Çevrimiçi
1. Mutevatir Hadisler:
Sahabe, tabiin ve tebei tabiin döneminde, yalan üzere ittifak etmesi mümkün olmayan bir topluluğun Rasulullah'dan rivayet ettiği hadislerdir.
Matevatir hadislerin Rasulullah'm ameli olan sünnetlerden misali pek çoktur. Mesela Peygamber efendimizin namaz kılma, oruç tutma ve hac etme şekli mütevatiren bizlere gelmiştir.
Mutevatir sünnetlerin Rasulullah'm sözü olan türüne örnek İse şu hadis-i şerifi zikretmek mümkündür: Hz. Ali Rasulullah'ın şöyle buyurduğunu söylemiştir:
"Bana yalan isnad etmeyin. Kim bana karşı yalan uydurur-sa o kimse cehennem ateşine girsin.”[8]
Abdullah bin Amr'İn rivayetinde bu hadisin metni: "Kim kasıtlı olarak bana karşı yalan uyduracak olursa, cehennem ateşinde yerini hazırlasın, "[9] şeklînde;
Abdullah bin Abbas'ın rivayetinde ise: "Benden bildiğiniz dışında hadis nakletmekten kaçının. Kim kasıtlı olarak yalan uydurur da bana isnad edecek olursa cehennem ateşinde yerini hazırlasın”[10] şeklindedir.
Bu hadis-i şerif, Cabir bin Abdullah[11] Enes bin Malik,[12] Ebu Said el-Hudri,[13] Abdullah bin Mes'ud,[14] Ebu Hureyre[15] Mürre[16] Kays b. Sad b. Ubade,[17] Seleme bin el-Ekva,[18] Ukbe bin Amir,[19] Zeyd bin Erkam,[20] Halid bin Arfada[21] Muaviye bin Ebu Sufyan[22] Muğire bin Şu'be [23] Zubeyir bin Avam[24] gibi, çokça sahabeden rivayet edilmiştir.
Tirmizî bu hadisin Ebu Bekir, Ömer, Osman, Said bin Zeyd, Amr bin el-As, Büreyde, Ebu Musa el-Ğafiki, Ebu Umame, Abdullah bin Amr el-Mukan-na ve Evs es-Sakafi tarafından da rivayet edildiğini zikretmiştir.[25]
Mutevatir Hadis île Amel Etmenin Hükmü:
Mütevatir hadis ile amel etmek farzdır. Çünkü Rasulullah'dan geldiği kesindir. Zira tevatür yolu ile gelişi Resulullah'a nisbetinin doğruluğunu ortaya koymaktadır. Bu nedenle ittifakla mütevatir olan bir hadisi inkar eden dinden çıkmış olur.
Alimler bir hadisin mutevatir olması için, en az kaç kişinin onu rivayet etmesi gerektiği hususunda farklı görüşler ileri sürmüşlerdir:
Bazıları beş, bazıları oniki, bazıları yirmi, bazıları kırk, bazdan yetmiş, bazıları ise üçyüzon küsur kişinin her rivayet zincirinde rivayet etmesi gerektiğini söylemişlerdir.
Ancak belirli bir sayı üzerinde karar kılınması doğru görülmemektedir. Zira ravilerin durumlarının da dikkate alınması icab etmektedir.
Dikkat edilmesi gereken bir nokta da şudur:
Sahabe-i kiram, tabiin ve tebei tabiinden sonraki dönemlerde hadisin çok kişiler tarafından rivayet edilmesi, hadisi mutevatir hadis derecesine ulaştırmaz.
[8] Buharı, Kit. İlim, bab: 38; Tirmizî, Kit. İlim, bab: 8, hn. 2660, Kit. Menakib, bab: 20, hn. 3715, îbnMace, Kit. Mukaddime, bab: 4, hn. 11
[9] Buharı, Kit. Enbiya, bab: 50; Tirmizî Kit. İlini, bab: 123, hn. 2669; Musned İmam Ahmed, c. II, sh. 59, 171, 202, 214
[10] Tirmizî, Kit. Tefsir, sûre, 1, bab: 1, lın. 2951; Darimi, Kit. Mukaddime, bab: 25
[11] İbn Mace, Kit. Mukaddime, Bab: 4, lın. 33; Darimi, Kit. Mukaddime, bab: 25; Musned İmam Ahmed, c. III, sh. 303
[12] Tirmizî Kit. İlim, bab: 8, hn. 2661; îbn Mace, Kit. Mukadime, bab: 4, hn. 22; Darimi, Kit. Mukaddime, bab: 25; Müsned İmam Ahmed, c. III, sh. 98, 113, 116, 166, 167, 176, 209, 223, 278, 280; Buhârî, Kit. İlim, Bab: 38
[13] Müslim, Kit. Zühd, bab: 72, hn. 3004; İbn Mace, Kit. Mukaddime, bab: 4, hn. 37; Musned İmam Ahmed. c. III, sh. 39. 44, 45, 56
[14] Tirmizî, Kit. Fiten, bab: 70. hn. 2257; İbn Mace, Kit. Mukaddime, bab: 4, hn. 30
[15] Buhâri, Kit. Edeb, bab: 109; İbn Mace, Kit. Mukaddime, bab: 4, hn. 34; Musned İmam Ahmed, c. II, sh. 410, 413, 469, 519; Buhârî, Kit. İlim, bab: 38
[16] Darimi, Kit. Mukaddime, bab: 25
[17] Musned İmam Ahmed, c. III, sh. 422
[18] Musned İmam Ahmed, c. IV, sh. 47
[19] Musned İmam Ahmed, c. IV, sh. 156, 201
[20] Musned İmam Ahmed, c. IV, slı. 367
[21] Musned İmam Ahmed, c. V, slı. 292
[22] Musned İmam Ahıned, c. IV, sh. 100
[23] Buhârî, Kit. Cenaiz, bab: 34
[24] Buhârî, Kit. İlim, Bab: 38
[25] Tirmizî Kit. İlim Bab: 8, hn. 2660
