şerhu Meâni'l-asâr, 1/3233)
Çıkarılan Hükümler:
1- Kulakları mesthetmek sunnettir. Parmakların ıslaklığıyla hem içi, hem dışı ovularak meshedilir.
2- Kulakları yeni bir su ile meshetmek sunnettir. Bazı imamlara göre, baştan arta kalan ıslaklıkla meshedilir.
İlgili Konu:
Abdestte Başı Meshetmenin Şekli Nasıldır?
https://www.islam-tr.org/konu/abdestte-basi-meshetmenin-sekli-nasildir.27631/#post-182996
İbn Abbas (r.anhuma)'dan yapılan rivayette, demiştir ki:
"Rasûlullah (a.s.) başını ve kulağının hem içini, hem dışını meshetti."
(Buhari, Vudu': 7, 24, 28, 35, 38, 42, 45, 46; Muslim, Taharet: 3, 4, 18, 19, 34, 78, 79; Ebu Dâvud, Taharet: 51, 53, 60; Tirmizî, Taharet: 24, 29, 36, 37; Nesâi, Taharet: 67, 68, 74, 76, 81, 84, 92, 93, 95, 96)
"Rasûlullah (a.s.) başını ve kulaklarının içini şehadet parmağıyla, dışını baş parmağıyla meshetti."
(Nesâî, Taharet: 67, 68, 74, 76, 81, 84, 92, 33, 95, 98)
İbn Abbas (r.anhuma)'dan yapılan rivayette, Rasûlullah (a.s.) şöyle buyurmuştur:
"İki kulak baştandır (başa dahildir)."
(Ebû Dâvud, Taharet: 51; Tirmizi, Taharet: 29; İbn Mace, Taharet: 53)
Hadîslerin açık delâletinden şu hükümler anlaşılmaktadır:
l- Abdestte iki kulağı meshetmek sünnettir.
2- Kulakları meshetmek için başın meshinden sonra ellerde kalan ıslaklık kâfi gelir, çünkü kulaklar baştan bir bölümdür.
3- Kulakları kullanılmadık bir su ile meshetmek sunnettir veya mustehabdır.
4- Kulakların hem içi, hem dışı meshedilir.
Hadîslerin ışığında muctehid imamların ve diğer ilim adamlarının istidlal, ihticac ve görüşleri:
a) Hanefi'lere göre:
Başın meshinden arta kalan ıslaklıkla kulakların hem içini, hem dışını mesh edib ovmak sünnettir. Delilleri ise, Ali (r.anh)'den yapılan şu rivayettir:
"Şubhesiz ki Rasûlullah (a.s.) Efendimiz kulaklarını, başını meshettiği su ile meshetti..."
(Bedayi's-Sanayi' Fi-Tertibi'ş-Şerayi' : 1/23; Multeka : 7)
b) Şafii'lere göre:
Abdestin sünnetlerinden biri de, başın tamamını mesh etmektir.
Başın meshinden sonra kullanılmadık bir su ile kulakların içini ve dışını belirlendiği şekilde mesh etmek sünnettir. Sarığı çıkarmak güç olduğu takdirde, elini sarığın altına sokub başının ön kısmını meshettikten sonra ıslak elini sarığının üzerine dokundurub mesh ederek başın tamamının meshini sağlar.
(es-Siracu'l- Vehhac Ala Metni'l-Minhac: 1/18)
Baştan arta kalan ıslaklıkla kulaklarını mesh etmez. Çünkü bu hususta Beyhakî ve Hâkim'in rivayet ettikleri sahih hadiste, kulakların kullanılmadık su ile mesh edilmesi belirtilmiştir. Ona uymak sünnettir.
(Fethu'l Vahhab bi-Şerhi Menheci’t-Tullab: 1/14)
İmam Şafiî, mevcut rivayetlerle istidlalde bulunarak kulakların mustakil organlar olduğunu, baştan bir kısım olmadığını söylemiştir. Başın bir kısmını mesh etmek, başın tamamını mesh etmek anlamınadır. Oysa sadece kulakları mesh etmek başın meshi yerine geçmemektedir.
