Çevrimdışı
İyİlİĞİ Emİr Ve KÖtÜlÜĞÜ Yasaklama
İYİLİĞİ EMİR VE KÖTÜLÜĞÜ YASAKLAMA
KONUSUNDA, GEREKTİĞİNDE ÖLÜME
SABRETMEK
Cassas Rahimehullah, Muhammed bin el-Hasan eşŞeybani’nin
sözlerini zikrettikten sonra şöyle der: “Buna göre,
iyiliği emredip kötülükten nehyetme hükmünün şu şekilde olması
gerekir: Kişi dine dair bir menfeat sağlayacağını ümit edip bu
uğurda öldürülünceye kadar canını feda edecek olursa, şehidlerin
en yüksek derecelerinde demektir. Nitekim Allahu Teala şöyle
buyurmaktadır: “..İyiliği emret, kötülükten alıkoy, başına gelenlere
sabret. Doğrusu bunlar, azmedilmeye değer işlerdir.”95 İkrime,
İbn-i Abbas’tan, Rasulullah’ın Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle
buyurduğunu rivayet etmiştir: “Şehitlerin en üstünü
Abdulmuttalip oğlu Hamza ile zalim sultanın yanında hak bir söz
söylediği için o sultan tarafından öldürülen kişidir.”96 Ebu Said el-
Hudri, Rasulullah’ın Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurduğunu
rivayet eder: “Zalim sultanın karşısında hakkı söylemek, cihadın
en üstünüdür.”97 Ebu Hureyre Radıyallahu Anhu şöyle der:
“Rasulullah’ın Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurduğunu
işittim: “İnsanda bulunan en kötü şey, aşırı cimrilik ve şiddetli
korkudur.”98 Korkaklığın kınanması, öldürüleceğini anlasa dahi,
95 31 Lokman/17
96 Hakim ve Ziya, Cabir’den rivayet etmişlerdir. Taberânî, el-Kebir’de, Ali’den
Radıyallahu Anhu rivayet etmiştir.
97 Tirmizî tahric etmiş ve hadisin hasen, garib olduğunu söylemiştir. Ahmed, İbni
Mâce, Beyhâkî ve Taberânî, el-Kebir’de; İbn-i Adiyy, Ebu Umame’den
Radıyallahu Anhu rivayet etmiştir. Ahmed, Nesâî ve Beyhâkî, İbn-i Şihab’dan,
Hakim, Ebu Said’den Radıyallahu Anhu rivayet etmiştir. Hadisin isnadı sağlamdır.
98 Ebu Davud, Buhârî, et-Tarih’te, Ebu Hureyre’den Radıyallahu Anhu rivayet
etmiştir. Hadis, sahihtir.
dine faydası olacak atılganlığın ve cesaretin övülmesini gerektirir.
Allahu Teala en doğrusunu bilir.”99
Kurtubi Rahimehullah, Allahu Teala’nın, “Allah’ın ayetlerini
inkar edenler, haksız yere peygamberlerin canlarına kıyanlar ve
adaleti emreden insanları öldürenler (yok mu); onlara acı bir
azabı müjdele!”100 ayetinin tefsirinde şöyle der: “İbnu’l-Arabi’nin
iddia ettiğine göre; eğer bir kimse o münkeri izale edeceğini
umuyor, bununla birlikte onu değiştirmeye kalktığı takdirde dövüleceğinden
yahut öldürüleceğinden korkuyor ise, ilim ehlinin
çoğunluğuna göre, kendisini böyle bir tehlikeye atması caizdir.
Şayet o kötülüğün ortadan kalkmasını umut etmiyor ise, böyle bir
işe kalkışmanın faydası yoktur. (İbnu’l-Arabi) der ki: Benim kabul
ettiğim görüşe göre; niyeti halis ise; durum ne olursa olsun o
kendisini böyle bir tehlikeye atsın ve hiçbir şeye aldırış etmesin.
