İlk hicaba giren hanım
Hz.Ümmü Seleme hicaba ilk girmiş bulunan (Mesture) hatun idi. Medine'ye örtünerek gelmişti. Yüksek bir aileye mensub idi. Kaba mevkine geldiği zaman, halk kendisine kim olduğunu surduğunda "Ümeyyenin kızıyım" dediğinde kimse inanamıştı. Çünkü o zamanlar asil ailelerin kadınları yalnız başına yola çıkmazlardı. Nerde Ebu ÜĞmeyye'nin kızı çıksın. Hz.Ümmü Selem İslam için, Hak Teâla'nın emri için bu yolculuğa katlanmıştı.
İlk başörtülü öğrenci: Babacan
Türkiye başörtüsü tartışmalarının bugünkü halini aldığı ilk olayla gençlik hareketlerinin dünyayı sardığı yıllarda karşılaşır. A.Ü. İlahiyat Fakültesi öğrencisi Hatice Babacan 1967 yılında başı örtülü olarak İslam tarihi dersine girer. Kürsüdeki hoca Prof. Neşet Çağatay, Babacan'ı farkeder ve yıllarca aynı kalıp içinde tekrar edilecek olan cümleyi ilk kez sarfeder: "Hey sen! Sen başörtülü kız! Sınıfta bu kıyafetle oturamazsın. Ya başını aç ya da dışarı çık!" Gerilimin sürmesi ve genç kızın bir gün tartışma esnasında bayılması üzerine konu basına yansır. İlahiyat Fakültesi'nde öğrenci eylemleri yapılır. Bu eylem öğrenci eylemlerinin ilki olarak Türkiye tarihe geçer.
Başörtüsü ile bir sembol haline gelen, başını örtme biçimi 'Şulebaş' olarak adlandırılan ve hapis yatan ilk başörtülü yazar ise Şule Yüksel Şenler olur. Erken bir yaşta hikaye yazmaya ve gazeteciliğe başlayan Şenler, önce Mehmet Şevket Eygi'nin Bugün gazetesinde "İslam Kadını" başlığıyla yazılar yazar, daha sonra Babıali'de Sabah gazetesinde "Kadın ve Giyim" başlıklı bölümde modern tasarımlı tesettür kıyafetlerini yayınlar. Toplumsal bir figür halini alan Şenler, tüm yurdu dolaşarak "İslam'da kadının mükellefiyetleri ve vazifeleri" konusunda konferanslar verir.
ARA ÇÖZÜM TÜRBAN
1980 darbesinden sonra başörtüsüne getirilen yasak üzerine YÖK Başkanı Doğramacı 'türban'ı teklif eder. Başörtüsünü topluma yabancılaştıran türban adlandırması hem anlam kaymasına yol açar, hem de türbanı 'korku' öğesi olarak yeniden kodlar.
12 Eylül 1980 askeri darbesini takip eden yıllar boyunca başörtüsü ve başörtülü öğrenci tartışmaları ülke gündeminin değişmez maddelerinden biri olur. İhtilal yönetiminin tasarrufuyla kurulan Yüksek Öğretim Kuru- mu(YÖK)'nun başkanlığını yapan Prof. İhsan Doğramacı, yasağın devam ettiği 1984 yılında, gerilimi düşürmek, başörtülü kız öğrencilerin okullarına devamını sağlamak amacıyla ara bir çözüm olarak "türban"ı teklif eder ve üniversitelere talimat verir.
Saçı kapatan ama boynu açıkta bırakan, Fransızca kökenli türban kelimesi bundan sonra başörtüsü yasakları çerçevesinde sorunlaşan konuya adını verir. Bir anlam kayması yaşanır ve başörtüsünü modern şekilde bağlayan genç kızların örtüsü de yanlış bir adlandırmayla türban olarak telâffuz edilir.
12 Eylül darbesinin ardından İmam Hatip Liselerinde de ilk kez başörtüsü yasağı uygulanır. Daha sonra Diyanet İşleri Başkanlığı'ndan alınan resmi bir yazı ile öğrencilerin sadece Kur'an derslerinde başlarını örtmelerine izni verilir.
