" Esselamu aleykum "
" Nefsin en garib ahlâkından olarak şunu söyleyeyim.
Akıllı kimse, zulme uğradığını göstererek ve şikayet ederek ağlayan birini görünce hemen ona merhamet ederek, zulme uğradığına hüküm vermesin. Son derece zalim olduğu halde, kendisini böyle gösterenle karşılaştım, zulme uğradığı halde şikayet göstermeyen sakin kimseler de gördüm. Bunlar hakkında iyice tahkik etmeden karara varmak yanıltır, araştırılmalıdır. Her iki taraf için de insafın icabı ne ise onu göstermeli.
Acaip şeylerden biri de; gaflet kötülenmiştir, ama görmemezlikten gelmek iyidir. Fakat görmemezliğin nerelerde kullanılacağı bilinmezse veya bilmeden, farkına varmadan kullanılırsa cehaletten sayılır ki kötülenmiştir. Uyanık insan gafleti yersiz kullanmaz. Görmemezlikten gelmek, bazı arzu edilmeyen şeylere mahal verilmemesi için hilim ve ağırbaşlılıkla karşılamaktır.
Acıyı söylemek veya gizli tutmak ta böyledir. Sabır göstermek veya sabra lüzum görmemek te böyledir. Musibete maruz kalan birinin sızlanması ve bunu açıkça ortaya koyması hoş görülmemiştir. Burada nefse karşı irade zafiyeti ve faydası olmayan bir şeyi izhar etmek vardır. Bu yüzden Şeriat'ta da kötülenmiştir. İnsan için gerekli olan vekarı gösterememek ve ondan kopmuş olduğunu göstermektir bu. İleride vukuu muhtemel daha acı musibetlere karşı hazırlıklı olmadığının ifadesidir. Mademki bu durumun açıklanması mezmumdur, kötülenmiştir, bu durumda açıklamama övülmüştür. Bu ise sabır ve nefse hakimiyetini göstermek, fayda vermeyecek şeyden uzak kalmaktır.
Sabrı gizlemek hissin zafiyeti, kalbin kasveti, acımanın kıtlığıdır ki, kötü ahlaktır. Bu hal ancak kötü tabiatlı nefislerde ve yırtıcı hayvanlar tabiatında olur. Acı duymak, duyarlılık ve merhamettendir. Binaenaleyh itidal; nefsin acı duyması ve cesedin sabır göstermesidir. Yani, yüzünde ve hareketinde sızlanma göstermeden acıyı kalben duymaktır. Kötü düşünceli insanlar, bu kötü düşüncelerinde edindikleri zararı bilselerdi, düşüncelerini düzelterek ileride başarılı olmaya çalışırdı.
Tevfik yalnız Allah'tandır.
" Nefsin en garib ahlâkından olarak şunu söyleyeyim.
Akıllı kimse, zulme uğradığını göstererek ve şikayet ederek ağlayan birini görünce hemen ona merhamet ederek, zulme uğradığına hüküm vermesin. Son derece zalim olduğu halde, kendisini böyle gösterenle karşılaştım, zulme uğradığı halde şikayet göstermeyen sakin kimseler de gördüm. Bunlar hakkında iyice tahkik etmeden karara varmak yanıltır, araştırılmalıdır. Her iki taraf için de insafın icabı ne ise onu göstermeli.
Acaip şeylerden biri de; gaflet kötülenmiştir, ama görmemezlikten gelmek iyidir. Fakat görmemezliğin nerelerde kullanılacağı bilinmezse veya bilmeden, farkına varmadan kullanılırsa cehaletten sayılır ki kötülenmiştir. Uyanık insan gafleti yersiz kullanmaz. Görmemezlikten gelmek, bazı arzu edilmeyen şeylere mahal verilmemesi için hilim ve ağırbaşlılıkla karşılamaktır.
Acıyı söylemek veya gizli tutmak ta böyledir. Sabır göstermek veya sabra lüzum görmemek te böyledir. Musibete maruz kalan birinin sızlanması ve bunu açıkça ortaya koyması hoş görülmemiştir. Burada nefse karşı irade zafiyeti ve faydası olmayan bir şeyi izhar etmek vardır. Bu yüzden Şeriat'ta da kötülenmiştir. İnsan için gerekli olan vekarı gösterememek ve ondan kopmuş olduğunu göstermektir bu. İleride vukuu muhtemel daha acı musibetlere karşı hazırlıklı olmadığının ifadesidir. Mademki bu durumun açıklanması mezmumdur, kötülenmiştir, bu durumda açıklamama övülmüştür. Bu ise sabır ve nefse hakimiyetini göstermek, fayda vermeyecek şeyden uzak kalmaktır.
Sabrı gizlemek hissin zafiyeti, kalbin kasveti, acımanın kıtlığıdır ki, kötü ahlaktır. Bu hal ancak kötü tabiatlı nefislerde ve yırtıcı hayvanlar tabiatında olur. Acı duymak, duyarlılık ve merhamettendir. Binaenaleyh itidal; nefsin acı duyması ve cesedin sabır göstermesidir. Yani, yüzünde ve hareketinde sızlanma göstermeden acıyı kalben duymaktır. Kötü düşünceli insanlar, bu kötü düşüncelerinde edindikleri zararı bilselerdi, düşüncelerini düzelterek ileride başarılı olmaya çalışırdı.
Tevfik yalnız Allah'tandır.
