Ebul Ferec Ibn Cevziden Nasihatler Ve Güzel Sözler

* fitneye yaklaşan güvenden uzaklaşır.

* kontrol altında tutulması gereken en önemli şey dil ve gözdür.

* sakın ha ! fitne yakınken günaha düşmem azmine güvenme,nefis hilekardır..

* gençliğin afeti nefse uymaktır.buda gözlerin serbest bırakılması ile başlar..
devamı var inş.
* mükemmel aklın alameti yüksek azimdir.aşağıya rıza gösteren alçaktır..

* akıllı kişinin daima yolculuğa hazırlıklı olması gerekir.çünkü mevlanın emrinin ne zaman geleceğini,ne zaman çağrılacağını bilemez..

* kendi kendime düşündüm ve gördümki çoğu insanların varlıkları ile yoklukları aynıdır.allahın birliği ile ilgili delillerin farkına varmazlar.emir ve yasaklara hiç bakmazlar.sadece hayvanlar gibi eski adetleri üzere yaşar giderler.istekleri şeriata uyarsa tabi olurlar,yoksa dayanakları kendi gayeleri olur..

* bazen yaşlı yaşlılıkta acınacak duruma düşer.gençlikte hukukullahı terkettiğinden bu duruma düştüğünü bilmez..

* alimler arasındaki hasedi düşündüm.gördümki temeli dünya sevgisinden geliyor.ahiret alimleri ise birbirlerini sever hased etmezler..

* felçli olan darbeyi hissetmez.artıyı eksiden ancak nefis muhasebesi yapan bilir..

* nimetlerin ürküp kaçmasından,musibetlerin aniden gelmesinden sakın.hilm örtüsünün genişliğine avunma,hemen dürülebilir..

* akıllı insan bilsinki adalet tartısı iltimas etmez..

* gözlerini haramdan sakınabilen adam mert adamdır,yiğit adamdır..

* sofiler ve zahitlerin hayatını inceledim bir çoklarını şeriatı bilmediklerinden dolayı,şeriattan sapmış olduklarını gördüm..

* bazı insanlar(sofiler)gelip zahidliği çıkarttılar.nefsin teşvik ettiği bir tarzı icad edip sonra ona delil aramaya başladılar.insan delile tabi olmalı,bir yola giripte sonra delil aramaya girişmemeli..

* (sofilerin)bir kısmı zahiren iyi görünüp,içinde kötülük aslanıdır.yalnızlıkta bütün şehevi fiilleri işler,zevklere sarılır,diğer yandan görünüşüyle insanlara sofu ve zahid olarak gösterir.halbuki zahid olan sadece fistanıdır..


* bazı insanlar yasarken ölüdürler.

* ehli hak,şeriattan sapan bir gurubu gördüğünde halk arasında ne kadar büyük görünürlerse görünsünler aldırış etmeden,eleştirmekten geri durmazlardı.

* bazı kişiler insanların gözünde o kadar büyütülür ki,dini bilmeyen kişiler onlardan intikal eden haberi hemen kabul eder.çünkü onun şuurunda o kişilerin büyüklüğü vardır.

* biz kerametleri inkar etmiyoruz.sadece doğruları takip ediyoruz.salihler şeriata uyup kendi görüşleri ile ,ibadet etmeyenlerdir.

* bir tek alim her ne kadar peşinden gidileni az olsada,yardımcıları öldüğünde söner ise de,avam halkın teberrüken el sürdükleri ve cenazeleri ihtişamla techiz ettikleri bin kişiden daha hayırlıdır.

* cehaletten ve körü körüne selefi tazim etmekten allaha sığınırız.

* en büyük ızdırap avam halkın medhiyeleridir.

* yoksa biri sorumlulukları on iki kilo suyla abdest almak ve iki rekat namaz kılmak için mihraba durmaktan ibaretmi sanıyorlar? heyhat...!bu en kolay sorumluluktur.

* peygamberler insanları allaha davet çalışmalarını ibadet amacıyla yalnız kalmaya tercih etmişlerdir.

* deniliyor ki : eğer insanlara açlık emri verilirse sabredebilirler.ancak insanlar hayvan dışkısını karıştırmaktan engellenince onu merak ederler.ve derler ki :--bu işten alı konulduğumuza göre burada birşey var''diye düşünürler.

* mamur olanları inceledim.çoğunun başında kafirlerin olduğunu,kafirlere oranla ehli islamın yeryüzünde az olduğunu müşahede ettim.