Başörtülü öğrencilerin yükseköğretim kurumlarında görülmeye başlandığı bu yıllarda YÖK, 20 Aralık 1980 tarihli genelge ile üniversitelerde başörtüsünü tamamen yasaklar. Başörtülü genç kızlar bu yıllarda çoklukla koyu renkli robadan geniş pardösüler giymekte omuzları tamamen kapatan büyük ve koyu renkli başörtüler bağlamaktadırlar. Bu yıllar üniversite önlerinde başörtüsüyle eğitim özgürlüğünü talep eden öğrencilerin protesto eylemleriyle geçer. Solcu öğrencilerin de katıldığı bu eylemlerle sorun, tavır alınan ve tüm Türkiye tarafından bilinen bir konu haline gelir.
Başörtüsüne "türban" adının verildiği bu yıllar, Turgut Özal'ın başbakanlığının ilk yıllarıdır. Özal yasağa karşı çeşitli girişimlerde bulunur ve 1984 yılında YÖK'ten türbana izin çıkar. Aynı yıl türban yüzünden okuldan uzaklaştırılan bir kız öğrencinin itirazını reddeden Danıştay'ın kararı, tartışmaları alevlendirir. Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in "Türkiye'de irtica tehlikesi var" demesi üzerine YÖK, Danıştay kararına da uyarak 1987 yılında türbanı tekrar yasaklar. Turgut Özal 1987 genel seçiminden hemen sonra Meclis'te, türbanı serbest bırakmak için yasa tasarısı hazırlığı başlatır. ANAP Malatya Milletvekili Bülent Çaparoğlu'nun öncülük ettiği çalışma sonucunda yasa çıkar ama Cumhurbaşkanı Kenan Evren "türbanlılar tamam ama çarşaflı ve mayolular da gelirse ne olacak" diyerek yasayı veto eder.
Bunun üzerine Turgut Özal ve Avni Akyol, YÖK Başkanı İhsan Doğramacı ve Cumhurbaşkanı Kenan Evren'le konuşup mutabık kaldıktan sonra YÖK Disiplin Yönetmeliği'nde değişiklik yapılır ve türbana özgürlük sağlayan yeni yasa Aralık 1988'de Meclis'ten geçirilir. Evren yasayı bu defa veto etmez, önce imzalar, sonra da Anayasa Mahkemesi'ne götürür. Mahkeme 26 Mart 1989 yerel seçimlerinden hemen önce türban yasasını iptal eder. Bunun üzerine İstanbul başta olmak üzere ülkenin pekçok şehrinde geniş katılımlı protesto mitingleri düzenlenir.
ANAP mahkemenin iptal gerekçesini dikkate alarak 25 Ekim 1990'da yükseköğretim kurumlarında başörtüye serbesti getiren üçüncü kanunu çıkarır. Bu defa SHP iptal talebiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurur, talep reddedilir. 2547'nin ek 17. maddesi uyarınca üniversitelerde her türlü kılık ve kıyafet serbest olur ve 1997'de Kemal Gürüz'ün YÖK Başkanı seçilmesine kadar 7 yıl boyunca 81 üniversitede 150'ye yakın rektör ve 2 YÖK başkanı tarafından uygulanır.
Başörtülü kız öğrencilerin çoklukla, herhangi bir yasakla karşılaşmadan üniversiteye devam edebildiği 1990'lar, başörtülü kadınların aktif siyasetin ve değişik iş alanlarında yer almaya başladığı yıllardır. Refah Partisi iktidarının ilk yıllarından 28 Şubat'a kadar gelinen dönem, hem başörtülülerin kamusal alanda sıkça görüldüğü hem de toplumsal cepheleşmenin ve zıtlaşmanın simgeler üzerinden yürütüldüğü bir dönemdir. Gerilimin arttığı bu yıllarda jakoben laik-Kemalist kesim tarafından erkeklerde sakal, kadınlarda başörtüsü 'şeriat özlemindeki' İslamcı kesimin görünür 'siyasi/ideolojik' işaretleri olarak algılanır.
