Ö
Çevrimdışı
İKRA ~ OKU
Yazı bilmez ümmî bir insan olan Hz. Peygamber (s.a.v)’in ‘Oku’ emriyle muhatap oluşu, onun yazılı bir metni okumasından öte bir manayı içermektedir. Bu emirle O, Cebrail’in okuduklarını tekrarlayıp öğrenecek ve tüm insanlığa ulaştıracaktı. Bu emir, İslâm’ın ilim ve irfan dini olduğunun en açık delilidir.
Evet, bu ayetler, Hz. Muhammed (s.a.v) ile vahiy meleği Cebrail’in ilk karşılaşma anında inen ayetlerdir. Ayetlerin indiği an, yerin sema ile, kulun Rabbi ile bağlantı kurduğu, iletişime geçtiği andır. Cebrail, Peygamberimiz (s.a.v) Hırâ mağarasında iken yanına gelmiş ve ‘Oku’ diye seslenmiş ve bu emri üç kere tekrarlamıştı. Peygamberimiz ise, her defasında ‘Ben okuyucu değilim’ demişti. Bunun üzerine Cebrail, “Oku yaradan Rabbinin adıyla”, buyurmuş, bunun üzerine Peygamberimiz (s.a.v) de onunla beraber okumaya başlamıştı. İşte bunlar, ilk inen vahiy cümleleriydi.
“Yaratan Rabbinin adıyla oku!”
“O, insanı alakdan/aşılanmış bir yumurtadan yarattı.”
“Oku! Kalemle öğreten, insana bilmediğini bildiren Rabbin, en büyük kerem sahibidir.”
Ayetlerde ‘Oku’ emri iki kere tekrarlanmıştır. Elbette her iki emir de tekrarın ötesinde manalar içermektedir Şöyle ki; bizler iki büyük kitapla karşı karşıyayız. Onlardan ilki Kainat Kitabı ve ikincisi ise İlâhî Kitap Kur’ân’dır. Her iki kitap da, insanı Yüce Allah’ı tanımaya götüren açık delil ve belgelerle dopdoludur. Biri kevnî yahut fıtrî ayetler, diğeri ise şer’î ayetlerle dolu iki kitap. İkisi de okunmayı, tanınmayı, anlaşılmayı beklemekte. Bu ayetlerin hepsi birbirini desteklemektedir; çünkü her iki kitaptaki ayetlerin sahibi de ezelî ve ebedî ilim ile, erişilmez kudretin sahibi Yüce Allah’tır. Kainat Kitabının en büyük ayeti insanın kendisi ve yaratılışı; İlâhî Kitabın ilk ayeti ise OKU. İki kere tekrarlanan oku emri. Biri Kainat kitabını okumaya çağırıyor, diğeri İlâhî Kitabı okumaya çağırıyor.
Yani ‘oku’ emrinin iki defa tekrarlanışı, sürekli bir okumayı öngörüyor. Beşikten mezara kadar sürecek bir okuma. Düşünerek, özümseyerek, içselleştirerek okuma. Hem Kur’ân ayetlerini, hem de Kainat ayetlerini okuma.. Üzerinde dura dura, hikmetlerini kavraya kavraya..
Oku, oku. Anlayıncaya ve kavrayıncaya, öğrendikleini hayata geçirinceye kadar oku. Hem sen oku, hem de başkalarına oku. Hem sen anla, hem de başkalarına anlat.
Oku, ama yaratan Rabbinin adıyla Oku. Ortam, pek çok şeyin Rab, terbiye edici, yönetici olarak kabul edildiği bir ortam. O halde sen, bu tanrı taslaklarını bırak da seni yaratan Rabbinin adıyla oku. Senin Rabbin. Seni yaratıp, seni başıboş bırakmayan, sana doğru yolu gösteren Rab.
Bu ifade okumanın şeklini ve amacını belirliyor, sınırlarını çiziyor.
