Çevrimdışı
KADININ NAMAZ KILMA ŞEKLİ İLE ERKEĞİN NAMAZ KILMA ŞEKLİ FARKLI MIDIR? NİÇİN ?
Kadının namazı ile erkeğin namazı, harici hükümler bakımından farklıdır. Bu hükümlerden bazıları: cemaat, ezan, ikame, setru’l avret ve saf bunlardan bazılarıdır.
Bu hükümler de iki namaz arasında bazı farklılıklar olduğu doğrudur. Fakat namazın şekli konusunda alimler arasında iki görüş bulunmaktadır:
Birinci görüş: Bu görüş dört mezhep imamlarının görüşüdür, o da: “kadının namazının erkeğin namazından farklı olması mustehabdır. “ görüşü.
Kur'an ve Sünnette kadınların tesettürüne özel bir önem atfettiği hepimizin malumudur. Namazda kadınların bazı hareketlerinin erkeklerden (kısmî olarak) farklılık göstermesinin temel sebebi de budur. Zira namaz dışında mütesettir (tesettürlü, örtülü) olması hassasiyetle istenen kadının, Rabbinin huzurunda bu noktaya daha fazla dikkat göstermesi tabiidir.
Bu sebeple İbn Hibbân, 'kadının evinin en gizli mekânında kıldığı namazın diğerlerine göre daha sevablı olduğunu' ifade eden hadisi (Ebû Dâvûd, "Salât", 53; İbn Huzeyme, III, 94-6) naklettiği babın başlığını aynen şöyle koymuştur:
"Kadının Namazı Ne Kadar Gizli / Örtülü Olursa, Ecrinin de O Kadar Büyük Olacağının Beyanı."
Ve yine bu sebeble İbn Abbâs (r.anh) kadının namazının nasıl olması gerektiği sorulduğunda, "Derli toplu ve gizli" cevabını vermiştir. [ İbn Ebî Şeybe, el-Musannef, I, 302]
Bilindiği gibi namazın rukûnlerinde (namaz esnasında mutlaka yerine getirilmesi gereken hususlarda) kadın ile erkek arasında temelde herhangi bir farklılık yoktur. İftitah tekbiri, kıyam, kıraat, rukû.. vd. hususların farziyeti erkek için de kadın için de geçerlidir. Farklılık sadece kısmî olarak şeklî bâzı noktalarda öne çıkmaktadır.
İftitah tekbiri alırken ellerin nereye kadar kaldırılacağı, kıyamda ellerin bağlanış tarzı ve yeri, rukû ve secde ediş tarzı, teşehhudde oturuş biçimi… böyledir.
Kadınların namaz kılarken erkeklerden farklı olarak hangi noktalara riayet edecekleri, Efendimiz (s.a.v) tarafından tafsilatlı olarak açıklanmış değildir. Bu hususta, Sahabe'den ve sonraki nesillerden gelen uygulama ve fetvalar bulunmaktadır. Belli başlılarını zikredecek olursak:
İftitah tekbiri: Kadınların, namaza başlarken ellerini kulak hizasına kadar değil, sadece omuz veya göğüs hizasına kadar kaldıracağı konusunda Sahabe'den Vâil b. Hucr (r.anh) kanalıyla nakledilmiş merfu (Efendimiz (s.a.v.)'e dayanan) bir rivayet mevcut ise de (et-Taberânî, Mu'cemu'l-Kebîr, XXII, 19-20) senedindeki Umm Yahya binti Abdilcebbâr isimli kadın hakkında el-Heysemî herhangi bir bilgi bulamadığını söylemiştir. (Heysemî, Mecma'u'z-Zevâid, II, 272; IX, 624) Dolayısıyla bu rivayet zayıftır. Ancak Sahabe'den Ummu'd-Derdâ (r.anha) ve Tabiun'dan da Atâ, ez-Zuhrî, Hammâd… gibi isimlerden bu rivayetin delaletini destekleyen uygulama ve fetvalar nakledilmiştir. (Buhârî, Kurratu'l-Ayneyn, 22; İbn Ebî Şeybe, Musannef, I, 270; el-Aynî, Binâye, II, 197)
Zayıf hadisin bu uygulama ve fetvalarla kuvvet bulacağını ve kadınların iftitah tekbirindeki uygulamasının naklî bir temeli bulunduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Kıyam: Kadınların, kıyamda dururken ellerini göğüslerinin üstünde bağlayacağı konusunda herhangi bir rivayet bulunmamaktadır. Kaynaklar kadınların erkeklerden farklı olarak ellerini göğüsleri üzerinde bağlayacağını belirtirken yalnızca bunun "tesetture daha uygun" olacağını söylemekle yetinmektedirler.