* selefi salihinden ilimde müctehid seviyesine gelmiş,amelde de abidler önderi olmuş olanları seçmek için hepsini arastırdım.üç kişiden fazla göremedim.birincisi : hasan el-basri,ikincisi : süfyan es-sevri,üçüncüsü ise ahmed bin hanbeldir.dördüncüsü said b.el-müseyyeb'tir diyen varsa ona karşı çıkmam..selefin içinde her ne kadar saadatlar var isede ancak çoğunda bir dal galip olup diğer dalı nakıs olmuştur.kiminde ilim galip gelmiş,kimininde ameli öne çıkmış.

* şeriatın üstüne bozuk görüşlerin eklenmiş olduğu tarikatlardan sakın.sanki din eksilmişte,tamamlanmaya ihtiyacı varmışta,artı şeyleri ekliyorlar.

* bir kişi sebebleri reddedip zahidlik iddiasıyla ben yemeyeceğim,içmeyeceğim,yazın güneşin altında duracağım,kışında soğuktan korunmayacağım dese,icma ile günahkar olur.

* amelsiz yüzeysel ilimle uğraşma rahatlığından sakın.çünkü bu kronik tembellerin halidir.

* cehalet karanlığında veya nefis sokağında yürüyen yolunu kaybetmiştir.

* din bazı işleri sebeblere bağladıysa,sebeblerden yüz çevirmek hikmeti reddetmek olur.

* temizliğe özen gösteren hem nefsine iyilik yapar,hemde saygınlığını artırmış olur.

* bir ölçümüz var oda dindir.ve onda hem ruhsat hem de azimet vardır.bu ölçü dairesinden dışarı çıkmayan hiç kimse eleştirilmemeli.

* dinimiz sağlam bir dindir.ne varki bugün ızdırabını çektiğimiz bazı bidat ve hurafeleri sonradan soktular dinin içine.

* dine aykırı olan adete allah lanet etsin.

* eğer dinimizi anlama nimetine nail olduysan,resulullah.asm. ile ashabının yolunu takip edip,sokak masallarına inanmayacaksın..ve dini meselelerde sakın şahısları taklid etme.

* aktarımcıların doğmatik sözlerine,felsefecilerin süslü açıklamalarına,zahidlerin birikimlerine,nefis ve zevk erbabının yasamına,amelsiz sadece bilgiyle yetinen alimlerin konumuna ve ilimsiz ibadet edenlere inanma,onlardan uzak dur.

* allah lütuf ve inayeti ile desteklemek istediği kuluna anlayış ve zeka verir.onun boynundan taklidcilik halkasını çıkarır.kendi çağında tek başına bir ümmet yapar.onu kimin saçmaladığına,kimin eleştirildiğine aldırış etmeden,kendi dizginini kendi elinde açık delillerle haiz doğru yola koyulur.

* allah bizi de,sizi de gözlerde büyütülmüş,fakat içleri boş kişileri taklid etmemek muhafaza buyurup,resulüne(sav)ittiba etmeyi nasib eylesin

• Nefis mücadelesi ilginç bir şeydir.çünkü bu mücadele bilinçli bir sanat,müthiş bir siyaset ister.

• ayık ve müteyekiz olanlar varacağı menzilde ya erzakı tükenirse endişesiyle zahireden iyi biriktirir.

• Allah için şimdi çalışma mevsimidir.elimizi çabuk tutalım mevsim henüz geçmeden,ilim ve bilgiyi şahit,hikmeti(sünneti)delil ve rehber edinerek.

• Fiiliyatla örnek olmak söz ve irşaddan daha etkilidir.

• Allah için ilim ve ameli birbirinden ayırmayın.zira bu en büyük esastır.

• Bütün alimler ‘’raks’’(dans)Allaha kurbiyettir(yakınlaşma) diye iddia edenlerin küfrüne icma ile ittifak etmişlerdir.

• Kirlenmemiş fikriyle yola çıkanın fikri onu en üstün makamlara uzamasına rehberlik eder.hiçbir zaman eksikliklere rıza göstermesine müsaade etmez.

• Taklid en büyük kusurdur.

• Taklid eden taklid edilenin güdümünde yürüyen ama gibidir.

• Birçok insanlar gördüm ki necaset sıçramasından kaçarken gıybet yapmaktan çekinmiyorlar.