Başörtüsünün yasaklanması ve "sorun" olarak tekrar gündeme geliş tarihi 'post modern' diye tabir edilen 28 Şubat 1997 ve devam eden yıllardır. Ali Bayramoğlu'nun "28 Şubat rejimin militer renginin koyulaştığı ve bu koyuluğun süreklilik ve meşruiyet kazanmaya çalıştığı genelde İslami kesimin özelde ise başörtülü öğrencilerin artan baskılara maruz kaldığı bir süreç" olarak tanımladğı sürecin başında toplanan Milli Güvenlik Kurulu'ndan "Kıyafet Kanunu'na aykırı olarak ortaya çıkan uygulamalara kesinlikle mani olunmalı" şeklinde bir "tavsiye" kararı çıkar. ANASOL-D Hükümeti'nin kurulmasıyla birlikte yasakçı tavır, genelgeler aracılığıyla ve başkanlığını Kemal Gürüz'ün yaptığı YÖK eliyle tüm üniversite rektörlerine iletilir, başörtüsü yasağının tavizsiz şekilde uygulanması istenir. 13 Mart 1998 tarihindeki Rektörler Komitesi toplantısından önce MGK'nın sivil giyimli üç uzmanından "irtica brifingi" alan rektörler, toplantı sonrasında yayınladıkları bildiride "brifingi içselleştirmelerinin sonucu" olarak üniversitelere başörtülü olarak gelmenin suç olduğunu vurgularlar.
'Yasak için bilime ara verin' talimatı
Uygulamaya geçen ilk üniversite, rektörlüğünü Kemal Alemdaroğlu'nun yaptığı İstanbul Üniversitesi'dir. Alemdaroğlu, dekanlara "Türban yasağını uygulamak için gerekirse bilime ara verin" şeklinde tarihi bir talimat verir. Rektörler tarafından fakülte dekanlıklarına gönderilen bir yazıda başörtülü ve sakallı öğrencilerin fişlenmesi, öğrencilerin kılık-kıyafetlerini içeren bilgilerin en geç mayıs ayına kadar rektörlüklere bildirilmesi istenir. Bu süreçte yasaklara itiraz eden öğretim görevlileri de paylarına düşeni alırlar.
İkna odaları icat edilir
Alemdaroğlu yeni kayıt döneminde, Rektör Yardımcısı Prof. Nur Sertel'in yönetiminde bir uygulama daha başlatır. Kayıt yaptırmaya gelen başörtülü öğrenciler başlarını açmaları yönünde psikolojik telkin ve baskının yapıldığı "ikna odaları"na alınırlar.
Başörtüsü yasağı 2000-2001 öğretim yılından itibaren İmam Hatip Liselerinde de uygulanır. Yasak geniş katılımlı mitinglerle protesto edilir. Yasak alanı genişleyince mağdurlara destek vermek amacıyla ilk kez örgütlenmeye gidilir. 1999 yılında eş zamanlı olarak iki örgüt kurulur: AK-DER ve ÖZGÜR-DER.
Başörtüsü yasakları 2001 yılı ocak ayında M.Ü. İlahiyat Fakültesi'nde de uygulanmaya başlanır. Zekeriya Beyaz'ın yeni dekan olduğu İlahiyat Fakültesi'nde okuyan 1500 kız öğrenci 10 Ocak sabahı kampüs girişinde bekleyen polis kuvvetlerince okullarına alınmaz. 1100 erkek öğrenci ise yasağa son verilene kadar kız öğrencilere destek vermeye devam edeceklerini belirterek okullarına girmezler. Marmara İlahiyat'ta eğitim yasak nedeniyle durur. 2002 yılı sonunda yasağın uygulanmadığı hiçbir üniversite kalmamıştır.
Kamusal alan, giremezsin!
28 Şubat'a kadar meslek sahibi başörtülü kadınlar çeşitli engellemeler olmakla birlikte okul ve hastaneler başta olmak üzere devlet dairelerinde çalışabilmektedirler. 28 Şubat sonrasında ise binlerce memureye uyarma, maaş kesme, sicile geçme, ihraç etme gibi cezalar verilir. Başörtülü memurlar ya başlarını açmak, ya peruk takarak devam etmek ya da görevlerini bırakmak zorunda bırakılırlar. Başörtüsü yasaklarının keyfi ve anlamsız bir şekilde her yere yayılabildiğinin bir göstergesi olarak 2002 yılı haziran ayında Türkiye'de çok "trajik" bir olay yaşanır. Rahim kanseri olan 71 yaşındaki Medine Bircan, sağlık karnesindeki fotoğrafı başörtülü olduğu için işlemleri tamamlanamadan, gerekli tıbbi yardımı alamadan hayatını kaybeder. Yasakların genişlemesiyle birlikte tartışma 'kamusal alan'a kayar. Kamusal alanın sınırlarının nerede başlayıp nerede bittiği ise belirlenemez.