(Fethu'l Vahhab bi-Şerhi Menheci’t-Tullab: 1/14; Bedayi's-Sanayi' Fi-Tertibi'ş-Şerayi' : 1/23.)
c) Hanbelî'lere göre:
İki kulak baştan bir kısımdır, onun hükmüne dahildir. Mezhebin kıyası, başın meshiyle birlikte iki kulağı meshetmek vâcibdir. Hanbelî imamlarından el-Hılâl diyor ki:
"Mezheb imamlarının hemen hepsi Ebu Abdillah İmam Ahmed’den naklederek şunu söylemişlerdir:
Kulaklarının mesh edilmesini kasden veya unutarak terk eden kimseye sadece başını mesh etmek kâfi gelir. Çünkü kulak başa tabi'dir."
Ancak evlâ olanı, kulakları başı mesh ederken mesh etmektir. Çünkü Rasûlullah (a.s.) Efendimiz kulaklarını başını meshederken mesh etmiştir. Nitekim er-Rebî' (r.anh), Peygamber'in (a.s.) başını önden arkaya, arkadan öne götürüp getirmek suretiyle başını mesh ettiğini, zuluf ve kulaklarını da başıyla birlikte bir defa mesh ettiğini gördüğünü nakletmiştir. İbn Abbas’dan da bu mealde bir rivâyet yapılmıştır ki, Tirmizî ikisini de sahih kabul etmiştir.
(el-Muğnî: 1/119'dan özetlenerek nakledilmiştir)
d) Maliki'lere göre:
Kulakların dışını ve içini kullanılmadık taze su ile mesh etmek sünnettir. Başın meshinden arta kalan ıslaklıkla kulakları mesh etmek yeterli değildir. Ayrıca kulakları mesh ederken içini dışını kapar şekilde mesh etmek sünnette daha uygundur.
(el-Fıkhu Alâ'l-Mezahibi'l-Arbaa: 1/69)
Konuyla ilgili diğer rivayetler ve tahliller:
Abdullah b. Zeyd'den (r.anh) yapılan rivayette, adı geçen demiştir ki:
"Rasûlullah'ı (a.s.) abdest alırken gördüm, kulaklarını, başını mesh etmek için aldığı sudan başkasıyla su alıb mesnetti (kulakları için yeni bir su kullandı.)"
Hâkim bu hadîsi rivayet ettikten sonra, "Muslim'in şartı üzere sahihtir" diyerek hadîsin sıhhatini belirtmiştir. Beyhâkî de aynı metni rivayetle isnadı sahihtir, demiştir.
Ayrıca Abdullah kendi Ahkâm'ında diyor ki:
"Kulaklar için suyu tazeleme hakkında Nemran b. Cariye hadîsiyle emir varid olmuştur. Oysa bunun isnadı zayıftır. Nitekim İbn Kattan el-Vehm ve'l-İhâm adlı eserinde diyor ki:
"Bu hadîsin ne aslı vardır, ne de senedi..."
Kuvvetli bir ihtimalle Abdulhak, Nemran b. Cariye ile Cariye b. Zufer'i birbirine karıştırmışa benziyor. Cariye b. Zufer'den yapılan rivayette, "Baş için yeni bir su alıb kullanın!" denilmektedir ki, bunun sahih olmadığı, aslını bile tesbitin zor olduğu bilinmektedir. Nemran b. Cariye'nin hadîsini ise Taberânî kendi Mu'cem'inde nakletmiştir.
İmam Mâlik ise el-Muvatta'da Yahya b. Bekir'den yaptığı rivayette İbn Ömer'in (r.anhuma) abdest aldığı zaman kulakları için parmaklarıyla yeni su alıb meshettiği belirtilmektedir.
Malik tarikıyle de aynı hadîsi Beyhâkî şu lafızla rivayet ediyor:
"İbn Ömer, parmaklarını, yeniden suya döndürür ve onlarla kulaklarını meshederdi."
(Nasbu'r-raye: 1/22, Neylu'l-evtar: 1/10, 191, el-Mugnî: 1/119, el-Bedayi’, 1/23 Şerhu Meâni'l-asâr, 1/3233)
Çıkarılan Hükümler:
1- Kulakları mesthetmek sunnettir. Parmakların ıslaklığıyla hem içi, hem dışı ovularak meshedilir.
2- Kulakları yeni bir su ile meshetmek sunnettir. Bazı imamlara göre, baştan arta kalan ıslaklıkla meshedilir.
İlgili Konu:
Abdestte Başı Meshetmenin Şekli Nasıldır?
https://www.islam-tr.org/konu/abdestte-basi-meshetmenin-sekli-nasildir.27631/#post-182996