• En büyük yanlışlardan biride insanlara(aşırı) güvenmek ve dostlarla aşırı sırdaş olmaktır.zira en azgın ve en çok zararlı düşman eskiden dost olandır.çünkü gizli sırlarını bilmektedir.

• Cahillerin en cahili o kimsedir ki dünyayı kötü akıbetinden emin olmadığı ahrete tercih eder.

• Sağlık ve esenliğin devamlılığını arzulayan yüce Allahtan korksun.zira bir gerçek varki kul nefsini az bile olsa takvaya muhalif bir eylem ve davranışta serbest bıraktı mı mutlaka dünyada veya ahrette cezasını bulacaktır.(kim bir kötülük yaparsa onun cezasını görür 4/123)

• Nefis o bağışlar deyip müsamaha bekler.evet bağışladığı doğrudur.ama dilediği kişiye(bağışlar)

• Bilmiş ol ki günahtan sonra cezaya düçar olmamayı kurtuluş zannetmek en büyük felakettir.ceza geçiktirilebilir.fakat asla ihmal edilmez.

• mucizelerin en büyüğü bütün insanlığın onun bir benzerini getirmekten aciz kaldığı kuran-ı kerimdir.

• Yüce Mevla kaderde bile tartışmayı yasakladıysa kaderi koyanın sıfatlarıyla uğraşmak ‘’bi tarikil ula’’caiz değildir.

• Bir işi yapmak istediğin zaman onu nasıl yapacağını düşün sonra sonucunu değerlendir.kar-zarar hesabını iyi yap.

• Azabtan korkan ihtiraslardan vazgeçer.allaha yakınlaşmak isteyen takvaya bürünür.

• sabrın öyle tatlılıkları var ki sonralardan ortaya çıkar.

• Fitneye sebeb olan davranışlardan kaçın.çünkü fitneye yaklaşan selamet sahiline bir türlü çıkarmaz kendini
• Tuzaklardan korunmak pek kolay değil.nice kişiler senelerce sabırla mücadele edipte sonuçta tuzağa düşüverdiler.ne olur dikkat edin koca bir ömrü doğru yolda olup ta tam kabir kenarında ayağı kayan birçok kişiyi gördük.

• Ey kardeşlerim ve bu nasihatımı dinleyen herkes biliniz ki günahlar çirkin etkiler bırakır.acısı verdiği hazdan kat kat fazladır.

• Bunca kabirler hiç korkutmuyor mu? Bunca zamanın tefekkürü hiç öğüt vermiyor mu? Bu dünyada bütün arzularına sahip olanlar nerede?....tedarik yap.hangi yüzle mevlanın huzuruna çıkacaksın?

• Eğer emeli kısaltamıyorsan kısa emelliler gibi amel et ve geçirdiğin günün muhasebesini yapmadan geceleme.eğer bir tökezleme,bir yara gördüysen tevbeyle sil,istigfarla sarmaya çalış sabahlayıncada geceyi nasıl geçirdiğini düşün.sakın henüz erken deme,zira bu bahane şeytanın en büyük kozudur.

• Nefis azgın ata benzer dizginini serbest bırakırsan seni düşürmeyeceğinden emin olamazsın.

• Sakın ha sakın günahlardan özelliklede yalnızken günah işlemekten sakın.zira Allah (cc)mübareze etmek kulu onun gözünden düşürür.mevlanla aranı gizlilikte ıslah edersen,aşikar hallerin rahatlıkla düzelir.

• Yüce mevlanın günahlarını gizlemesine aldanma,yoksa birgün gelir bütün namahremlerini ortaya döker,onun hilmine güvenme,gün gelir ki cezayı vermekten hiç acımaz.

• Daima ona yalvar,ona sığın,ona yönel yararlı bir şey varsa budur.mahsun gönüllü olmayı kendine azık et ve göz yaşı kasesini em.ve gam küreği ile ihtiras kalbinin kuyusunu kaz.belki su bulupta onunla suçunun birini temizlersin.

• Günah işleyen,günahlarının ateşini söndürmede acele etmelidir ve bu ateşi göz pınarından akandan gayrı söndürecek su yoktur.

• Eğer ben kul isem karşılık alayım diye değil sadece efendimin rızasına göre çalışmalıyım…eğer ben seven isem o zaman bütün arzuları terk etmeyi vuslat kabul ederim.

• Helal yoldan dünya zevklerini taleb edenlere karşı çıkmam.çünkü herkes dünyaya sırtını çevirmeye güç yetiremez.

