ŞEHİD KİMDİR? KİME DENİR?
Şehid, kelime olarak kesin bir haberi veren, bildiğini söyleyen, hazır olan, bulunan, bir hadiseye şahid olan, şahitlik eden
Dinî anlamda, Allah rızası için, O'nun yolunda canını fedâ eden müslümana verilen isimdir Ona bu ismin verilmesinin sebebi, cennetlik olduğuna şahitlik edilmiş olması veya onun Yüce Allah'ın huzurunda yaşıyor bulunması yahut ölümü sırasında meleklerin hazır bulunması yahut ta ruhunun doğrudan doğruya Daru's-Selâm'da (Cennet'te) bulunması veya Allah tarafından çeşitli mükâfatlarla mükâfatlandırılmış olmasıdır
Arapça bir kelime olan şehid, "şehi-de" fiilinden türemiş olan bir isimdir Mastarı, şehâdettir Şehidin çoğulu, "şuhedâ" ve "eşhâd" olarak gelir (el-İsfahânî, el-Müfredât, 267 vd; et-Tahtavî, Haşiye ala Merâki'lFelâh, Mısır 1970, 516 vd)
Kur'an'da otuz beş dolayında "şehid" kelimesi ve yirmi civarında da, çoğulu olan "şuheda" kelimesi geçmektedir Aynı kökten gelen kelimelerle beraber, Kur'an'da geçen "şehid" kelimesi, daha çok şâhid manasınadır Şehid, aynı zamanda Yüce Allah'ın isimlerinden biridir Bir kaç âyette de, bu manayı ifâde etmektedir Bu âyetlerden birinin meâli şöyledir:
Biz onlara, ufuklarda ve kendi canlarında âyetlerimizi göstereceğiz ki o (Kur'an)'ın gerçek olduğu, onlara iyice belli olsun Rabb'inin her şeye şâhit olması, (her şeyi görmesi) yetmez mi?” (Fussilet, 41/53) Bu anlamdaki şehid için, "Şehâdet" ve "Şâhid" maddelerine bakınız
Burada konumuz olan şehid ise Kur'an'da daha çok "ka-te-le" fiilinin mechûlü ile, Allah yolunda öldürülme anlamında kullanılmaktadır Şehidlik büyük bir derecedir Şehidler hem Allah'ın övgüsünü ve hem de Hz Muhammed (sas)'in sevgisini kazanan bahtiyar insanlardır
Yüce Allah, şehidlerin ma'nen ölmediklerini, onlara ölüler denilmemesinin gerektiğini, Kur'an'ın değişik yerlerinde dile getirmiştir:
Allah yolunda öldürülenleri, ölüler sanma Hayır, (onlar) diridirler Rabb'leri katında rızıklanmaktadırlar Allah'ın keremiyle kendilerine verdiklerinden sevinçli olarak, arkalarında henüz (şehid olup) kendilerine yetişemeyenlere de korku olmadığı, onların da üzüntüye uğramayacakları müjdesiyle sevinmektedirler Allah'ın nimeti ve keremiyle ve Allah'ın mü'minlerin ecrini zayi etmeyeceği müjdesiyle sevinirler" (Âlu İmran, 3/169, 170, 171)
Mesrûk (ra) Abdullah'a bu âyette zikredilen şehidlerin halini sormuş, o şöyle cevap vermiştir: Biz de bunu Hz Muhammed (sas)'e sormuştuk Bize şu cevabı vermişti: "Şehidlerin ruhları yeşil kuşların karnındadır Onların arşa asılı kandilleri vardır Diledikleri gibi cennette serbestçe dolaşır, sonra o kandillere geri dönerler" (Müslim, İmâre, 121; Ebû Davûd Cihâd 25; Tirmizî, Tefsiru Sure, 3/19; İbn Mâce, Cenâiz, 4; Cihâd, 16)
Allah yolunda ruhunu teslim eden şehidlerin amellerinin boşa gitmeyeceği, büyük ecir ve sevap kazanacakları, Kur'an'da şöyle haber verilmiştir:
Dünya hayatını âhiret hayatı karşılığında satarlar, Allah yolunda savaşsınlar Kim Allah yolunda savaşır da öldürülür veya galip gelirse, biz ona yakında büyük bir mükâfat vereceğiz" (en-Nisa,4/74)
"(Savaşta) inkâr edenlerle karşılaştığınız zaman, hemen boyunlarını vurur Nihâyet onları iyice vurup sindirinceye kadar bağı sıkıca bağlayın (onları esir alın) Ondan sonra artık ya lütfen bırakır veya karşılığında fidye alırsınız Harb ağırlığını bırakıncaya (savaş sona erinceye) kadar (böyle yaparsınız)Allah dileseydi, (kendisi) onlardan öç alırdı Fakat sizi birbirinizle denemek için (size savaşı emrediyor) Allah yolunda öldürülenler (yok mu, Allah) onların yaptıkları işleri zâyi etmeyecektir" (Muhammed 47/4)
Şehidlerin günahlarının af olunacağı da, Kur'an'da müjdelenmiştir:
Rabb'leri onlara karşılık verdi: Ben, sizden erkek, kadın, hiç bir çalışanın işini zâyi etmeyeceğim Hep birbirinizdensiniz Göç edenler yurtlarından çıkarılanlar, yolumda işkence edilenler Elbette onların kötülüklerini örteceğim ve onları, altlarından ırmaklar akan cennetlere koyacağım (Yaptıklarına), Allah katında bir karşılık olarak (bu nimetleri vereceğim) Şüphesiz karşılıkların en güzeli Allah katındadır" (Âlu İmrân, 3/195) Hz Muhammed (sas)'in, şehîd olmanın fazileti hakkında söylemiş olduğu iki hadisin meali de şöyledir:
"Cennete giren hiç bir kimse, dünya üzerindeki her şey kendisine verilse bile, dünyaya dönmek istemez Ancak şehid müstesnadır O, göreceği ikramdan dolayı tekrar dünyaya dönüp on defa daha öldürülmeyi (şehid olmayı) temenni eder" (Buhârî, Cihâd 6; Müslim, İmâre,108,109; Neseî, Cihâd 33)
"Muhammed'in nefsi, elinin kudretinde olan Allah'a yemin ederim ki, Allah yolunda savaşmak ve öldürülmek, sonra savaşmak ve yine öldürülmek, sonra yine savaşmak ve öldürülmek isterdim" (Buhâri, İman, 26; Müslim, İmâre,103,107; Neseî, Cihad, 37)