Derim ki: Bu Ebu Ömer’in (İbn Abdi’l-Berr’in) sözünü ettiği
icmaya muhaliftir. Bu ayet-i kerime ise, öldürülme tehlikesi
olmakla birlikte iyiliği emretmenin ve münkerden alıkoymanın
caiz olduğunu göstermektedir. Nitekim Allahu Teala “..İyiliği
emret, kötülükten alıkoy, başına gelenlere sabret. Doğrusu bunlar,
azmedilmeye değer işlerdir” 101 diye buyurmaktadır ki bu, iyiliği
ve kötülüğü yasaklama uğrunda kişinin başına gelebilecek eziyetlere
bir işarettir.”102
İbn-i Abidin, öldürüleceğini düşünse dahi, kişinin tek başına
düşmana saldırması konusunda herhangi bir sakıncanın
bulunmadığını aktardıktan sonra şöyle der: “Bu,
terketmeyeceklerini bilakis kendisini öldürmekten kaçınmayacaklarını
bildiği halde, kişinin, Müslümanlardan fasık olan kimseleri
99 Cassâs, Ahkamu’l-Kur’an, 3/263. Daru’l-Fikr baskısı. Bkz: Tefsiru’l-Kurtûbî,
2/364. Müessesetu Menahilu’l-İrfan, Beyrut.
100 3 Al-i İmran/21
101 31 Lokman/17
102 Tefsiru’l-Kurtûbî, 4/48. Müessesetu Menahilu’l-İrfan: Beyrut
kötülükten nehyetmesinin tersinedir. Böyle bir durumda susması
konusunda ruhsat bulunuyor olsa da bunu yapmasında bir sakınca
yoktur.” 103
Bu, iyiliği emretme ve kötülüğü yasaklama gibi dini bir
maslahat uğruna, kişinin öldürüleceğini anlasa dahi yiğitlikte
bulunmasının şekillerinden biridir.
103 Haşiyetu İbn-i Abidin, 3/222
İYİLİĞİ EMİR VE KÖTÜLÜĞÜ YASAKLAMA
KONUSUNDA, GEREKTİĞİNDE ÖLÜME
SABRETMEK
Cassas Rahimehullah, Muhammed bin el-Hasan eşŞeybani’nin
sözlerini zikrettikten sonra şöyle der: “Buna göre,
iyiliği emredip kötülükten nehyetme hükmünün şu şekilde olması
gerekir: Kişi dine dair bir menfeat sağlayacağını ümit edip bu
uğurda öldürülünceye kadar canını feda edecek olursa, şehidlerin
en yüksek derecelerinde demektir. Nitekim Allahu Teala şöyle
buyurmaktadır: “..İyiliği emret, kötülükten alıkoy, başına gelenlere
sabret. Doğrusu bunlar, azmedilmeye değer işlerdir.”95 İkrime,
İbn-i Abbas’tan, Rasulullah’ın Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle
buyurduğunu rivayet etmiştir: “Şehitlerin en üstünü
Abdulmuttalip oğlu Hamza ile zalim sultanın yanında hak bir söz
söylediği için o sultan tarafından öldürülen kişidir.”96 Ebu Said el-
Hudri, Rasulullah’ın Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurduğunu
rivayet eder: “Zalim sultanın karşısında hakkı söylemek, cihadın
en üstünüdür.”97 Ebu Hureyre Radıyallahu Anhu şöyle der:
“Rasulullah’ın Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurduğunu
işittim: “İnsanda bulunan en kötü şey, aşırı cimrilik ve şiddetli
korkudur.”98 Korkaklığın kınanması, öldürüleceğini anlasa dahi,
95 31 Lokman/17
96 Hakim ve Ziya, Cabir’den rivayet etmişlerdir. Taberânî, el-Kebir’de, Ali’den
Radıyallahu Anhu rivayet etmiştir.