1998 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi beşinci sınıf öğrencisi iken getirilen türban yasağı nedeniyle disiplin cezası alarak okuldan uzaklaştırılan Leyla Şahin, iç hukuk yolları tükendikten sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurur. AİHM davayı 29 Haziran 2004'de sonuçlandırır ve Türkiye üniversitelerindeki başörtüsü yasağının insan hakları ihlali oluşturmadığını açıklar. Aynı günlerde Human Rights Watch / İnsan Hakları İzleme Örgütü (İHİÖ) yasağın kabul edilemez bir hak ihlali olduğunu açıklar. İHİÖ, başörtüsü kullanmanın kamu düzenini bozmadığını, başkalarının hak ve özgürlüklerini tehdit etmediğini belirtir.
İngiliz yargıçtan okulda tesettüre onay--------------------------------------------------------------------------------
Türkiye'deki okullarda kıyafet tartışması süredursun İngiltere'de hukuka yansayan benzer bir dava müslüman öğrencinin lehinde sonuçlandı. İşte mahkemenin kararı..
İngiltere'de bir genç kızın İslami kıyafetinden dolayı okuldan atılmasıyla ilgili uzun süredir devam eden dava sonuçlandı. Okuldan uzaklaştırılan Müslüman genç kız, davayı kazandı.
Londra'daki Yüksek Mahkeme, 15 yaşındaki Shabina Begüm'ün dini kıyafetlerinden dolayı okuldan haksız olarak uzaklaştırıldığına hükmetti.
Mahkeme, Londra'nın kuzeyindeki Luton'da bulunan Denbigh Yüksek Okulu'nun, Bangladeş asıllı Begüm'ün inançlarını yaşaması ve ibadetlerini yapmasına da mani olduğunda karar kıldı.
Yüksek Mahkeme geçen sene Haziran ayında Begüm aleyhine karar vermişti. Begüm'ün avukatı Cherie Booth, Aralık ayındaki duruşmada, cilbap olarak adlandırılan kıyafeti giymekte ısrar ettiği için okuldan atılan müvekkilinin eğitim hakkının engellendiğinden şikayet etmiş ve genç kızın dini inançlarına saygı gösterilmesini istemişti.
Shabina Begüm
--------------------------------------------------------------------------------
Cherie'nin tesettür davası, Lordlar Kamarası'nda --------------------------------------------------------------------------------
İngiltere'de cilbabla derse girmek isteyen Sabina Begüm adlı kız öğrencinin davası, ülkenin en yüksek adli karar merci olan Lordlar Kamarası Hakimler Kurulu tarafından dünden itibaren ele alınmaya başladı. İngiltere Başbakanı Tony Blair'in avukat eşi Cherie Blair'in savunmasını üstlendiği Begüm, Luton kentindeki Denbigh ortaokulu yönetimi tarafından cilbab giydiği için derslere alınmaması nedeniyle dava açmıştı.
Begüm yerel mahkemedeki davayı kazanmış, ancak alınan karar okul yönetimi tarafından üst üste temyiz mahkemesine götürülmüştü. Üst mahkemelerin de Begüm'ü haklı bulması üzerine dava, en üst yargı makamı olan Lordlar Kamarası Hakimler Kurulu'na havale edildi. Şimdi bu konuda son sözü bu makam söyleyecek. Sabina Begüm Eylül 2002'de cilbab giydiği gerekçesiyle okuldan uzaklaştırılmıştı. Okul yönetimi, genç kızın giysilerinin güvenlik talimatnamesine aykırı olduğunu öne sürmüş ve bütün mahkeme kararlarına rağmen öğrencinin okula dönmesine izin vermemişti. İki yıl okuluna dönemeyen Begüm, daha sonra kendisini cilbabla kabul eden bir başka okulda eğitimini sürdürmüştü.