Buna göre insan Yüce Yaratıcı’nın adıyla okuyacak, yani okumaya başlarken besmele çekecek. Yahut da başında besmele çekemeyeceği, Allah’ın adıyla olmayan okumalardan uzak duracak. Çünkü Hz. Peygamberin dediği gibi “Başında besmele çekilmeyen her değerli iş, güdük ve sonuçsuz olacaktır.” Öyle olunca insan, okudukça Yaratıcısını tanıyacak ve O’na yaklaşacaktır. Aksi takdirde şeytan, Belam, Haman gibi şer odakları da okumuş kimselerdir. Ama onların bilgi sahibi olmaları hem kendilerine zarar vermiş hem başkalarına. Bu yüzden insan okumalı ama, doğru şeyleri doğru okumalı ve elde ettiği bilgiyi insanlığın yararına kullanmalıdır. İnsanın yararlı şeyleri doğru okuyabilmesi için Yüce Allah ona akıl nimetini bahşetmiş, ilk insanı eğiterek onun şahsında tüm insanlığı O, bizzat kendisi eğitmiş, ilk insana ilk kitabı O indirmiş ve daha sonra da kitaplar indirmeye devam etmiştir. Nihayet bu ayetlerle son kitap insanlığa sunulmuştur.
İnsana bilmediklerini, O öğretti ve onu, O eğitip yetiştirdi. Adem’e ve onun şahsında insanlığa eşyanın isimlerini O öğretti. Kendisine bahşedilen bu yeti sayesinde insan eşyayı tanıdı, onun nerede nasıl kullanılacağını öğrendi ve isim vererek onları tanımladı. Beyanı, yani anlama ve anlatma kabiliyetini de O verdi. Çalışarak elde edilen kesbî ilimleri de, Allah vergisi olan vehbî ilimleri de O bahşetti ona. Okuyup anlayabileceği göz, akıl, beyin gibi organları; okuma ortamını sağlayan kalem, kağıt, yazı, ışık gibi imkanları hep O verdi.
O, uçsuz bucaksız bilginin kaynağı Alîm olan Yüce Allah’tır. Kalemi O yarattı ve insana ikram etti. O sonsuz kerem sahibidir. İnsanı en değerli varlık olarak yaratması, ona akıl, anlayış ve kalem başta olmak üzere pek çok nimetler vermesi, ona peygamberler gönderip kitaplar indirmesi hep O’nun kereminin görüntülerindendir. Kerîm olan Yüce Rab, insanı da en keremli, en saygın ve fedakar varlık kılmıştır. O halde insan da önce donanım sahibi olmalı, sonra da sahip olduklarını başkalarına ikram edebilmelidir.
İnsan eğitilebilen, değişebilen, gelişebilen bir varlıktır. Gerçek anlamda insan kalabilmek, keremli olabilmek ise, hep Yüce Rabbin terbiyesine girmekle, O’nun eğitim ve öğretiminden geçmekle mümkündür. Bu da öncelikle ilâhî öğretileri okuyup öğrenmekle gerçekleşir. Yüce Allah, kalemi yarattı ve kalemle yazıp öğrenmeyi insana öğretti ki, böylece gerçekler kalıcı olsun, öncekilerin birikimleri sonraki kuşaklara ulaşsın ve böylece insanlar birbirlerinin birikimlerinden yararlanarak ilmî kemale doğru yol alsınlar.
Bu yüzden kalem ve yazı malzemeleri insanlık için çok büyük nimetlerdir.
Oku ey Muhammed, seni ve her şeyi yaratan Rabbinin adıyla oku. O, insanı aşılanmış bir yumurta olan Alaktan yaratmıştır. Oku, senin Rabbin sonsuz ikram sahibidir. O’dur insanı hiç yoktan var eden ve lutfu keremiyle O’na bilmediklerini kalemle öğreten. Sen de oku, seninle beraber olanlar da okusunlar. Okumada devamlı olun. Kainat kitabını okuyun, Kur’ân’ı okuyun anlayın ve başkalarına anlatın, onların da gerçeklerle tanışmasına vesile olun. Kendinize okuyun, başkalarına okuyun, gerçekleri duyurun.
Ama hep Yüce Rabbin adıyla, O’nunla bağlantılı olarak okuyun. Kadın erkek, beşikten mezara kadar okuyun. Yitiğiniz olan hikmeti buluncaya kadar okuyun. Tekrar tekrar okuyun; çünkü her okuyuş yeni bir anlam, yeni bir yorum ve yeni bir hayat demektir.
Yazı bilmez ümmî bir insan olan Hz. Peygamber (s.a.v)’in ‘Oku’ emriyle muhatap oluşu, onun yazılı bir metni okumasından öte bir manayı içermektedir. Bu emirle O, Cebrail’in okuduklarını tekrarlayıp öğrenecek ve tüm insanlığa ulaştıracaktı. Bu emir, İslâm’ın ilim ve irfan dini olduğunun en açık delilidir.
Evet, bu ayetler, Hz. Muhammed (s.a.v) ile vahiy meleği Cebrail’in ilk karşılaşma anında inen ayetlerdir. Ayetlerin indiği an, yerin sema ile, kulun Rabbi ile bağlantı kurduğu, iletişime geçtiği andır. Cebrail, Peygamberimiz (s.a.v) Hırâ mağarasında iken yanına gelmiş ve ‘Oku’ diye seslenmiş ve bu emri üç kere tekrarlamıştı. Peygamberimiz ise, her defasında ‘Ben okuyucu değilim’ demişti. Bunun üzerine Cebrail, “Oku yaradan Rabbinin adıyla”, buyurmuş, bunun üzerine Peygamberimiz (s.a.v) de onunla beraber okumaya başlamıştı. İşte bunlar, ilk inen vahiy cümleleriydi.
“Yaratan Rabbinin adıyla oku!”
“O, insanı alakdan/aşılanmış bir yumurtadan yarattı.”
“Oku! Kalemle öğreten, insana bilmediğini bildiren Rabbin, en büyük kerem sahibidir.”
Ayetlerde ‘Oku’ emri iki kere tekrarlanmıştır. Elbette her iki emir de tekrarın ötesinde manalar içermektedir Şöyle ki; bizler iki büyük kitapla karşı karşıyayız. Onlardan ilki Kainat Kitabı ve ikincisi ise İlâhî Kitap Kur’ân’dır. Her iki kitap da, insanı Yüce Allah’ı tanımaya götüren açık delil ve belgelerle dopdoludur. Biri kevnî yahut fıtrî ayetler, diğeri ise şer’î ayetlerle dolu iki kitap. İkisi de okunmayı, tanınmayı, anlaşılmayı beklemekte. Bu ayetlerin hepsi birbirini desteklemektedir; çünkü her iki kitaptaki ayetlerin sahibi de ezelî ve ebedî ilim ile, erişilmez kudretin sahibi Yüce Allah’tır. Kainat Kitabının en büyük ayeti insanın kendisi ve yaratılışı; İlâhî Kitabın ilk ayeti ise OKU. İki kere tekrarlanan oku emri. Biri Kainat kitabını okumaya çağırıyor, diğeri İlâhî Kitabı okumaya çağırıyor.
Yani ‘oku’ emrinin iki defa tekrarlanışı, sürekli bir okumayı öngörüyor. Beşikten mezara kadar sürecek bir okuma. Düşünerek, özümseyerek, içselleştirerek okuma. Hem Kur’ân ayetlerini, hem de Kainat ayetlerini okuma.. Üzerinde dura dura, hikmetlerini kavraya kavraya..
Oku, oku. Anlayıncaya ve kavrayıncaya, öğrendikleini hayata geçirinceye kadar oku. Hem sen oku, hem de başkalarına oku. Hem sen anla, hem de başkalarına anlat.
Oku, ama yaratan Rabbinin adıyla Oku. Ortam, pek çok şeyin Rab, terbiye edici, yönetici olarak kabul edildiği bir ortam. O halde sen, bu tanrı taslaklarını bırak da seni yaratan Rabbinin adıyla oku. Senin Rabbin. Seni yaratıp, seni başıboş bırakmayan, sana doğru yolu gösteren Rab.
Bu ifade okumanın şeklini ve amacını belirliyor, sınırlarını çiziyor.
