T
Çevrimdışı
Rasim Özdenören
Başkalarının putu
Acaba Flaubert'in bir romanında mı okumuştum. Başkalarının putlarıyla oynamayın, diyordu. Bu sözün arkasından gelen bir tembih de olmalıydı. Kişinin kendine sataşılmasıyla ilgili bir tembih...
Kısacası başkalarının putlarıyla oynamanın bir tehlikeyi işaret etmek istediği hakkında bir çıkarım kaldı hafızamda o sözden.
Buna rağmen o tembihe riayet etmek her zaman gerekli midir?
Yoksa yerine göre başkalarının kutsallık izafe ettiği putun mahiyetini ifşa etmek mi uygun olur?
Put dediğin kavram kendini her zaman taştan, tunçtan yontulmuş bir heykel halinde sunmayabilir.
Put, kiminde para olarak, kiminde şan şöhret olarak, kiminde evlâdüıyal olarak ortaya çıkabilir. Kiminde de başka kişilere yöneltilmiş tapınma biçiminde tezahür eder. Mabut yaşayan biri olabileceği gibi, ölmüş de olabilir.
Kimileri tapınmasını bazı mezar ziyaretleri halinde gerçekleştirir, dileğini o mezarın başında ölmüş kişiye yazılı dilekçe ile ulaştırmak ister; kimileri de ölmüş kişinin hatırasını yüceltmek suretiyle tapınmasını gerçekleştirir.
Bazen o kişinin hatırasını savunma adına yasa çıkartıldığına bile rastlanabilir. Vay, o yasaya rağmen o kişinin adını anma cüretini gösterene!..
Bazen de kimileri sevdiği kişi üzerinden kendine durumdan vazife çıkartmaya kalkışabilir. Bu durumda da, o kişi üzerine yöneltilen nesnel eleştirilere bile tahammülsüzlük alametleri gösterilir. Putun yaldızının sökülmesiyle alttan onun gerçekliği ortaya çıkartılınca, tapınanın bütün zihinsel birikimi altüst olur. Kimyası bozulur.
Bu yüzden putuyla oynanmasına, daha doğrusu onun hakkında herhangi bir fikir dermeyan edilmesine asla göz yumamaz. Çünkü putun yaldızının dökülmesiyle, putperest kendi kişisel dokusunun da yıkılacağından, harap olacağından korkuya düşer.
Putu yıkılırsa veya ona en ufak bir zarar gelirse, sanki bu dünyadaki hayat tutamağı elinden alınmış olacaktır.
Atalarının dinine tapınan ile belli bir kişiyi veya onun fikrini, hatırasını put edinmiş olanların haleti ruhiyesi arasında fazlaca bir fark olduğunu düşünmüyorum.
Putatapıcıları korkutması gereken asıl uyarı, uyarının nihai merciinden sadır oluyor: "Ey insanoğlu! Kendin gibi bir yaratığa dayanıp güvenme; yoksa seni onunla azaplandırırım." (40 Kudsi Hadis, A. Fikri Yavuz, Türdav Y. İst. 1976, s. 107).
Allah, O'ndan başkasını sığınak kabul edenlerin bütün sığınaklarını başına çökertir. Er veya geç...
Başkalarının putu
Acaba Flaubert'in bir romanında mı okumuştum. Başkalarının putlarıyla oynamayın, diyordu. Bu sözün arkasından gelen bir tembih de olmalıydı. Kişinin kendine sataşılmasıyla ilgili bir tembih...
Kısacası başkalarının putlarıyla oynamanın bir tehlikeyi işaret etmek istediği hakkında bir çıkarım kaldı hafızamda o sözden.
Buna rağmen o tembihe riayet etmek her zaman gerekli midir?
Yoksa yerine göre başkalarının kutsallık izafe ettiği putun mahiyetini ifşa etmek mi uygun olur?
Put dediğin kavram kendini her zaman taştan, tunçtan yontulmuş bir heykel halinde sunmayabilir.
Put, kiminde para olarak, kiminde şan şöhret olarak, kiminde evlâdüıyal olarak ortaya çıkabilir. Kiminde de başka kişilere yöneltilmiş tapınma biçiminde tezahür eder. Mabut yaşayan biri olabileceği gibi, ölmüş de olabilir.
Kimileri tapınmasını bazı mezar ziyaretleri halinde gerçekleştirir, dileğini o mezarın başında ölmüş kişiye yazılı dilekçe ile ulaştırmak ister; kimileri de ölmüş kişinin hatırasını yüceltmek suretiyle tapınmasını gerçekleştirir.
Bazen o kişinin hatırasını savunma adına yasa çıkartıldığına bile rastlanabilir. Vay, o yasaya rağmen o kişinin adını anma cüretini gösterene!..
Bazen de kimileri sevdiği kişi üzerinden kendine durumdan vazife çıkartmaya kalkışabilir. Bu durumda da, o kişi üzerine yöneltilen nesnel eleştirilere bile tahammülsüzlük alametleri gösterilir. Putun yaldızının sökülmesiyle alttan onun gerçekliği ortaya çıkartılınca, tapınanın bütün zihinsel birikimi altüst olur. Kimyası bozulur.
Bu yüzden putuyla oynanmasına, daha doğrusu onun hakkında herhangi bir fikir dermeyan edilmesine asla göz yumamaz. Çünkü putun yaldızının dökülmesiyle, putperest kendi kişisel dokusunun da yıkılacağından, harap olacağından korkuya düşer.
Putu yıkılırsa veya ona en ufak bir zarar gelirse, sanki bu dünyadaki hayat tutamağı elinden alınmış olacaktır.
Atalarının dinine tapınan ile belli bir kişiyi veya onun fikrini, hatırasını put edinmiş olanların haleti ruhiyesi arasında fazlaca bir fark olduğunu düşünmüyorum.
Putatapıcıları korkutması gereken asıl uyarı, uyarının nihai merciinden sadır oluyor: "Ey insanoğlu! Kendin gibi bir yaratığa dayanıp güvenme; yoksa seni onunla azaplandırırım." (40 Kudsi Hadis, A. Fikri Yavuz, Türdav Y. İst. 1976, s. 107).
Allah, O'ndan başkasını sığınak kabul edenlerin bütün sığınaklarını başına çökertir. Er veya geç...
