Âleykum selam we rahmetullah;
Hızkîl (Hazkîl, Hazkıyal), İsrail oğullarına gönderilmiş bir peygamberdir. Yuşa Peygamberden sonra gelen Kâlib b. Yukanna (veya Yufenna)’ın ölümünden sonra, Hızkîl b. Bûzi (ibnu’l-Acuz) aleyhisselam peygamber olarak gönderildi. (Taberi, 5/272)
Kaynaklarda özellikle Bakara suresinin 243. ayetinin tefsirinde Hızkîl adında bir peygamberden söz edilmektedir.
İlgili ayetin meali şöyledir:
“Ölüm korkusuyla binlerce kişi halinde yurtlarından çıkanları görmedin mi? Allah onlara "Ölün!" dedi de sonra onları diriltti. Şu bir gerçek ki Allah, insanlara karşı çok lütufkârdır. Fakat insanların çoğu şükretmez.”
- Taberi, kendi isnad zinciri içinde konuyu Vehb b. Munebbih’ten aktarılan bilgiyi şöyle özetlemiştir:
İsrail oğullarından bazı insanların başına çok şiddetli belalar ve musibetler geldi. Bu musibetlerden oldukça şikayetçi oldular ve ‘keşke ölseydik de bu musibetlerin sıkıntısından kurtulsaydık’ dediler.
Bunun üzerine Allah, (İsrail oğullarının o günkü peygamberleri olan) Hızkîl peygambere şöyle vahiy etti:
“Senin kavmin belalardan dolayı çığlıklarla feryat etmeye ve: ‘keşke ölseydik de bu musibetlerin sıkıntısından kurtulsaydık’ demeye başladılar. Acaba onlar için ölmekte ne gibi bir rahatlık var..! Yoksa onlar benim onları ölümlerinden sonra tekrar diriltmeye kadir olmadığımı mı sanıyorlar! Şimdi filanca yerdeki Makbereye git, orada dört bin (ölmüş) kişi vardır. (Olayı anlatan Veheb b. Munebbih burada dedi ki: Bu kişiler “Ölüm korkusuyla binlerce kişi halinde yurtlarından çıkanları görmedin mi” ayetinde anlatılan kimselerdir).
Yanlarına vardığında ayakta dur ve -kemikleri dağılmış kuşlar ve yırtıcı hayvanlar tarafından parçalanmış oradaki adamlara- şöyle seslen:
“Ey kemikler! Allah sizin bir araya gelip toplanmanızı emretmektedir!”
Ve bu seslenmeden sonra oradaki insanların her birine ait kemikleri hususi birer küme halinde toplandılar.
Hızkîl Peygamber ikinci seslenişinde “Ey kemikler! Allah size et elbisesini giymenizi emretmektedir!” diye bağırdı.
Bir anda kemikler et elbisesini giydiler, sonra deriye büründüler, sonra birer ceset olup çıktılar.
Hızkîl, üçüncü defa şöyle seslendi: “Ey ruhlar! Allah size kendi cesetlerinize girmenizi emretmektedir.”
Bunun üzerine hepsi bir anda Allah’ın izniyle tekbir getirerek (“Allahu ekber” diyerek) ayağa kalktılar. (Taberi, ilgili ayetin tefsiri)
Fahraddin Razi’de, ilgili ayetin tefsirinde Suddi’den aktardığı bilgiler biraz farklılık arz etse de ölülerin yeniden dirilmesi olayında rol oynayan kişinin yine Hızkîl Peygamber olduğuna vurgu yapılmıştır. (Razi, ilgili ayetin tefsiri)
Bakara suresinin söz konusu 243. ayetini tefsir eden kaynakların çoğunda “Hızkîl Peygamber”den söz edilmiştir. (misal olarak; Beğavi, İbn Atiye, Beydavî, Kurtubî, İbn Kesir, es-Saalibi, Nazmu’d-Durer, Suyutî ed-Durru’l-Mensur, Ebu’s-Suud, Mahasinu’t-Tevil, eş-Şaravî, el-Menar, ilgili ayetin tefsiri)