Rukû: Bu konuda da Efendimiz (s.a.v)'den nakledilmiş sahih bir rivayet mevcut değildir. Kadınların rükûda kollarını yana açmaksızın –erkeklere göre daha toplu bir şekilde– rukû edeceğini belirten ulema, bunu da "tesetture uygunluk" ilkesine dayandırmıştır.
Secde: Kadınların secdede nasıl hareket edeceği konusunda Efendimiz (s.a.v)'den nakledilmiş iki rivayet vardır. el-Beyhakî bunların her ikisinin de zayıf olduğunu söylemiştir.
Bu rivayetlerden birinde Efendimiz (s.a.v)'in, kadın namaz kılarken (oturuşta) uyluklarını birbiri üzerine koyması ve secde ettiği zaman karnını uyluğu üzerine koymasını söylediği nakledilmiştir.
Kadının secde ediş tarzı hakkında ayrıca aşağıdaki nakilleri görüyoruz:
Ali (r.anh)'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir:
"Kadın secde ettiği zaman yere kapansın ve uyluklarını toplasın (vücuduna bitiştirsin)."
(Abdurrezzâk, el-Musannef, III / 138; İbn Ebî Şeybe, el-Musannef, I / 302)
“Kadın secde ettiği zaman karnını uyluklarına yapıştırsın; kalçasını yukarı kaldırmasın ve erkeğin kollarını açıp yayıldığı gibi yayılmasın.”
(İbn Ebî Şeybe, el-Musannef, I / 303)
İmam Ebû Hanîfe'nin hocasının hocası İbrahim en-Neha'î de (Tabiun'dandır) aynı tarzda hüküm vermiş, "Kadın secde ettiği zaman uyluklarını toplasın ve karnını uylukları üzerine koysun" (İbn Ebî Şeybe, el-Musannef, I / 302) demiştir.
Beyhakî, kadınların secdede nasıl davranması gerektiği hakkındaki yukarıdaki her iki rivâyetin de zayıf olduğunu söylemiştir. (el-Beyhakî, es-Sunenu’l-Kubrâ, II/222-223.)
Beyhâkî bu rivayeti, senedindeki Ebû Mutî' el-Hakem b. Abdillah el-Belhî sebebiyle taz'if etmiş (zayıf olduğunu söylemiş)tir.
Bu zat, İmam-ı Âzam'ın Beş Eseri adıyla dilimize çevrilmiş olan risalelerden el-Fıkhu'l-Ebsat'ın ravisidir. Hadis tenkidçileri, onun hakkında oldukça ağır cerh ifadeleri kullanmıştır. ez-Zehebî onun hakkında şöyle der:
"İbnu'l-Mubârak onu, dindarlığı ve ilmi mevkii sebebiyle ta'zim ve tebcil ederdi. (…) Re'y k onusunda basiret sahibi, şanı büyük bir allame idi."
Cerh-ta'dil alimlerinin Ebû Mutî' el-Belhî hakkındaki ağır sözlerinde (ki birçoğunun onun hakkında "Cehmî idi", "Murci idi" gibi ifadeler kullandığı dikkat çekiyor) itikadî meşreb farklılığının etkisini görmemek mümkün değil… Değil mi ki İmam Ebû Hanîfe ve Hanefî mezhebinin diğer büyük imamları dahi benzeri bir saikle taz'if edilmiştir?