• Salik ayağını nereye bastığına iyice dikkat etmeli.zira nice acele edenler dipsiz kuyuya düşüverdiler.

• Daima teyakuz halinde olmalısınız.çünkü siz savaş çephesindesiniz,okun hangi taraftan geleceğini bilemiyorsunuz.onun için nefsinize kötülükte değil hayır işlerde yardım ediniz.

• Fitneye yakın olmaktan daha büyük bir fitne bilemiyorum.

• Musibetler insanların Allah katında ki değerlerine göre takdir edilirler.

• Bir çok alim ‘’’bilmiyorum’’’sözüne tenezzül etmezler.halkın gözünde ki makamlarına zarar gelmesin’’’bilemedi’’’demesinler diye iyi arastırmadan amiyane fetvaları ezberlerler,işte bu kepazeliğin ta kendisidir.

• İçini ıslah eden fazilet köprüsünü geçer ve gönüller hoş kokusuna hayran kalır.allah aşkına iç dünyanızı ıslah etmeye dikkat edin.zira iç bozulursa dışın ıslahı hiçbir fayda vermez.

• Hakkı kendi isteklerine göre değerlendirip,kendi isteklerini hakka göre değerlendirmemek cehaletin ta kendisidir.
• Alimin iffeti dininin kemalindendir.

• Alimlerle beraber ol.her biri islamın birer direği gibi olan,hasan(basri),süfyan(servi),malik,ebu Hanife,ahmed ve şafii’nin yolundan yürü.

• Akıllı insanın yapması gereken hiçbir engeli taviz aracı yapmadan hüccete uymaktır.

• Asıl imtihan istekleri elde edememe üzerinde sabır göstermekte gizlidir.

• İnsan zahmet ve sıkıntı çekmeden bütün isteklerine ulaşamayacağını bilmelidir.bir yudum suyun,bir lokma ekmeğin dahi yudumlamadan,çiğnemeden boğazdan geçmediği bir gerçek.

• Mert ve yiğit olanlar hem öğrenirler,hem başkalarınada öğretirler ki bu peygamber metodudur.

• Tecrübelerime dayanarak kesinlikle inandım ki yazı ile tebliğ,sözel tebliğden daha yararlıdır.çünkü hayatımda belli şeyleri sözel olarak ders verip öğrettim.yazdığım kitaplar ile ise hayatımda ve henüz dünyaya gelmemiş olan insanlara ders vermiş oluyorum.delili ise halkın selefin kitaplarından istifadeleri kendi şeyhlerinden almış oldukları faydalardan daha fazladır.

• Yazarlık kabiliyet ve birikimi olan alimler teliflere önem versinler ama gelecek nesillere faydalı olabilecek şartıyla,yoksa her kitap yazan yazar olamaz.

* Yetersiz bilgiye iktifa edip rıza göstermeyi eksik ve zayıf himmetin bir sonucu olarak değerlendiriyorum.

* Ameli Salihe ihtiyac olduğu gün,ameli Salih olanlar kazançlı çıkacak,sorgulama anında cevabı hazır olanlar sevinecektir.

* Akıbetinin ne olacağını düşünmeyenlere yazıklar olsun.

* İhlas ve samimiyetle Allah için amel edenler ne kadarda azdır..zira çoğu insanlar ibadetlerinin başkaları tarafından bilinmesini severler.


* Bilesin ki : yüce makamlar sahiblerini o makamlara yükselten, başkalarının beğenip beğenmemesini bir tarafa bırakıp,mümkün olduğu kadar halktan gizleyerek samimi niyet ve ihlaslı bir kalble yapılan amellerdir.

* Halkın icadı olan adet ve gelenek kiriterlerine uyma uğrunda nice zahmetlere katlanmasına rağmen,muradına eremediği gibi en büyük murad olan Allah rızasınıda kaçırmış olan nice kişiler gördük.

* Ne olur kardeşlerim niyetlerinizi ıslah etmeye ve başkalarına beğendirmeyi terk etmeye çalışın.daima dayanma direğiniz Allah(c.c) ile istikamet olsun,selefimiz bununla terakki buldu,bununla saadete kavuştu..

* Alimler aynı zamanda şeriatın da muhafızlarıdır.

* Bütün mahlukat küsse bile,yaratıcıya itaat baş gaye olmalıdır.

