İlmi Konu Fakir Müslümanın Zengin Müslümana Önceliği Var mı?

Ebû Saîd (radıyallahu anh)’den rivâyete göre;
Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “Muhâcirlerin fakirleri Cennete zenginlerden beşyüz yıl önce gireceklerdir.”
(İbn Mâce, Zuhd, Bab 6, Hadis no: 2525, 4123)

Ebû Hurayra (r.anh)’den rivâyet edildiğine göre;
Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur : “Fakirler, cennete zenginlerden yarım gün önce, yani (dünya hesabıyla) beş yüz sene önce girerler.”
(Tirmizî, Zuhd, 37, Hadis no: 2353; Ebû Dâvûd, İlim, B.13; İbn Mâce, Zühd, B. 6; Ahmed b. Hanbel, Musned, II, 296,343)


Başka bir rivâyette Muslim'in İbn-i Ömer'den, Tirmizi’nin Câbir’den rivayet ettiğine göre, İbn-i Ömer (r.anhuma) şöyle demiştir:
"Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem): "Kıyamet gününde muhacirlerin fakirleri, zenginlerinden kırk yıl önce cennete gireceklerdir"
(Muslim, Zuhd, Hadis no: 37; Tirmizî, Zuhd, Bab 37; Dârimî, Rikâk, Bab 118; Nuraddin el Heysemi, Mecmau’z-Zevaid, 8/105)


İki hadiste geçen farklı rakamlar üzerine değişik yorumlar yapılmıştır. Örneğin, bu iki hadis arasındaki rakam farkı, bunların tahdit değil, çokluk ifade etmek maksadıyla kullanılmış olduğu yorumu yapılmış ve bu şekilde araları te’lif edilmiştir. Yani buradaki rakamlar kesretten kinâye olarak düşünülmelidir.


Şeyhu'l İslam İbn Teymiyye (rahimehullah) fakirlerin önce cennete girmelerini şöyle izâh eder:
"Fakirler, cennete zenginlerden önce girecekler, çünkü onların hesab verecekleri malları, servetleri yoktur. Zenginler ise mallarının ve servetlerinin hesabını verecekler, nereden kazanıp nerede harcadıkları sorulacağından dolayı gecikirler. Ancak cennete girdikten sonra haseneleri daha fazla ise fakirlerden dereceleri daha üstün olur. Nitekim zengin nebîler, sıddîklar ve diğerleri haseneleri fazla olduğu için fakirleri geçeceklerdir." (Şeyhu'l İslam İbn Teymiyye, Mecmû’u Fetâvâyı İbn Teymiyye, C. XI, Sf: 121)

Dolayısıyla İbn Teymiyye, fakirlerin cennete önce girmelerinin sırf fakirliklerinden dolayı olmayıp hesaplarının az oluşundan, zenginlerin gecikmelerinin sebebini de zenginlikten dolayı olmayıp mal ve servetlerinin hesabını vermelerinden dolayı olduğunu ifade eder. (İbn Kayyım el-Cevziyye, Sabredenler ve Şükredenler (Uddetu’s-Sâbirîn ve Zehîratu’ş-Şâkirîn), Sf: 182, 189)

İbn Kayyım el-Cevziyye (ö.751/1350) de benzer bir yorum yapmaktadır:
Hadis, her ne kadar fakirlerin zenginlerden önce cennete gireceklerine delâlet ediyorsa da, fakirlerin derece ve makamda zenginlerden üstün olduğuna delâlet etmez. Şükreden zengin ile adaletli hükümdar hesab vermek için cennete girmekte geç kalsa da cennete girince derecesi ve makamı daha yüksek olur. (İbn Kayyım el-Cevziyye, Sabredenler ve Şükredenler, Sf: 189)
Fakat cennete girdikten sonra bunların makamları önce cennete girmiş olan fakirlerin makamlarından daha yüksek de olabilir. Abdurrahman b. Avf’ın (r.anh) malının çokluğundan dolayı hesab vermesi için geciktirilmesi, sonra da Rasûlullah (a.s.) ve arkadaşlarına katılması, Onun mertebesinin noksanlığını gerektirmediği gibi, İslâm dinini kabulde önde gelenlerden olmasına ve cennet ile müjdelenmişlerden olmasına mâni değildir."

Rabbim hesabımızı kolay kılsın. Fakirlik de derece derece...

Çöllerde yemek ve su bulmakta zorlanarak yaşamaya çalışanların halini fakirlik olarak tanımladığımız gibi;

Evinde elektrik, su ve günlük gıdası bulunan kişiler de "eğer daha çoğuna güç yetiremiyorlarsa" kendilerine fakir demekte.

Bu ikinci dediğim grup, kendilerinden daha çok imkân sahibi olanlara bakarak kendilerine fakir diyor.

Ve ama kendilerinden daha az imkâna sahip olanlara baksalar, içlerinde bulundukları zenginliği görecekler. (İlgili hadisi hatırlarsınız...)

Kısaca: Nimet içinde olduğu halde, "kendilerinden daha zenginlere bakarak" kendilerini fakir sananlar dikkat etmeli; nitekim her nimet şükrü gerektirir ve Rabbim: "Eğer şükrederseniz nimetimi artırırım" demekte. Bu farkındalık: hem üzerimize vacip olan "nimetlere şükrümüzü" yapabilmemizi; hem de bu şükür dolayısı ile nimetlerin artışını beraberinde getirecek olan şeydir; ihmali ise verilecek hesaplara dahildir.