Sonuç olarak söz konusu rivayetin Ebû Mutî' el-Belhî hakkındaki yanlı cerh ifadeleri sebebiyle zayıf sayıldığını söylemek mümkün ise, hadisin bu konuda ihticaca elverişli olduğunu söylemek de mümkündür… el-Beyhakî'nin taz'if ettiği diğer rivayet ise, zayıfı olduğu konusunda Cerh-Ta'dil otoritelerinin ittifak ettiği Atâ b. Aclân isimli râvi kanalıyla gelmiştir. Bu ravinin durumu sebebiyle o rivayetin zikrinden sarf-ı nazar edeceğim…
Beyhakî aynı konuda yine şöyle der: "Kadının namaz ahkâmında erkekten ayrıldığı yerler, kadının tesetture riayeti ilkesine racidir. Kadın, her durumda kendisi için tesettüre en uygun şeyi yapmakla memur ve mükelleftir…"
Kendisinden bu konuda yapılan bir diğer nakil de şöyledir:
"Kadın secde ettiği zaman karnını uyluklarına yapıştırsın; kalçasını yukarı kaldırmasın ve erkeğin kollarını açıp yayıldığı gibi yayılmasın."
Yine Tabiun'dan Mucâhid'in de, erkeğin, secde ederken karnını kadınların yaptığı gibi uylukları üzerine koymasını mekruh gördüğü nakledilmiştir.
Bu konuda Tabiun'dan ve daha sonraki kuşakların imamlarından, bunlara benzer hayli kaviller nakledilmiş ise de bu kadarı maksadı ifadede yeterlidir.
A - "Kadın ile Erkeğin Namaz Kılma Şekli Farklıdır" Diyenlerin Delilleri:
1- Beyhaki’nin çıkarttığı, Haris’den, O’da Ali’den rivayet ettiğine göre:
“Eğer kadın secde ederse, baldırlarını birleştirsin” [Beyhaki / 222/2]
Karşı cevab : Bilindiği gibi Haris el-A’var‘ın hadisleri oldukça zayıftır. Zayıflığı hakkında bilgi almak isteyenler: [El-Kenz: rakam: 165 / 8 / 22400]
2- Yine Beyhaki’nin çıkarttığı bir hadisde: “Ebu Sa’id el-Hudri’den: Nebi (s.a.v.) buyurdu ki:
“Erkeklerin saflarının en hayırlısı, en başta olanıdır. Kadınların saflarının en hayırlısı, son da olanıdır. Nebi (s.a.v) erkeklere secdedeyken kollarını ayırmayı, kadınlara ise birleştirmeyi emrederdi. Teşehhudde erkeklere sağ ayaklarını dikmeyi ve solu yaymalarını, kadınlara ise bağdaş emrederdi.” [Beyhaki / 222/2]
Karşı cevab : Bu hadis zayıftır. Beyhaki bunun hakkında; zayıftır, bu hadise ihtiyaç duyulmaz demiştir. Zayıf olmasının sebeblerinden bir tanesi hadisde Ata bin Ac’lan’ın bulunmasıdır. Ata hadislerde zayıftır, O’nun dışında bu hadiste başka zayıf ravilerde vardır. Zaten bağdaş kurmayı Nebi (s.a.v) kadınlardan hiç kimseye söylememiştir.
3- Beyhaki’nin çıkarttığı diğer bir hadiste: “Abdullah bin Ömer dedi ki: Rasulullah (s.a.v) buyuruyor ki:
“Kadın namazda oturduğunda, bir baldırını diğer baldırının üzerine dayar, secde ettiğinde ise kendisini en iyi şekilde örtecek kadar karnı ile baldırını yapıştırır. Muhakkak ki ALLAH o kadına bakar ve derki: Ey melekler siz şahitsiniz ki ben O’nu bağışladım” (Beyhaki / 222/2)
Karşı cevab : Beyhaki’nin de zikrettiği gibi hadis zayıftır, ona ihtiyaç duyulmaz. Hadiste Ebu Muti’i bulunmaktadır, bilindiği gibi o kezzab (çok yalancı) dır. Alimlerin geneli onun hadislerine tabi olmazlar ve bu hadiste mevzu (uydurma) bir hadistir.
4- Beyhaki’nin çıkarttığı başka bir hadiste: “Yezd bin Ebi Habib den: Nebi (s.a.v) Namaz kılan iki kadının yanına yaklaştı ve onlara dedi ki:
“Eğer secde ettiğiniz de etinizin bir kısmını yere birleştirin, muhakkak ki kadın burada, erkekle aynı değildir.” (Beyhaki / 223/2)
Karşı cevab : Bu hadis kesik oluşu yüzünden zayıftır. Çünkü Salim bin Ğaylan vardır, ki onun hadisleri tıpkı Mizan ve Cevher’ul Naki de olduğu gibi terkedilmiştir.