* Basiretli ve ihtiyatlı insan sırrını kimseye anlatmaz.gizli kalması gereken sırları eşi ve çocuklarına söylemesi kişinin acziyetini gösterir.

* Gerçekten inzivaya çekilmenin ayrı bir tatlı yüzü vardır.gıybet dağdağasından,yapmacılık felaketinden,kavga ve çekişmeden ve en önemlisi zamanın boşa geçmesinden kurtulmuş olursun.

* Ölümün ne zaman kapısını çalacağını bilmediği halde,ölümü karşılamaya hiçbir hazırlık yapmayan insan en aptal insandır.

* Dünyaperestler gerçek mutluluğu tadamazlar.

* Kadınlara düşkün olan hayatında rahat yüzü göremez,şarabı seven akıl nimetinden yararlanamaz,para düşkünü olanda ömrü boyuca paraya köle olmaktan azad olamaz.

* Yüce yaratıcının sıfatını mahlukatın sıfatına kıyas etmeye kalkışan küfre girer.yüce yaratıcının sıfatlarını kendi akıl ve ölçüleriyle yorumlamaları yüzünden ‘’’mücessime’’’ fırkası bu tehlikeden kendini kurtaramamıştır.

* Gerçek mümin sadece farzları yerine getirip,menhiyettan sakınan değil.gerçek mümin kamil bir imana sahip olandır.gönlünde itiraz hissi doğmaz,nefsinin türettiği vesveselere iltifat etmez.başına gelen şiddet ve musibetler arttıkça imanı artar,mevlasına olan teslimiyeti güçlenir.

kelamcılar ve felsefeciler avam halka en büyük zararı veren kesimi teşkil ederler.onların propagandasıyla halkın inançları karmakarışık olur.

• Akıl erbabı bir olay,bir iş hakkında henüz neticelenmeden görüş beyan etmekten veya etrafı haberdar etmekten sakınmalı

• Onun kaderine isyan edenlere yazıklar olsun. itirazları onun kaderini değiştirebildi mi?

• İnanan bir insan elinden geldiğince başına gelen hastalık ve ölüm olaylarında rahatsızlık duymamalı,elinden geldiğince başına gelen olaya karşılık ahrette ecir taleb edmek ve kadere rıza göstermek babından sabretmelidir.

• Nefsimi beğenmekten,nefsimi başkalarına beğendirmekten Allaha sığınırım.nefsini beğenen kibre düşer,tekebbür taslayan ise ahmaktır.

• Arkadaşının öfkeli ve seviyesine yakışmayan bir uslubla konuşmaya başladığını görürsen,sakın sende öfkeyle ve azarlamayla onu düzeltmeye kalkışma.

• Öfkeye karşı aynı tarzda öfkeyle mukabele edildiğinde düşmanlıklar,küskünlükler ve ayrılmalar olabilmektedir.

• İnsanların çoğu sağlıklı iletişim uslublarından mahrumdur.bugün sinirlenmiş birini gördülermi,aynı öfkeyle,aynı gadapla mükabele vermek isterler.

• Asıl padişah ahiret alimleridir.

• Şeriatı gereği gibi anlayan ve Allah rasulü(asm) ile sahabe-i kiram ve büyük alimlerin siyretini bilen adam,insanların ekseriyetinin doğru cadde de olmadıklarını görecektir.

• Hak teala marifetinden nasibini almış,şeriattan da haberdar olmuş,birazda selef-i salihin siretine vaki olmuş olan kişi kötü hasletlerden uzaktır.

• Bu dünya da allahu tealaya yar kenarında yani dünyevi garaz ve emelleri gerçekleştirme mülahaza ve şartıyla muamelede bulunandan daha aptal yoktur.

• Bazen hatanın cezası ansızın verilir.bazende ilah-i ilme tehir eder.akıllı olanlar bir günah işlediler mi hemen akabinde tevbe istiğfarla pişman olurlar.

• Abd mecid b.abdulaziz anlatıyor.horasandayken yanımızda mushafı(kuranı) üç günde yazan bir adam vardı.bir adam ona kuran-ı kerimi kaç günde yazdığını sordu.kalem tutan üç parmağını işaret ederek:üç günde.—bize hiçbir yorgunluk ta çökmedi (kaf:38) ayetiyle böbürlenerek cevap verdi.bunun üzerine parmaklarını bir daha kullanamadı.

