OSMANLI TOPLUMUNDA ZINDIKLAR VE MULHİDLER YAHUD DAiRENİN DIŞINA ÇIKANLAR

GİRİŞ TARİHSEL ARKA PLAN :
ORTAÇAG İSLAM DÜNYASINDAZINDIKLAR ve MÜLHİDLER (8.-ll. Yüzyıllar)
I. Ortaçağ İslam Dünyasının Teolojik, Toplumsal ve Kültürel Bir Problematiği:
Zencieka ve İlhad lII. Terminoloji ve Kavramlar: Zendeka-Zındık, İlhad-Mülhid 7III. Tarihçe: İslam Dünyasında İlk Zencieka ve İlhad HareketlerineToplu Bir Bakış 16A) Toplumsal Taban, Sebepler ve Tezahürler 16B) Kitlesel Zencieka Hareketleri 21C) Entelektüel Zencieka 28IV. Zencieka ve İlhad Hareketleri Karşısında Siyasal Otorite 59V. Zencieka ve İlhad Hareketleri Karşısında Ulema(Fakihler ve Kelamcılar) 63VI. Tahlil 66A) Sosyolojik Açıdan Zencieka ve İlhad 66B) İdeolojik Açıdan Zencieka ve İlhad 68C) Siyasal Açıdan Zencieka ve İlhad 69D) Hukuki (Fıkhi) Açıdan Zencieka ve İlhad 70E) Yargı ve infaz Süreci 75F)Sonuç 78BİRİNCİ BÖLÜMOSMANLI RESMI (iMPARATORLUK) İDEOLOJİSİYAHUT "DAİRENİN İÇİ"I. Bir İmparatorluğun Yönetim Zihniyeti ve Dünya Görüşü:Osmarılı Resmi (imparatorluk) İdeolojisi 81II. Tarihsel Kökleri 85XXIVA) Siyasal Kökler 85B) Osmanlı Resmi (imparatorluk) İdeolojisinin Dini Kölderi 90III. Unsur ve Kavramları 95A) Siyasal Nitelikli Olanlar 95B) Dini Nitelikli Olanlar 107IV. Temel Karakteristilderi 120A) Devletçilik ve Merkeziyetçilik 120B) Dinsellik 122İKİNCİ BÖLÜMOSMANLI TOPLUMUNDA ZINDIK VE MÜLHİDLERİNTOPLUMSAL VE İDEOLOJİK TABANII. Osmanlı Yüksek Ulema Sınıfi: İç Yapı, Bilimsel Zihniyet, BürokratikFonksiyonlar ve Sosyal Statü Açısından Genel Balaş ( 14.-17. Yüzyıllar) 123II. Osmanlı Yüksek Sufi Çevreleri: Tarihsel Altyapı, Sosyal Taban,Doktrin ve Merkezi Yönetimle İlişkiler Açısından Genel Balaş( 14.-17. Yüzyıllar) 139III. Zencieka ve İlhad Hareketlerinin Dini ve İdeolojik Zemini:Osmanlı Topraklarında Hurufilik 152ÜÇÜNCÜ BÖLÜMOSMANLI TARİHİNİN İLK ÜNLÜ "ZINDIKVE MÜLHİD"İ: ŞEYH BEDREDDINI. Çözülememiş Bir Tarih Problemi 159II. Türkiye'de "Saptırılmış Tarih"in Gözdesi Şeyh Bedreddin 162III. Panteist Bir Alim ve Sufi: Şeyh Bedreddin 168A) Ailesi 168B) Eğitimi 171C) Meslek Hayatı 176D) Alim Bedreddin 178E) Şeyh Hüseyn-i Alılan ve Mutasavvıf Bedreddin 180F) "ihtilalci" Bedreddin 187G) Şeyh Bedreddin Hareketi'nin Toplumsal Tabanı 210IV. Şeyh Bedreddin'in Düşünce Yapısı ve Fikirleri: "Zındık ve Mülhid"Bedreddin ve Varidat 216A) "Zındık ve Mülhid" Şeyh Bedreddin 216B) Varidat Ne Tür Bir Eserdir?Şeyh Bedreddin İçin Kaynak Değeri Nedir? 217C) Varidat'ın Düşünce Muhtevası 222V. Şeyh Bedreddin'in Takipçileri: "Zındık ve Mülhid"Bedreddinlüler veya Simavenller 228VI. Sonuç Yerine 232DÖRDÜNCÜ BÖLÜMOSMANLI YÜKSEK ULEMA ÇEVRELERİNDE"ZINDIK VE MÜLHİD" "EHL-İ İLİM"LERI. Osmanlı Uleması Arasındaki Zencieka veİlhad Hareketlerinin Düşünce Kökenieri 236II. Osmanlı Uleması İçinde "Zındık ve Mülhid"ler 239A) Molla Lutfi: Salın Müderrisliğindenİ dam Sehpasına Giden Yolda Bir "Kıskançlık Kurbanı" 239B) Başkent Uleması Arasında "İsev! Müslümanlık" yahut MüslümanlarArasında Hz. 'İsa Kültü (Hubmesihilik) (16.-17. Yüzyıllar) 268ı. Molla Kabız 2702. Hakim İshak 2793. Diğerleri 281C) Osmanlı İlıniye Sınıfinda Materyalist, Ateist Eğilimler yahutGerçek İlhad Hareketleri: "Müsirrin" ( 17. Yüzyıl) 285l. Nadajlı Sarı 'Abdurrahman Efendi 2852. Ur! Mehmed Efendi 288D) Taşradaki Zencieka ve İlhad Olayları 291BEŞİNCi BÖLÜMOSMANLI İKTİDARININ VAHDET-İ MEVCUDÇU(PANTEİST) MUHALiFLERİI. Bayram! Melamisi Zındık ve Mülhidler 296A) Bayram! Melamlliği'nin Teşeld�:ülü 296B) Yapısal Özellikleri ve Sosyal Tabanı 299C) Doktrin: "Kutup-Mehdi" Merkezli, Vahdet-i MevcudçuBir Din ve Dünya Görüşü 305D) Osmanlı İktidarının Kırsal Kesim MelamlliğindenKurban Aldığı Kutup-Mehdiler 317ı. Rünyarnin-i 'Ayaş! 3172. Pir 'Ali yy-i Aksaray! 3193. Hüsameddin-i Ankaravi 321E) Şehir Melamlliğinden Merkezi Yönetime Kurban VerilenKutup-Mehdiler 324l. Oğlan Şeyh İsma'il-i Ma'şuki (Derviş Kemal, Çelebi Şeyh) 324XXVxxvil2. Bosnalı Hamza Bati ve Hamzaviler 3413. Sütçü (Lebeni) Beşir Ağa 357F) Merkezi Yönetimin Hışmından Kurtulan Kutup-Mehdller 359l. Gazanfer Dede 3592. Şeyh 'Aliyy-i Rumi (İdris-i Muhtefi) yahutBayram! Melamlliği'nin Yeraltına İnişi 363II. Gülşeni "Zındık ve Mülhid"leri 367l. Gülşeniler'in Gazanfer Dede'si: İbrahim-i Gülşeni 3672. Şeyh Muhyiddin Muhammed b. Hızır el-Karaman! 372GENEL DEGERLENDİRME VE SONUÇ 383EKLER 388KAYNAKÇA 457FOTOGRAFLAR 479