97 Tirmizî tahric etmiş ve hadisin hasen, garib olduğunu söylemiştir. Ahmed, İbni
Mâce, Beyhâkî ve Taberânî, el-Kebir’de; İbn-i Adiyy, Ebu Umame’den
Radıyallahu Anhu rivayet etmiştir. Ahmed, Nesâî ve Beyhâkî, İbn-i Şihab’dan,
Hakim, Ebu Said’den Radıyallahu Anhu rivayet etmiştir. Hadisin isnadı sağlamdır.
98 Ebu Davud, Buhârî, et-Tarih’te, Ebu Hureyre’den Radıyallahu Anhu rivayet
etmiştir. Hadis, sahihtir.
dine faydası olacak atılganlığın ve cesaretin övülmesini gerektirir.
Allahu Teala en doğrusunu bilir.”99
Kurtubi Rahimehullah, Allahu Teala’nın, “Allah’ın ayetlerini
inkar edenler, haksız yere peygamberlerin canlarına kıyanlar ve
adaleti emreden insanları öldürenler (yok mu); onlara acı bir
azabı müjdele!”100 ayetinin tefsirinde şöyle der: “İbnu’l-Arabi’nin
iddia ettiğine göre; eğer bir kimse o münkeri izale edeceğini
umuyor, bununla birlikte onu değiştirmeye kalktığı takdirde dövüleceğinden
yahut öldürüleceğinden korkuyor ise, ilim ehlinin
çoğunluğuna göre, kendisini böyle bir tehlikeye atması caizdir.
Şayet o kötülüğün ortadan kalkmasını umut etmiyor ise, böyle bir
işe kalkışmanın faydası yoktur. (İbnu’l-Arabi) der ki: Benim kabul
ettiğim görüşe göre; niyeti halis ise; durum ne olursa olsun o
kendisini böyle bir tehlikeye atsın ve hiçbir şeye aldırış etmesin.
Derim ki: Bu Ebu Ömer’in (İbn Abdi’l-Berr’in) sözünü ettiği
icmaya muhaliftir. Bu ayet-i kerime ise, öldürülme tehlikesi
olmakla birlikte iyiliği emretmenin ve münkerden alıkoymanın
caiz olduğunu göstermektedir. Nitekim Allahu Teala “..İyiliği
emret, kötülükten alıkoy, başına gelenlere sabret. Doğrusu bunlar,
azmedilmeye değer işlerdir” 101 diye buyurmaktadır ki bu, iyiliği
ve kötülüğü yasaklama uğrunda kişinin başına gelebilecek eziyetlere
bir işarettir.”102
İbn-i Abidin, öldürüleceğini düşünse dahi, kişinin tek başına
düşmana saldırması konusunda herhangi bir sakıncanın
bulunmadığını aktardıktan sonra şöyle der: “Bu,
terketmeyeceklerini bilakis kendisini öldürmekten kaçınmayacaklarını
bildiği halde, kişinin, Müslümanlardan fasık olan kimseleri
99 Cassâs, Ahkamu’l-Kur’an, 3/263. Daru’l-Fikr baskısı. Bkz: Tefsiru’l-Kurtûbî,
2/364. Müessesetu Menahilu’l-İrfan, Beyrut.
100 3 Al-i İmran/21
101 31 Lokman/17
102 Tefsiru’l-Kurtûbî, 4/48. Müessesetu Menahilu’l-İrfan: Beyrut
kötülükten nehyetmesinin tersinedir. Böyle bir durumda susması
konusunda ruhsat bulunuyor olsa da bunu yapmasında bir sakınca
yoktur.” 103
Bu, iyiliği emretme ve kötülüğü yasaklama gibi dini bir
maslahat uğruna, kişinin öldürüleceğini anlasa dahi yiğitlikte
bulunmasının şekillerinden biridir.
103 Haşiyetu İbn-i Abidin, 3/222
Moderatör tarafında düzenlendi:
