İsraf konusunu ele almamızın sebebi âyet ve hadislerde bu konuya temas edilmiş ve yasaklanmış olmasıdır. Aşağıda belirteceğimiz âyetler, açıkça israfı men ve iktisadı (tutumlu davranmayı) emretmektedir. Yine, aşağıda belirteceğimiz gibi, hadisler de israfı yasaklayan, israf edenleri (müsrifleri) tenkit eden, beğenmeyen hatta onları "şeytanın kardeşi" olarak kabul eden hükümler ihtiva etmektedir.
Genellikle israfın Hikmet-i İlahiye'ye zıt bir hareket olduğu, yani Cenab-ı Hakk'ın emrettiğinin aksine bir hareket olduğu tefsirlerde belirtilmektedir. Bu da israfın küçük, kısa ve dar bir konu olmadığını, bilakis geniş ve Cenab-ı Hakk'ın emirlerine ve hikmetli düzenine karşı, onları küçük gören ve onlarla alay eden bir hareket olduğunu göstermektedir.
İsraf kelimesi Arapçadır. İsraf yapana müsrif denilir. Mânası aşağıdaki açıklamalarla verilecektir. Arapçada aynı mânaya, hatta daha kuvvetlice işaret eden tebzir kelimesi de vardır. Aşırı derecede ve mâkul olmayan şekilde saçıp-savurma demektir. Bu gibi kimselere mübezzir denilir. Kur'anda (İsra, 26-27) bu tabir geçmekte, ancak genellikle, hadisler de dahil, günlük lisanda ve ıstılah olarak israf ve müsrif kelimeleri kullanılmaktadır.
Âyet ve hadisler:
a- Âyetler:
Bu manada, yani israfı yasaklayan ve tutumlu (iktisatlı) hareket etmeyi emretme konusunda açık hüküm ihtiva eden ayetler şunlardır:
1-"Yiyiniz, içiniz, israf etmeyiniz" (Araf. 31)
2-" Bir de akrabaya, yoksula hakkını ver. Gereksiz yere de saçıp savurma, Zira böylesine saçıp savuranlar şeytanların kardeşleridir. Şeytan ise Rabbine karşı çok nankördür" (İsra /26-27)
3-Çardaklı ve çardaksız bahçeleri, ürünleri, çeşit çeşit hurmaları, ekinleri, birbirine benzer ve benzemez biçimde narları ve zeytinleri yaratan O'dur. Her biri meyve verdiği zaman meyvesinden yiyin. Devşirip toplandığı günde hakkını verin, fakat israf etmeyin: Çünkü, Allah israf edenleri sevmez" (En'am (6-141).
4-"Ve Onlar ki, harcadıklarında ne israf ne de cimrilik ederler; ikisi arasında orta bir yol tutarlar" (Furkan (25)/29).
5-"Eli sıkı olma, büsbütün eli açık da olma, sonra kınanır, (kaybettiklerinin) hasretini çeker kalırsın" (İsrâ (17)/29).
b-Hadisler:
İsraf konusundaki hadisleri ise şöyle sıralayabiliriz:
1-Ebu Abdullah Buhari şöyle dedi:
"Peygamber (S), abdest almada farz olanın, azaları birer defa yıkamak olduğunu beyan etti. Ve keza kendisi azaları ikişer defa, üçer defa yıkadı. Ve üçer defadan fazla yıkamadı. İlim ehli abdest almakta suyu israf etmeyi ve Peygamberin (S) fiilinden öteye geçmeyi kerih gördüler." (Buhari, Vudu'1).
2-Abdestin bir şeytanı vardır ki, ona velehan denilir. Suyun vesvasından (evhama kapılıp israf etmekten) sakının" (Tirmizi, Teharet, 44).
3-İbn Abbas'tan:
"Ben (bir defa Peygamberin hanımlarından olan) teyzem Meymune'nin (ra) yanında geceledim. Nebi (SAV) kalkıp bir su kırbasından abdest aldı. Suyu azar azar kullanıyordu. Ben de kalktım, onun yaptığı gibi yaptım" (İbn Mâce, Teharet 28).
4-"Yiyiniz, içiniz, sadaka veriniz ve giyininiz, buna israf ve kibir karışmadıkça" (İbn Mâce, Libas, 23; Buhari. Libas, 1; Nesai, Zekat, 66).
5-İbn Ömer'den:
"Rasulullah bir adamı abdest alırken gördü ve ona buyurdu ki, 'israf etme, israf etme' "(İbn Mâce, Teharet 47).
6-Abdullah b.Amr'den:
" (Bir gün) Sa'd abdest alırken Rasulullah (SAV) onun yanından geçti ve 'Bu israf nedir?' buyurdu. Sa'd de: 'Abdestte israf var mı?' diye soruncu, Rasulullah:
'Akan bir nehir üzerinde bile olsan evet' dedi. (İbn. Mâce, Tehâret, 48)
7-Mugire İbn Şu'be'(r.a)den:
"Nebi (S) buyurdu ki, 'Allah size analara isyanı, kızları diri diri toprağa gömmeyi, verilecek borcun verilmemesini, verilmeyen bir şeyin alınmamasını haram kıldı. Yine Allah sizin için, dedikoduyu, çok soru sormayı, ve malı zayi etmeyi kerih gördü.' " (Tecrid-i Sarih, VII/292, Hadis No:1078)
MADDİ (FİZİKİ) SAHADA İSRAF İSE:
a) Paranın İsrafı
b)Yeme-İçmelerde İsraf
c) Giyim-Kuşamlarda İsraf..... gibi sıralamak mümkündür.
Genellikle israfın Hikmet-i İlahiye'ye zıt bir hareket olduğu, yani Cenab-ı Hakk'ın emrettiğinin aksine bir hareket olduğu tefsirlerde belirtilmektedir. Bu da israfın küçük, kısa ve dar bir konu olmadığını, bilakis geniş ve Cenab-ı Hakk'ın emirlerine ve hikmetli düzenine karşı, onları küçük gören ve onlarla alay eden bir hareket olduğunu göstermektedir.
İsraf kelimesi Arapçadır. İsraf yapana müsrif denilir. Mânası aşağıdaki açıklamalarla verilecektir. Arapçada aynı mânaya, hatta daha kuvvetlice işaret eden tebzir kelimesi de vardır. Aşırı derecede ve mâkul olmayan şekilde saçıp-savurma demektir. Bu gibi kimselere mübezzir denilir. Kur'anda (İsra, 26-27) bu tabir geçmekte, ancak genellikle, hadisler de dahil, günlük lisanda ve ıstılah olarak israf ve müsrif kelimeleri kullanılmaktadır.
Âyet ve hadisler:
a- Âyetler:
Bu manada, yani israfı yasaklayan ve tutumlu (iktisatlı) hareket etmeyi emretme konusunda açık hüküm ihtiva eden ayetler şunlardır:
1-"Yiyiniz, içiniz, israf etmeyiniz" (Araf. 31)
2-" Bir de akrabaya, yoksula hakkını ver. Gereksiz yere de saçıp savurma, Zira böylesine saçıp savuranlar şeytanların kardeşleridir. Şeytan ise Rabbine karşı çok nankördür" (İsra /26-27)
3-Çardaklı ve çardaksız bahçeleri, ürünleri, çeşit çeşit hurmaları, ekinleri, birbirine benzer ve benzemez biçimde narları ve zeytinleri yaratan O'dur. Her biri meyve verdiği zaman meyvesinden yiyin. Devşirip toplandığı günde hakkını verin, fakat israf etmeyin: Çünkü, Allah israf edenleri sevmez" (En'am (6-141).
4-"Ve Onlar ki, harcadıklarında ne israf ne de cimrilik ederler; ikisi arasında orta bir yol tutarlar" (Furkan (25)/29).
5-"Eli sıkı olma, büsbütün eli açık da olma, sonra kınanır, (kaybettiklerinin) hasretini çeker kalırsın" (İsrâ (17)/29).
b-Hadisler:
İsraf konusundaki hadisleri ise şöyle sıralayabiliriz:
1-Ebu Abdullah Buhari şöyle dedi:
"Peygamber (S), abdest almada farz olanın, azaları birer defa yıkamak olduğunu beyan etti. Ve keza kendisi azaları ikişer defa, üçer defa yıkadı. Ve üçer defadan fazla yıkamadı. İlim ehli abdest almakta suyu israf etmeyi ve Peygamberin (S) fiilinden öteye geçmeyi kerih gördüler." (Buhari, Vudu'1).
2-Abdestin bir şeytanı vardır ki, ona velehan denilir. Suyun vesvasından (evhama kapılıp israf etmekten) sakının" (Tirmizi, Teharet, 44).
3-İbn Abbas'tan:
"Ben (bir defa Peygamberin hanımlarından olan) teyzem Meymune'nin (ra) yanında geceledim. Nebi (SAV) kalkıp bir su kırbasından abdest aldı. Suyu azar azar kullanıyordu. Ben de kalktım, onun yaptığı gibi yaptım" (İbn Mâce, Teharet 28).
4-"Yiyiniz, içiniz, sadaka veriniz ve giyininiz, buna israf ve kibir karışmadıkça" (İbn Mâce, Libas, 23; Buhari. Libas, 1; Nesai, Zekat, 66).
5-İbn Ömer'den:
"Rasulullah bir adamı abdest alırken gördü ve ona buyurdu ki, 'israf etme, israf etme' "(İbn Mâce, Teharet 47).
6-Abdullah b.Amr'den:
" (Bir gün) Sa'd abdest alırken Rasulullah (SAV) onun yanından geçti ve 'Bu israf nedir?' buyurdu. Sa'd de: 'Abdestte israf var mı?' diye soruncu, Rasulullah:
'Akan bir nehir üzerinde bile olsan evet' dedi. (İbn. Mâce, Tehâret, 48)
7-Mugire İbn Şu'be'(r.a)den:
"Nebi (S) buyurdu ki, 'Allah size analara isyanı, kızları diri diri toprağa gömmeyi, verilecek borcun verilmemesini, verilmeyen bir şeyin alınmamasını haram kıldı. Yine Allah sizin için, dedikoduyu, çok soru sormayı, ve malı zayi etmeyi kerih gördü.' " (Tecrid-i Sarih, VII/292, Hadis No:1078)
MADDİ (FİZİKİ) SAHADA İSRAF İSE:
a) Paranın İsrafı
b)Yeme-İçmelerde İsraf
c) Giyim-Kuşamlarda İsraf..... gibi sıralamak mümkündür.
Moderatör tarafında düzenlendi: