"O yerinden koparan ve derinden daldırıp çekenlere ve usulcacık çekip alanlara ve yüzüp yüzüp gidenlere kasem olsun. " (Nâziat 1-3)
"O, kulları üzerinde kahredici güce sahibdir. Size koruyucu Melekler gönderir. Nihayet sizden birine ölüm geldiği zaman elçilerimiz onun canını alırlar. Ve hiçbir eksiklik yapmazlar." (En'am 61)
Ebu Hurayra (r.anh)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v) şöyle buyurdu:
“Mûminin ölüm anı geldiğinde, rahmet melekleri beyaz ipek elbiselerle gelirler ve Mûminin ruhuna hitaben: “Sen Rabbinden radı, O da senden radı olarak, sana karşı gadablı olmayan Rabbinin rahmetine ve katına çık” derler. Ve o Mûminin ruhu en güzel misk kokusu gibi vücudundan çıkar.
Sonra melekler bu ruhu elden ele aktararak semanın kapısına kadar getirirler ve Mûminlerin ruhlarının yanına getirirler.
Mûminlerin ruhları, gelen mûminin ruhuna birinizin uzaktaki sevdiği birine kavuşmasından daha çok sevinirler ve o şekilde karşılarlar ve falan filan nasıldır?” diye sorarlar.
Bir kısmı da: “Bırakın onu, dünya zevkine dalmıştı o derler.
O yeni gelen ruh: “O kimse ölüp size kavuşmadı mı?” der.
Onlar da, anası olan Cehenneme götürülmüştür derler.
Kâfir kimse de ölüm anı yaklaştığında ise azâb melekleri ona gelir ve kıldan yapılmış kalın bir elbise getirirler ve şöyle derler: “Haydi sen Rabbinin azabına, O sana gadablanmış olduğu halde çık.”
Kâfirin ruhu da en kötü pislik kokusu gibi çıkar.
Melekler onu gideceği yerin kapısına getirirler ve: “Bu ne kötü kokudur diyerek kâfirlerin ruhlarının yanına götürürler.”
(Nesâi, Cenâiz, Bab 9, Hadis no: 1810)
Allah, yarattığı kulları üzerinde mutlak bir güce sahibdir. Kudretiyle onlara gâlibdir. Muşriklerin putları gibi zelil ve âciz değildir. Allah, sizlerin üzerine gece gündüz sizi katib eden, yaptığınız amelleri tesbit edip muhafaza eden Melekler gönderir. Sizden birinin eceli geldiği zaman da ruhları almakla mukellef olan Meleklerimiz onların canlanı alarak öldürür ve vazifelerinde kusur etmezler.
Allah teala, yaratmış olduğu kullarıın başıboş bırakmayıp her birinin yaptığı amelleri tesbit eden Melekler vazifelendirmiştir. Muhtelif âyetler bu Meleklerden bahsetmektedir. Onlardan bazılarında şöyle buyurulmaktadır:
"İnsanı önünden ve arkasından tâkib eden ve Allah'ın emriyle onu koruyan Melekler vardır... " (Ra'd 11)
"Onun (İnsanın) sağında ve solunda oturan iki alıcı Melek, yaptıklarını kaydetmektedir." (Kaf 17)
Abdullah b. Abbas (r.anhuma) diyor ki: "Ölüm meleğinin, diğer meleklerden çeşitli yardımcıları vardır." (Tâberi Tfs)
"Elçilerimiz onun ruhunu alırlar" buyruğundaki fiilin muennes gelmesi (fail olan elçilerimizin) çoğul oluşundan dolayıdır. Nitekim şanı yüce Allah bir başka yerde de şöyle buyurmaktadır:
"Andolsun peygamberlerimiz onlara apaçık âyetlerle gelmişlerdi" (Maide, 32);
": ... Peygamberler de yalanlanmıştı." (Fatır, 4)
Burada kastedilenler, ölüm meleğinin yardımcılarıdır. Bunu da İbn Abbas ve başkaları ifade etmiştir. Rivayete göre bu ölüm meleğinin yardımcıları ruhu cesetten çekip alırlar. Nihayet ruhun kabzedilmesi noktasına gelinince onu ölüm meleği kabzeder.
el-Kelbî der ki; Ölüm meleği ruhu cesetten kabzeder. Sonra bu ruhu, ölen mûmin ise rahmet meleklerine, kâfir ise âzab meleklerine teslim eder. Denildiğine göre, ölüm meleği ile birlikte yedi rahmet meleği ve yedi de âzab meleği bulunur. Mûmin bir ruhu kabzetti mi, bunu rahmet meleklerine teslim eder. Onlar da bu ruha sevab müjdesini verirler ve onu alıp semaya çıkartırlar. Kâfir bir ruhu kabz etti mi, bunu da âzab meleklerine teslim eder. Onlar da bu ruha âzab müjdesini verirler ve onu korkuturlar. Daha sonra bu ruhu semaya doğru yükseltirler, arkasından ise o ruh Siccin'e geri döndürülür. Mûminin ruhu ise İlliyyîn'e çıkartılır.
Ruhun alınması, kimi zaman ölüm meleğine izafe edilmektedir, Yüce Allah'ın: "De ki, size vekil kılınan ölüm meleği, ruhunuzu alacaktır" (Secde 11) buyruğunda olduğu gibi.
Bu âyet-i kerimede ve diğerlerinde olduğu gibi bazen bu meleklere de izafe edilir. Çünkü bu işi üstlenenler onlardır. Gerçek anlamıyla ruhu alan yüce Allah olduğu için, canı almak kimi zaman Allah'a da izâfe edilir, Yüce Allah'ın şu buyruklarında olduğu gibi:
"Allah, ölümleri zamanında ruhları alır" (Zumer, 42);
"Allah sizi diriltir, sonra sizi öldürür" (Casiye, 26);
"O, ölümü ve hayatı yaratandır." (Mulk, 2)
Meleklerden görevli olan her bir melek kendisine ne emrolunursa ancak onu yapar. "Onlar eksik de yapmazlar." Yâni, hiçbir emri boşa çıkartmaz ve kusurlu iş yapmazlar. Yani, Allah'ın emrine itaat ederler. (İmam Kurtubi, el-Câmiu li-Ahkâmil’l-Kur’an)
"Ölüm (canın alınması) aslında Allah'ın kudreti ile olur. Zâhiren ise, bu ölüm meleği (Azrail a.s.'e) bırakılmıştır. Ölüm meleği bu hususta, kayıtsız şartsız başkandır. Onun yardımcıları, hizmetçileri ve askerleri (olan başka melekler) vardır. Binâenaleyh can alma işinin, bu üç bakımdan, bu üç şeye nisbet edilmesi güzel ve yerindedir. Allah en iyi bilendir.