5- Taberani’nin Vail bin Hucer’den çıkarttığı hadiste: “Nebi (s.a.v) buyurdu ki:
“Ey Vail! Eğer namaz kılacak olursan, ellerini kulaklarının hizasına getir, kadınlar ise omuzlarının hizalarına getirirler.” [Silsiletu’d Daife: C. 11]
Karşı cevab : Bu hadiste zayıftır, çünkü hadiste: Ummu Yahya bintu AbdulCebbar vardır. O kadın ise, Heysemi’nin [Mucmee: 103 / 2] de belirttiği meçhuledir.
6- Halid el-Leclac dedi ki: “Kadınlar namazda oturduklarında bağdaş kurmakla emrolunmuşlardır. Kadına bir şey olmasından korkulduğu için erkekler gibi kalçalarının üzerlerine oturmamaktadırlar.” [İbni Ebi Şeybe: 270/1]
Karşı cevab : Bu bir hadis değil, bilakis bir âlimin sözüdür. O halde bizim için huccet sayılmaz. Ki rivayetin içinde Muhammed bin İshak vardır. O da bu rivayeti bir anane olarak rivayet etmiştir, çünkü kadının bağdaş kuracağını kimse söylememiştir.
7- Nafi den gelen rivayette: “Safiye (r.anha) bağdaş kurarak namaz kılıyordu.”
Karşı cevab : Bu rivayette de zayıflığı üzerinde muhaddisler tarafından ittifak edilmiş Muhammed bin Ac’lan bulunuyor, ayrıca kadının hasta olma ihtimali de bulunmakta.
8- Aynı raviden gelen bir rivayette: “İbn Ömer (r.anhuma)'nın hanımları bağdaş kurarak namaz kılarlardı, ibn Ömer (r.anhuma) onlara bu şekilde emrederdi” (Musnef: 27,229 /1 ve el-Muğni: 606/1)’
Karşı cevab : Musnef: 27,229 /1 ve el-Muğni: 606/1’de de belirtildiği gibi rivayetin isnadı zayıftır.
Bu görüşü savunanların illetleri; “bu şekilde bir namaz kadını setrediyor. Hicab ve tesettur görevi yapıyor”, bundan ötürü kadının bu şekilde namaz kılmasına “mustehabdır” demişlerdir.
B - "Kadın ile Erkeğin Namaz Kılma Şeklinde Fark Yoktur" Diyenlerin Delilleri:
(Bu görüş ; Buhari, ibn Hazm ve Selefin bir çoğu da bu görüş üzerindedir.)
1- Nebi (s.a.v) emretti: “Beni nasıl namaz kılıyor görüyorsanız, sizde öylece kılın!” (Buharî, Ezan, 18; Ahmed b. Hanbel, Musned, 5/53) - Üzerinde ittifak edilmiş hadis) erkekler ve kadınlar için genel bir şekilde emretmiştir. Bu hadis kadınları ve erkekleri kapsamaktadır, tabi eğer kadın ile erkeğin namazlarında ayrımlar yapan hadisler varsa bu müstesnadır. Lakin Nebi (s.a.v) den erkeğin namazı ile kadının namazını ayıran sahih rivayetler gelmemiştir.
2- Muhakkak ki Nebi (s.a.v) ; ummetini hareketlerde hayvanlara benzemekten nehyetmiştir.
Hadisde geldiği gibi : ” Aslan’ın yayılışına, köpeklerin oturuşuna, kargaların gagalayışına, eşeklerin başlarını indirerek yürüyüşüne, develerin çöküşüne benzemekten ümmetini nehyetti.” [Camiu’t Tirmizi: 65/2 (Sahih) , Sunen en-Nesai: 207/2 (Sahih), Mişkatu’l Mesabih C1 (üzerinde ittifak edilmiş hadis), Sahihi İbn Huzeyme] ve bu nehy kadınlar ve erkekler için geneldir, bir erkeğin namazda hayvanlara benzemesi caiz değildir, aynı şekilde bir kadının namazda hayvanlara benzemesi caiz değildi çünkü mu’min bir kadın vakarlıdır, o halde namazının şeklide hayvanların hareketlerinden farklı olmalıdır.