Hz.Ümmü Seleme hicaba ilk girmiş bulunan (Mesture) hatun idi. Medine'ye örtünerek gelmişti. Yüksek bir aileye mensub idi. Kaba mevkine geldiği zaman, halk kendisine kim olduğunu surduğunda "Ümeyyenin kızıyım" dediğinde kimse inanamıştı. Çünkü o zamanlar asil ailelerin kadınları yalnız başına yola çıkmazlardı. Nerde Ebu ÜĞmeyye'nin kızı çıksın. Hz.Ümmü Selem İslam için, Hak Teâla'nın emri için bu yolculuğa katlanmıştı.
İlk başörtülü öğrenci: Babacan
Türkiye başörtüsü tartışmalarının bugünkü halini aldığı ilk olayla gençlik hareketlerinin dünyayı sardığı yıllarda karşılaşır. A.Ü. İlahiyat Fakültesi öğrencisi Hatice Babacan 1967 yılında başı örtülü olarak İslam tarihi dersine girer. Kürsüdeki hoca Prof. Neşet Çağatay, Babacan'ı farkeder ve yıllarca aynı kalıp içinde tekrar edilecek olan cümleyi ilk kez sarfeder: "Hey sen! Sen başörtülü kız! Sınıfta bu kıyafetle oturamazsın. Ya başını aç ya da dışarı çık!" Gerilimin sürmesi ve genç kızın bir gün tartışma esnasında bayılması üzerine konu basına yansır. İlahiyat Fakültesi'nde öğrenci eylemleri yapılır. Bu eylem öğrenci eylemlerinin ilki olarak Türkiye tarihe geçer.
Başörtüsü ile bir sembol haline gelen, başını örtme biçimi 'Şulebaş' olarak adlandırılan ve hapis yatan ilk başörtülü yazar ise Şule Yüksel Şenler olur. Erken bir yaşta hikaye yazmaya ve gazeteciliğe başlayan Şenler, önce Mehmet Şevket Eygi'nin Bugün gazetesinde "İslam Kadını" başlığıyla yazılar yazar, daha sonra Babıali'de Sabah gazetesinde "Kadın ve Giyim" başlıklı bölümde modern tasarımlı tesettür kıyafetlerini yayınlar. Toplumsal bir figür halini alan Şenler, tüm yurdu dolaşarak "İslam'da kadının mükellefiyetleri ve vazifeleri" konusunda konferanslar verir.
ARA ÇÖZÜM TÜRBAN
1980 darbesinden sonra başörtüsüne getirilen yasak üzerine YÖK Başkanı Doğramacı 'türban'ı teklif eder. Başörtüsünü topluma yabancılaştıran türban adlandırması hem anlam kaymasına yol açar, hem de türbanı 'korku' öğesi olarak yeniden kodlar.
12 Eylül 1980 askeri darbesini takip eden yıllar boyunca başörtüsü ve başörtülü öğrenci tartışmaları ülke gündeminin değişmez maddelerinden biri olur. İhtilal yönetiminin tasarrufuyla kurulan Yüksek Öğretim Kuru- mu(YÖK)'nun başkanlığını yapan Prof. İhsan Doğramacı, yasağın devam ettiği 1984 yılında, gerilimi düşürmek, başörtülü kız öğrencilerin okullarına devamını sağlamak amacıyla ara bir çözüm olarak "türban"ı teklif eder ve üniversitelere talimat verir.
Saçı kapatan ama boynu açıkta bırakan, Fransızca kökenli türban kelimesi bundan sonra başörtüsü yasakları çerçevesinde sorunlaşan konuya adını verir. Bir anlam kayması yaşanır ve başörtüsünü modern şekilde bağlayan genç kızların örtüsü de yanlış bir adlandırmayla türban olarak telâffuz edilir.
12 Eylül darbesinin ardından İmam Hatip Liselerinde de ilk kez başörtüsü yasağı uygulanır. Daha sonra Diyanet İşleri Başkanlığı'ndan alınan resmi bir yazı ile öğrencilerin sadece Kur'an derslerinde başlarını örtmelerine izni verilir.