Buna göre insan Yüce Yaratıcı’nın adıyla okuyacak, yani okumaya başlarken besmele çekecek. Yahut da başında besmele çekemeyeceği, Allah’ın adıyla olmayan okumalardan uzak duracak. Çünkü Hz. Peygamberin dediği gibi “Başında besmele çekilmeyen her değerli iş, güdük ve sonuçsuz olacaktır.” Öyle olunca insan, okudukça Yaratıcısını tanıyacak ve O’na yaklaşacaktır. Aksi takdirde şeytan, Belam, Haman gibi şer odakları da okumuş kimselerdir. Ama onların bilgi sahibi olmaları hem kendilerine zarar vermiş hem başkalarına. Bu yüzden insan okumalı ama, doğru şeyleri doğru okumalı ve elde ettiği bilgiyi insanlığın yararına kullanmalıdır. İnsanın yararlı şeyleri doğru okuyabilmesi için Yüce Allah ona akıl nimetini bahşetmiş, ilk insanı eğiterek onun şahsında tüm insanlığı O, bizzat kendisi eğitmiş, ilk insana ilk kitabı O indirmiş ve daha sonra da kitaplar indirmeye devam etmiştir. Nihayet bu ayetlerle son kitap insanlığa sunulmuştur.
İnsana bilmediklerini, O öğretti ve onu, O eğitip yetiştirdi. Adem’e ve onun şahsında insanlığa eşyanın isimlerini O öğretti. Kendisine bahşedilen bu yeti sayesinde insan eşyayı tanıdı, onun nerede nasıl kullanılacağını öğrendi ve isim vererek onları tanımladı. Beyanı, yani anlama ve anlatma kabiliyetini de O verdi. Çalışarak elde edilen kesbî ilimleri de, Allah vergisi olan vehbî ilimleri de O bahşetti ona. Okuyup anlayabileceği göz, akıl, beyin gibi organları; okuma ortamını sağlayan kalem, kağıt, yazı, ışık gibi imkanları hep O verdi.
O, uçsuz bucaksız bilginin kaynağı Alîm olan Yüce Allah’tır. Kalemi O yarattı ve insana ikram etti. O sonsuz kerem sahibidir. İnsanı en değerli varlık olarak yaratması, ona akıl, anlayış ve kalem başta olmak üzere pek çok nimetler vermesi, ona peygamberler gönderip kitaplar indirmesi hep O’nun kereminin görüntülerindendir. Kerîm olan Yüce Rab, insanı da en keremli, en saygın ve fedakar varlık kılmıştır. O halde insan da önce donanım sahibi olmalı, sonra da sahip olduklarını başkalarına ikram edebilmelidir.
İnsan eğitilebilen, değişebilen, gelişebilen bir varlıktır. Gerçek anlamda insan kalabilmek, keremli olabilmek ise, hep Yüce Rabbin terbiyesine girmekle, O’nun eğitim ve öğretiminden geçmekle mümkündür. Bu da öncelikle ilâhî öğretileri okuyup öğrenmekle gerçekleşir. Yüce Allah, kalemi yarattı ve kalemle yazıp öğrenmeyi insana öğretti ki, böylece gerçekler kalıcı olsun, öncekilerin birikimleri sonraki kuşaklara ulaşsın ve böylece insanlar birbirlerinin birikimlerinden yararlanarak ilmî kemale doğru yol alsınlar.
Bu yüzden kalem ve yazı malzemeleri insanlık için çok büyük nimetlerdir.
Oku ey Muhammed, seni ve her şeyi yaratan Rabbinin adıyla oku. O, insanı aşılanmış bir yumurta olan Alaktan yaratmıştır. Oku, senin Rabbin sonsuz ikram sahibidir. O’dur insanı hiç yoktan var eden ve lutfu keremiyle O’na bilmediklerini kalemle öğreten. Sen de oku, seninle beraber olanlar da okusunlar. Okumada devamlı olun. Kainat kitabını okuyun, Kur’ân’ı okuyun anlayın ve başkalarına anlatın, onların da gerçeklerle tanışmasına vesile olun. Kendinize okuyun, başkalarına okuyun, gerçekleri duyurun.
Ama hep Yüce Rabbin adıyla, O’nunla bağlantılı olarak okuyun. Kadın erkek, beşikten mezara kadar okuyun. Yitiğiniz olan hikmeti buluncaya kadar okuyun. Tekrar tekrar okuyun; çünkü her okuyuş yeni bir anlam, yeni bir yorum ve yeni bir hayat demektir.