• Ünlü edebiyatcılardan birine kur’anın bir benzerini yazabileceği düşüncesi hasıl olmuş.arkadaşlarına : ‘’’bana üç gün mühlet verin,kur’anın bir benzerini yazacağım’’’ deyip tenha bir odaya inzivaya çekilmiş,üç gün sonra içeri girdiklerinde bakıyorlar ki eli kalem üzerinde odun gibi kurumuş gitmiş.

• Akıllı insanlar hasımlarını sevindirmemek için bela,musibet ve fakirlik anlarında (bile)daima güçlü ve dayanıklı görünmeye çalışmışlardır.

• kendi yaşantısına ayak uyduramayacak dengi olmayanlarla evlenmeye kalkışan kişi bilmeden helakına,(sebeb olmuş)ve (kendini)idam sehpasına dikmiş olur.

• Akıllı insan bu dünyanın gereçek manada nimetlenme yurdu olmadığını bilip bu imtihan süresini kanatla fakat asli vazifesini ihmal etmeden atlatmaya çalışır.

• Hesabını veremeyeceğin işlerin ardına düşme,sadece kendin için çalış ve yalnız ahiret hayatını gözetle,elini acele tut.zira farkına varmadan ömür sermayen heba olur gider.

• Ölü kalpli ve himmeti sönmüş olan kişiye hançer batırılsa bile sancı duymaz.

• Yarın kıyamet gününde,kabrinden kalktığında,necat ehlini sırat köprüsünden geçirecek şimşek misali binekleri önlerinde hazır dururken sen ise yaya…Salih kullar şimşek misali binekleriyle göz açıp kapayıncaya sıratı geçerken senin halin nice olur?

• Ebedi hayat yeri olan ahiret yurduna nazaran,dünyada geçirilen müddetin ne kıymeti var ki? Sonra burada geçirdiğin ömrünün yarısı uyku,diğer kalanı gafletle geçiyor ise ne kıymeti var ki?

• Ey!hayalini cennet hurileri süslediği beş parasız adam tefekkür ve basiret gözlerini dört aç.bekli o hayalini süsleyen ilahi vaade doğru giden ışığı keşfedersin.iç aleminde bir yorgunluk,bir isteksizlik hissettin mi lutuf sahibinin inayetine sığın,birkaç adımlık dahi olsa müstağfirin(günahlarının affedilmesini dileyenlerin)yoluna yapışmak ve muttaki kulların bahar kokulu cennet bahçeli yurdunun herhangi bir durağında inmek ümidiyle seher vakitlerinde uykunu bozup mevlam münacatıyla baş başa kalmaya münacat et.

• Nefsin kötü ihtiraslarına boyun eğip yeni tamahlara girişmek ailevi hayatı zehir etmekle kalmayıp ahlakı da bozar.

• Ölüm öğüdünden ders almamak ahmaklığın işareti olsa gerek.aklı olan bu ahmaklığın derecesine düşemez.

• Bilesin ki yüce Allahın zatı başka zevata benzemediği gibi,sıfatlarıda başka zevatın sıfatları gibi değil.fiilleri insan fiilleri ile kıyas edilemez..

• Kadın olsun,erkek olsun iyice kanaat sahibi olmadan insanlara inanma casus olabilir,muhbir olabilir.

• Özellikle zamanla ona zararın dokunmuş kişilere asla bel bağlama,güven duyma.aslan ve avcı hikayesinde olduğu gibi bazen hoşuna giden bir şey sonunu hazırlayan bir tuzak olabilir.

• Gerçek fakih imkan ve gücü nisbetinde illet getirir.illeti beyan etme imkansızlığı ve veya zorluğu hasıl olduğu zamanda teslimiyete boyun eğer,işte gerçek teslimiyet te budur.

• Düşmanından bir sakınırsan,dostundan bin sakın.dostun düşmanına inkılab etti mi..işte onun vereceği zarar daha büyüktür.

• Avam halk için kelam ilmi dinlemekten daha zararlı bir şey olamaz.boğulur korkusuyla küçük çocukların nehrin kenarına gitmekten men edildiği gibi,avam halk kelam ilmini dinlemekten ve tartışmaktan sakınmalı.

• Çünkü bu tünelde namı,şanı meşhur,nice büyük alimler bataklığa batıp,aydınlığa kavuşamamıştır.avam halk nasıl çıkabilir kendi aklınca sahili selamete.

• Bugünün tasavvufcularının çoğu doğru yoldan sapmış,ilim ve irfandan yoksul,her biri bir nifak göstergesi olan sokağa çıkmama,üstünü başını kirletme,ruhbanlar giyinme ve sahtekarlığı kendi kötü arzularını kalkan etmektedirler.

• (İbn cezvi tasavvufcuları uzun uzun kötüledikten sonra diyor ki ):
’’’’ ahh ah! bugün eğer ömer(r.a) olsaydı inanın dinden çıkmış bu gurüha karşı harb ilan edecekti.işin ilginç tarafı bütün bu hurafe ve sahtekarlıkla alimlerin böğründe,şehirlerin göbeğinde faaliyette bulunurlar.alimlerin gücü onlara yetmemektedir.zira sözleri onlarda hiç mi hiç revaç bulmamaktadır.

( şu sözlere ve tesbitlere dikkat etmek gerekir..ibn cezvi bu ithamları hicri 500 kusur yılında yaşamış olan tasavvufcular hakkında yapıyor...ki o dönemlerde sofilerin içinde bir şirk bir küfür bulunsa dahi bunu izhar edemiyorlardı.izhar edenlerin bu fiillerinin sonucu kellelerinin gövdelerinden ayrılması oluyordu.onlar ancak bidatlarıyla gündeme geliyorlardı..daha sonraki dönemlerde vahdeti vucudu açıktan ilan edenler olmuştur..bu fikri yaymak için dergahlar kuranlar ,mederseler açanlar olmuştur.acaba ibn cezvi bu dönemleri görseydi o sofiler hakkında nasıl bir değerlendirme yapardı..ve günümüzde bütün bu küfürlerine ek olarak sofiler tağutlara tapıyorlar,laik sistemi benimsemiş birimleri baş tacı yapıyorlar..allaha harb ilan etmiş bir topluluğun simgelerini korumak için mücedele ediyorlar..allaha harb ilan etmiş bir millete karşı sevgi besliyorlar..acaba ibn cezvi bugünün sofilerini görseydi nasıl bir hüküm verirdi?

• yaratılışının başlangıcını unutmak suretiyle kibirlenip,çalım satarak yürüyenlere şaşarım..

• kötünün yanında oturmaktansa yalnızlık daha hayırlıdır..


• insanların kalbine girmek için zahidlik taslayana şaşarım..

• kul mevlasının rızasını bir tarafa bırakıp,insanların beğenisini kazanmaya yöneldiği anda niyetine şirk bulaştırmış olur..


• ameliyle halkın rızasını amaçlayan amaçlayan kişinin ameli boşa gidip heba olduğu halde ne yaratıcının indinde ne de halkın gözünde makbuliyyet göremez..

• hakiki marifet hadislere kulak vermek ve selefin siretini incelemekle elde edilir..


• ey ahirete inanmış,dinini muhafaza etmek isteyen kardeşim.allah aşkına dini konularda yapılan fasid yorum ve nefsani ruhsatlardan sakın..zira bir yerde ruhsatlara dalıp taviz verdinmi..artık bir daha kendine çekidüzen vermen ve ihtirasın pençesinden kurtulman zorlaşır.

• İlahi hikmete teslim olmak zatını arastırmaktan daha evladır.


• Rabbani vesilelerle hareket etmeyen veya kriterlerinden bazıları eksik araçlarla görüş beyan edenlere müctehid denmez.


• Herhangi bir olay karşısında istişare etmeden o konuda kendisinden daha bilgili birine sormadan kendi indinden fetva verip,kendi başına hareket eden ve kendini sorgulama ihtiyacı duymayan bedevi kafalı cahillere yazıklar olsun..


• Meişet tedbiri ibadettir..


• Akıl sahibi işlemiş olduğu günahlardan daima korku içinde olmalı velevki tevbe etmiş ise bile. Ne varki birçok insan kesin kabul olduğunu biliyorcasına tevbenin kabulüne dayanıp kendilerini rahat hissetmektedirler.


• Fudayl b.as(ra) sarfettiği vecizesi çok manidardır.’’günahlarımı bağışladıysan bile sana karşı utancımdan dolayı vaylar bana!’’’

• riyakar kul görünmek istediği kalplerin,isyan etmekte olduğu yüce zatın elinde olduğunu bilseydi riyakarlık etmezdi.

• Bu dünyada kendisine yüklenmiş tekliflerden muradın ne olduğunu idrak edememek cahilliğin alametidir.


