Aleykum selam we rahmetullah ;
Ebû Hurayra (r.anh)’den rivâyete göre, şöyle demiştir: Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
“Şeytan (veya değişik mikrop, böcek ve bakteriler) hassas ve yalayıb yok edicidirler kendinizi ondan koruyun. Her kim elinde yemek bulaşığı ve kokusu varken yatıb uyursa ve geceleyin kendisine bir şey olursa kendisinden başka kimseyi suçlamasın.”
(Tirmizi, Et'ime, Bab 48, Hadis no : 1859; Ebû Dâvûd, Et’ıme: 53; İbn Mâce, Et’ıme: 22)
Tirmizî: Bu hadis bu şekliyle garibdir.
Ayrıca bu hadis Suheyl b. ebî Salih’in babasından Ebû Hurayra’den de rivâyet edilmiştir.
Ebû Hurayra (r.anh)’den rivâyete göre, şöyle demiştir:
Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Her kim elinde yemek bulaşığı ve kokusu varken yatıb uyursa bu yüzden başına bir iş gelirse kendisiden başka kimseyi suçlamasın.”
(Tirmizi, Et'ime, Bab 48, Hadis no : 1860; Ebû Dâvûd, Et’ıme: 53; İbn Mâce, Et’ıme: 22)
Tirmizî: Bu hadis hasen garibdir. Bu şekliyle A’meş’in rivâyeti olarak biliyoruz.
Ebû Hurayra (r.anh)'den rivayet olunduğuna göre;
Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Elinde yemek artığı ve kokusu varken onu yıkamadan uyuyub da (uykusu esnasında) kendisine zararlı bir böcek ilişen kimse, (başına gelenden dolayı) kendisinden başka kimseyi suçlamasın."
(Ebu Davud, Et'ime, Bab 53, Hadis no: 3852; Tirmizî, et'ime 48; İbn Mâce, et'ime 22; Dârimî, et'ime 27; Ahmed b. Hanbel, II, 263, 344, 527)
Gamar; yağ, kir ve et kokusu anlamlarına gelen bir kelimedir. Türkçede yemek artığı ve yağları olarak ifade edilir.
Yemek bulaşıklarından hoşlanan bazı haşereler, yemek yeyip ellerini yıkamadan uyuyan bir kimsenin uykuda bulunmasını fırsat bilerek üzerine çullanırlar ve elinde bulunan yemek bulaşıklarını yemek isterler. Bu sırada onun vucudunu da ısırarak kendisini zehirleyebilirler.
Mevzumuzu teşkil eden bu hadis-i şerif; özellikle uykuya varacak kişilerin yemekten sonra ellerindeki yemek artıklarını yıkamalarının diğer yemeklerden sonra el yıkamaya nisbetle daha da büyük bir önem kazandığına dikkati çekmektedir.
"... Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in kızı Fâtıma (Radıyallâhu anhâ)'dan rivayet edildiğine göre:
Kendisi Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu, demiştir:
"Bilmiş olunuz ki elinde et kokusu bulunduğu halde (elini güzelce yıkamadan) geceleyen (yâni yatan) bir kimse(nin basma bir şey gelirse) kendi nefsinden başka kimseyi kınamasın (yâni suçlamasın)."
(İbn Mâce, Et'ime, Bab 22, Hadis no : 3296)
'... Ebû Hurayra (Radıyallâhu anh)'âen rivayet edildiğine göre;
Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Sizden birinin elinde et kokusu bulunub da elini (güzelce) yıkamadan uyuduğu, sonra başına bir şey geldiği zaman sakın kendi nefsinden başka hiç kimseyi kınamasın (yâni suçlamasın)."
(İbn Mâce, Et'ime, Bab 22, Hadis no : 3297)
Fâtıma (Radıyallâhu anhâ)'nın hadisinin başkaca kim tarafından rivayet edildiğine bakılmalıdır. Ebû Hurayra (Radıyallâhu anh)'ın hadîsi Tirmizi, Ebû Dâvûd, Hâkim ve îbn-i Hibbân tarafından da rivayet edilmiştir.
Hadislerde geçen "Gamar" et ve yağının eseri manasınadır. Yâni et yemeğini yeyip elini güzelce yıkamadan yatan bir kimse haşerelerden ve zehirli hayvanlardan zarar görürse kendi nefsinden başkasını suçlamasın.
Haşerelerin ve zehirli hayvanların zarar vermesine sebeb olan diğer yemeklerin kokusu da böyledir.
Hadisler yemekten sonra, özellikle akşam yemeğinden sonra elleri yıkamanın mustehablığına delâlet eder.
Şevkânî : Hadîsin zahirine göre elleri su ile yıkamakla sünnet yerine gelmiş olur, demiştir. Fakat İbn-i Reslân: En iyisi elleri sabun veya benzeri bir şeyle yıkamaktır, der.
Elleri yıkama emrinin hikmeti ellerdeki et, yağ ve benzeri yemek kokusunu gidermek ve sağlığı korumak olduğuna göre çoğu zaman sırf su ile bu koku giderilmez. Bu itibarla kirliliği ve kokuyu giderici biçimde yıkamak mustehabtır.
Şu noktayı da belirtmek gerekir: Elleri yıkamanın mustehablığı yemek yemiş kimselere mahsus değildir. Meselâ yemek yemeyip de başkasına yediren veya eli yemeğe bulaşmış olan kimse de ellerini yıkamalıdır, ellerini yıkaması mustehabtır. Çünkü hadîslerdeki ifâde geneldir.
Âlimlerin bir kısmı: Elinde yemek kokusu varken yıkamadan uyuyan kimsenin başına gelebilecek zarar, haşerelerin veya zehirli hayvanların ısırması ve sokmasıdır, demiştir.
Diğer bir kısım âlimler ise: Bu zarar, baras hastalığı da olabilir. Çünkü kişi uykuda iken kirli eli terlenen bedeninin bir tarafına dokunabilir ve baras veya başka hastalığa sebeb olabilir, demiştir.
Çevrimdışı