Başörtülü öğrencilerin yükseköğretim kurumlarında görülmeye başlandığı bu yıllarda YÖK, 20 Aralık 1980 tarihli genelge ile üniversitelerde başörtüsünü tamamen yasaklar. Başörtülü genç kızlar bu yıllarda çoklukla koyu renkli robadan geniş pardösüler giymekte omuzları tamamen kapatan büyük ve koyu renkli başörtüler bağlamaktadırlar. Bu yıllar üniversite önlerinde başörtüsüyle eğitim özgürlüğünü talep eden öğrencilerin protesto eylemleriyle geçer. Solcu öğrencilerin de katıldığı bu eylemlerle sorun, tavır alınan ve tüm Türkiye tarafından bilinen bir konu haline gelir.
Başörtüsüne "türban" adının verildiği bu yıllar, Turgut Özal'ın başbakanlığının ilk yıllarıdır. Özal yasağa karşı çeşitli girişimlerde bulunur ve 1984 yılında YÖK'ten türbana izin çıkar. Aynı yıl türban yüzünden okuldan uzaklaştırılan bir kız öğrencinin itirazını reddeden Danıştay'ın kararı, tartışmaları alevlendirir. Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in "Türkiye'de irtica tehlikesi var" demesi üzerine YÖK, Danıştay kararına da uyarak 1987 yılında türbanı tekrar yasaklar. Turgut Özal 1987 genel seçiminden hemen sonra Meclis'te, türbanı serbest bırakmak için yasa tasarısı hazırlığı başlatır. ANAP Malatya Milletvekili Bülent Çaparoğlu'nun öncülük ettiği çalışma sonucunda yasa çıkar ama Cumhurbaşkanı Kenan Evren "türbanlılar tamam ama çarşaflı ve mayolular da gelirse ne olacak" diyerek yasayı veto eder.
Bunun üzerine Turgut Özal ve Avni Akyol, YÖK Başkanı İhsan Doğramacı ve Cumhurbaşkanı Kenan Evren'le konuşup mutabık kaldıktan sonra YÖK Disiplin Yönetmeliği'nde değişiklik yapılır ve türbana özgürlük sağlayan yeni yasa Aralık 1988'de Meclis'ten geçirilir. Evren yasayı bu defa veto etmez, önce imzalar, sonra da Anayasa Mahkemesi'ne götürür. Mahkeme 26 Mart 1989 yerel seçimlerinden hemen önce türban yasasını iptal eder. Bunun üzerine İstanbul başta olmak üzere ülkenin pekçok şehrinde geniş katılımlı protesto mitingleri düzenlenir.
ANAP mahkemenin iptal gerekçesini dikkate alarak 25 Ekim 1990'da yükseköğretim kurumlarında başörtüye serbesti getiren üçüncü kanunu çıkarır. Bu defa SHP iptal talebiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurur, talep reddedilir. 2547'nin ek 17. maddesi uyarınca üniversitelerde her türlü kılık ve kıyafet serbest olur ve 1997'de Kemal Gürüz'ün YÖK Başkanı seçilmesine kadar 7 yıl boyunca 81 üniversitede 150'ye yakın rektör ve 2 YÖK başkanı tarafından uygulanır.
Başörtülü kız öğrencilerin çoklukla, herhangi bir yasakla karşılaşmadan üniversiteye devam edebildiği 1990'lar, başörtülü kadınların aktif siyasetin ve değişik iş alanlarında yer almaya başladığı yıllardır. Refah Partisi iktidarının ilk yıllarından 28 Şubat'a kadar gelinen dönem, hem başörtülülerin kamusal alanda sıkça görüldüğü hem de toplumsal cepheleşmenin ve zıtlaşmanın simgeler üzerinden yürütüldüğü bir dönemdir. Gerilimin arttığı bu yıllarda jakoben laik-Kemalist kesim tarafından erkeklerde sakal, kadınlarda başörtüsü 'şeriat özlemindeki' İslamcı kesimin görünür 'siyasi/ideolojik' işaretleri olarak algılanır.