• Ey tevfiki ilahiden nasibini alan din kardeşim,sabır sabır sakın dünyalığın yolunda gidenlere gıpta etme,onun dünyalık adına bolluğunu arastırırsan,din açısından sıkıntılar içinde olduğunu göreceksin.

• Seleften bir zata adamın biri söver. Bu zat yüzünü toprağa sürer ve : ‘’’ allah’ım bu adamın bana sövmesine sebebiyet veren günahımı bağışla’’’ diye dua ettiği nakledilir.


• Yüce ilaha ve onun buyruklarına inanan kalp daima o yüce ilahın zikriyle hem hal olmaya ihtiyaç duyar,bu ise himmetin toplanmasına bağlıdır.

• (ey kişi) sırrını sakla ve insanların gözünde seni küçük düşürecek söz ve davranışlardan sakın..


• Hiç kimsenin dostluk ve dindarlığına aldanmamalı bugün kötülük her tarafı kaplamıştır.


• Söz düşüncenin tesbihidir.


• Kabeye hasret duyana kızgın çölü aşmak kolay gelir.


• Allah abes şeylerle meşgul olmaktan münezzehtir.


• Yaratıkların hikmetini idrak etmekten aciz beşeri akılların bütün bu kainatı ilahi hikmetle yaratan yüce Allaha itaat etmek gerektiği gerçeğini bilmemesi veya bildiği halde uygulamaması insanın ne kadar cahil ve cahil olduğu kadar da inatçı olduğunun göstergesidir.


• Hakk batılla benzeşmez.ancak aklı olmayana batılın sureti hakk gibi gözükür.


• Yüce Allahın bazı insanlara vermiş olduğu akıl nimeti tamamiyle kendi aleyhlerinde hüccet olur.çünkü o gerçeği idrak edemez,ilahi kudrete şahit bunca ayetler içinde yüzerken kör ve sağı gibidir.


• Allahtan uzak kalanlarla ilişki kurmak kalbi perdeler.

-Mertliğin ölçüsü-ebul ferec ibn cezvi

Bir kişiyi değerlendirirken sakın hoş laf etmesi,namaz,sadaka ve infakı seni aldatmasın.yiğit adam iki şeye riayet edendir.yasaklara uyma ve amelde ihlas.bir yandan abid,diğer yandan gıybetle,nefsine uymak suretiyle caiz olmayan fiilleri irtikapla yasakları çiğneyen nice zahidler ve dindar bildiğimiz hakikatta ise amelleri ile Allah rızasını değil insanların beğenisini kazanmak için amel eden nice insan görmekteyiz. İşte bu hastalık kiminde az kiminde çok olmakla beraber en büyük felakettir. Gerçek adam ,yiğit adam Allahın yasaklarına dikkat edip farzlarını yerine getirip,iyi kalbli,fiillerinde ve sözlerinde ihlaslı,ibadetlerinde halkın beğenisi değil, Allah rızasını gözetendir.zahiddir,ermiştir,Allahın veli kuludur desinler diye,şekilden şekle,kılıktan kılığa giren bugün bir çok kurnaz sahtekar var.
İhlaslı insan yalnızlıkta ve kalabalıkta,hal ve hareketlerinde değişiklik olmayan,hatta zahiddir demesinler diye toplumun içine girdiğinde gülmeye çabalar..tebessüm etmeye çalışır.
İbn şirin halkın içine karşınca şakalaşır gülerdi.gece karanlığı çöktüğünde köşesine çekilir,postu üzerine Allah korkusundan bir köy halkını öldürmüş cani gibi hüngür hüngür ağlardı. Bilesinki kulluk ettiğin zat ortak istemez.ihlaslı olan niyetiyle,ibadetinde sadece onu düşünür.riyakar ise halkın övgüsünü kazanmak için ona şerik koşar.fakat emeline ulaşamaz.çünkü övgülerini beklediği kişilerin kalbi o zatın elinde onun lehine değil,aleyhine döndürür.muvaffak insan muamelesi gizli ameli ihlaslı olandır.işte bu insana istemese dahi halk teveccüh gösterir. Diğer yandan bütün çabalarına rağmen riyakar’a iltifat etmezler.bu hasletlere sahip adamın bir özelliği de ilim tahsilinden faziletler adına her türlü amellerden geri kalmaz.zamanını zerresine kadar hayırla doldurur.kalbi ise bir an bile zikir ve tefekkürden boş kalmaz.