3- Eğer kadının namazı ile erkeğin namazı farklı olsaydı, Nebi (s.a.v) ümmetine genel bir şekilde haber verirdi, tıpkı en ince meselelerde bizlere her şeyi detayıyla öğrettiği gibi. Çünkü namaz önemli bir ibadettir, günde 5 kere eda edilir, bu önemine rağmen namazların farklı bulunacağına dair sahih bir rivayet bulunmamaktadır. İşte bu kaide genel olup bir çok meselede bize yarar sağlamaktadır.
4- Sahihi Buhari’de sabittir ki: [Sahihi Buhari: 242 / 2] : “Fakihe (Fıkıh Âlimesi) olan Ummu Derda (r.anha) namazında otururken erkeğin oturduğu gibi otururdu.” Aynı rivayeti İbni Ebi Şeybe çıkartmıştır. [İbni Ebi Şeybe: 270 /1] bilindiği gibi Ummu Derda büyük sahabiyelerdendir. Buhari’de kadın ve erkeğin namazlarında bir fark olmadığını işaret etmiştir, aynı şekilde Fethu’l Bâri de olduğu gibi.
5- İbrahim en Nehâi dedi ki: “Kadın namazda, erkeğin oturduğu gibi oturur.” [İbni Ebi Şeybe Sahih bir senetle çıkartmıştır: 270/1]
6- Katada (rahimehullah)dedi ki: “Kadın namazda kolayına geldiği gibi oturur”
7- Ata (rahimehullah) dedi ki: “Kadın dilediği gibi namaz kılar”
İbn Hazm (rahimehullah) diyor ki: Doğru olan rüku; rüku ettiğinde başını dikmemesi, ve belini meylettirmemesi, orta yolu tutmasıdır. Secde de ise belini köprü gibi kılması, ve kollarını da sonuna kadar açmasıdır. Kadın ve erkek tüm bunlarda aynıdır, aralarında bir farklılık bulunmaz.” (Muhalla: 37/3)
İbn Hazm’ın sözünden anlaşılana göre, Setru’l Avrat sebebi ile kadının erkekten farklı bir şekilde namaz kılması doğru değildir.
“Beni nasıl namaz kılıyor görüyorsanız, sizde öylece kılın” hadisi geneldir. Bu görüş aynı şekilde İbrahim el-Nahi’i nin de görüşüdür.” [Sıfatu’s Salat: Sayfa: 145]
“Kadının secdede iken toplanmalıdır, muhakkak ki kadın orada erkek ile aynı değildir” hadisi mursel hadistir.
Hiçbir şekilde delil olarak kabul edilemez. Ayrıca Ebu Davud , Mursel Hadisler kitabında bu hadisi zikretmiştir. [El-Merasiyl: 87 / 117]
İbrahim en-Nehai (rahimehullah) şöyle der: Namaz kılarken kadın, aynen erkeğin yaptığı gibi hareket eder."
İbn Ebi Şeybe, Musannef 1/75-2 Mekhuldan, (şöyle rivayet olunmuştur):
Ummu'd-Derda (radıyallahu anha) namazının (teşehhudunde) erkek oturuşu gibi otururdu. Ve kendisi "fakihe" idi. Buhari Sahihin'de ta'likan(827) Tarihi Sağir (s.95)'de mevsulan ve İbnu Ebi Şeybe Musannef'de (1/270) sahih bir senedle rivayet etmişlerdir.
Cibril-i Emin, Kâ'benin kapısı yanında Peygamber (s.a.v.)'e namaz kılınış şeklini ve vakitlerini öğretmek üzere imam olmuştur. Rasûlullah'ın ashabı da namazı ondan öğrendiler, onlardan sonra gelen müslümanlar da günümüze kadar nesilden nesile birbirinden aktarıp durdular. Namaz yüce Allah'a ihlâsla ve Rasûle uyularak yapılması şart olan bir ibadettir.
Türk Kadınlar, Hacc'da Bile Namazlarıyla Belli Olur
Rasulullah'ın (s.a.v.) Namaz Kılma Şekli
Sahih Hadislerle NAMAZ
Çözüldü - Rasulullah'ın (s.a.v.) Namaz Kılışı Nasıldır?
rasullullah s.a.v. nasıl namaz kılmıştır.
www.islam-tr.org