Başörtüsünün yasaklanması ve "sorun" olarak tekrar gündeme geliş tarihi 'post modern' diye tabir edilen 28 Şubat 1997 ve devam eden yıllardır. Ali Bayramoğlu'nun "28 Şubat rejimin militer renginin koyulaştığı ve bu koyuluğun süreklilik ve meşruiyet kazanmaya çalıştığı genelde İslami kesimin özelde ise başörtülü öğrencilerin artan baskılara maruz kaldığı bir süreç" olarak tanımladğı sürecin başında toplanan Milli Güvenlik Kurulu'ndan "Kıyafet Kanunu'na aykırı olarak ortaya çıkan uygulamalara kesinlikle mani olunmalı" şeklinde bir "tavsiye" kararı çıkar. ANASOL-D Hükümeti'nin kurulmasıyla birlikte yasakçı tavır, genelgeler aracılığıyla ve başkanlığını Kemal Gürüz'ün yaptığı YÖK eliyle tüm üniversite rektörlerine iletilir, başörtüsü yasağının tavizsiz şekilde uygulanması istenir. 13 Mart 1998 tarihindeki Rektörler Komitesi toplantısından önce MGK'nın sivil giyimli üç uzmanından "irtica brifingi" alan rektörler, toplantı sonrasında yayınladıkları bildiride "brifingi içselleştirmelerinin sonucu" olarak üniversitelere başörtülü olarak gelmenin suç olduğunu vurgularlar.
'Yasak için bilime ara verin' talimatı
Uygulamaya geçen ilk üniversite, rektörlüğünü Kemal Alemdaroğlu'nun yaptığı İstanbul Üniversitesi'dir. Alemdaroğlu, dekanlara "Türban yasağını uygulamak için gerekirse bilime ara verin" şeklinde tarihi bir talimat verir. Rektörler tarafından fakülte dekanlıklarına gönderilen bir yazıda başörtülü ve sakallı öğrencilerin fişlenmesi, öğrencilerin kılık-kıyafetlerini içeren bilgilerin en geç mayıs ayına kadar rektörlüklere bildirilmesi istenir. Bu süreçte yasaklara itiraz eden öğretim görevlileri de paylarına düşeni alırlar.
İkna odaları icat edilir
Alemdaroğlu yeni kayıt döneminde, Rektör Yardımcısı Prof. Nur Sertel'in yönetiminde bir uygulama daha başlatır. Kayıt yaptırmaya gelen başörtülü öğrenciler başlarını açmaları yönünde psikolojik telkin ve baskının yapıldığı "ikna odaları"na alınırlar.
Başörtüsü yasağı 2000-2001 öğretim yılından itibaren İmam Hatip Liselerinde de uygulanır. Yasak geniş katılımlı mitinglerle protesto edilir. Yasak alanı genişleyince mağdurlara destek vermek amacıyla ilk kez örgütlenmeye gidilir. 1999 yılında eş zamanlı olarak iki örgüt kurulur: AK-DER ve ÖZGÜR-DER.
Başörtüsü yasakları 2001 yılı ocak ayında M.Ü. İlahiyat Fakültesi'nde de uygulanmaya başlanır. Zekeriya Beyaz'ın yeni dekan olduğu İlahiyat Fakültesi'nde okuyan 1500 kız öğrenci 10 Ocak sabahı kampüs girişinde bekleyen polis kuvvetlerince okullarına alınmaz. 1100 erkek öğrenci ise yasağa son verilene kadar kız öğrencilere destek vermeye devam edeceklerini belirterek okullarına girmezler. Marmara İlahiyat'ta eğitim yasak nedeniyle durur. 2002 yılı sonunda yasağın uygulanmadığı hiçbir üniversite kalmamıştır.
Kamusal alan, giremezsin!
28 Şubat'a kadar meslek sahibi başörtülü kadınlar çeşitli engellemeler olmakla birlikte okul ve hastaneler başta olmak üzere devlet dairelerinde çalışabilmektedirler. 28 Şubat sonrasında ise binlerce memureye uyarma, maaş kesme, sicile geçme, ihraç etme gibi cezalar verilir. Başörtülü memurlar ya başlarını açmak, ya peruk takarak devam etmek ya da görevlerini bırakmak zorunda bırakılırlar. Başörtüsü yasaklarının keyfi ve anlamsız bir şekilde her yere yayılabildiğinin bir göstergesi olarak 2002 yılı haziran ayında Türkiye'de çok "trajik" bir olay yaşanır. Rahim kanseri olan 71 yaşındaki Medine Bircan, sağlık karnesindeki fotoğrafı başörtülü olduğu için işlemleri tamamlanamadan, gerekli tıbbi yardımı alamadan hayatını kaybeder. Yasakların genişlemesiyle birlikte tartışma 'kamusal alan'a kayar. Kamusal alanın sınırlarının nerede başlayıp nerede bittiği ise belirlenemez.
1998 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi beşinci sınıf öğrencisi iken getirilen türban yasağı nedeniyle disiplin cezası alarak okuldan uzaklaştırılan Leyla Şahin, iç hukuk yolları tükendikten sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurur. AİHM davayı 29 Haziran 2004'de sonuçlandırır ve Türkiye üniversitelerindeki başörtüsü yasağının insan hakları ihlali oluşturmadığını açıklar. Aynı günlerde Human Rights Watch / İnsan Hakları İzleme Örgütü (İHİÖ) yasağın kabul edilemez bir hak ihlali olduğunu açıklar. İHİÖ, başörtüsü kullanmanın kamu düzenini bozmadığını, başkalarının hak ve özgürlüklerini tehdit etmediğini belirtir.
İngiliz yargıçtan okulda tesettüre onay--------------------------------------------------------------------------------
Türkiye'deki okullarda kıyafet tartışması süredursun İngiltere'de hukuka yansayan benzer bir dava müslüman öğrencinin lehinde sonuçlandı. İşte mahkemenin kararı..
İngiltere'de bir genç kızın İslami kıyafetinden dolayı okuldan atılmasıyla ilgili uzun süredir devam eden dava sonuçlandı. Okuldan uzaklaştırılan Müslüman genç kız, davayı kazandı.
Londra'daki Yüksek Mahkeme, 15 yaşındaki Shabina Begüm'ün dini kıyafetlerinden dolayı okuldan haksız olarak uzaklaştırıldığına hükmetti.
Mahkeme, Londra'nın kuzeyindeki Luton'da bulunan Denbigh Yüksek Okulu'nun, Bangladeş asıllı Begüm'ün inançlarını yaşaması ve ibadetlerini yapmasına da mani olduğunda karar kıldı.
Yüksek Mahkeme geçen sene Haziran ayında Begüm aleyhine karar vermişti. Begüm'ün avukatı Cherie Booth, Aralık ayındaki duruşmada, cilbap olarak adlandırılan kıyafeti giymekte ısrar ettiği için okuldan atılan müvekkilinin eğitim hakkının engellendiğinden şikayet etmiş ve genç kızın dini inançlarına saygı gösterilmesini istemişti.
Shabina Begüm
--------------------------------------------------------------------------------
Cherie'nin tesettür davası, Lordlar Kamarası'nda --------------------------------------------------------------------------------
İngiltere'de cilbabla derse girmek isteyen Sabina Begüm adlı kız öğrencinin davası, ülkenin en yüksek adli karar merci olan Lordlar Kamarası Hakimler Kurulu tarafından dünden itibaren ele alınmaya başladı. İngiltere Başbakanı Tony Blair'in avukat eşi Cherie Blair'in savunmasını üstlendiği Begüm, Luton kentindeki Denbigh ortaokulu yönetimi tarafından cilbab giydiği için derslere alınmaması nedeniyle dava açmıştı.
Begüm yerel mahkemedeki davayı kazanmış, ancak alınan karar okul yönetimi tarafından üst üste temyiz mahkemesine götürülmüştü. Üst mahkemelerin de Begüm'ü haklı bulması üzerine dava, en üst yargı makamı olan Lordlar Kamarası Hakimler Kurulu'na havale edildi. Şimdi bu konuda son sözü bu makam söyleyecek. Sabina Begüm Eylül 2002'de cilbab giydiği gerekçesiyle okuldan uzaklaştırılmıştı. Okul yönetimi, genç kızın giysilerinin güvenlik talimatnamesine aykırı olduğunu öne sürmüş ve bütün mahkeme kararlarına rağmen öğrencinin okula dönmesine izin vermemişti. İki yıl okuluna dönemeyen Begüm, daha sonra kendisini cilbabla kabul eden bir başka okulda eğitimini sürdürmüştü.
