On üç yıldır Afganistan’da güvenlik ve barışı korumakla görevli olduğu savunulan Uluslararası Güvenllik Destek Kuvveti İSAF’ın görevi yılbaşında sona eriyor. Askeri kamplardaki dönüş hazırlıkları aylar önce başlamıştı. Her ne kadar gayrı ciddi ve komik bir iddia da olsa , İSAF’a komutanlık eden NATO, Taliban nüfuzunun sona erdirilip ülkenin demokratikleştirilmesi görevlerinin başarıldığına inanıyor.
İSAF’ın kurulması ve Afganistan’da görevlendirilmesi, 11 Eylül 2001’de ABD’de düzenlenen saldırılarla ilgiliydi.
Saldırıların azmettiricisi olarak nitelendirilen Şeyh Usame Bin Ladin ile sıkı ittifak halindeki Taliban rejiminin devrilmesinden sonra Kabil’de İSAF misyonu başlatıldı. Zamanla uluslararası görünüm kazanan güvenlik destek kuvvetinin faaliyet alanı bütün Afganistan’a yayıldı. İSAF operasyonlarının en zirvede olduğu zamanlarında 50 ülkeden 130 binin üzerinde asker Afganistan’da görev yaptı. NATO tarihinin en uzun ve en çok kayıp verdiren görevinin tamamlanmasından sonra on üç yılın bilançosu çıkarılıyor, güvenlik ve istikrar için Afganistan’a verilen askeri desteğin başarılı olup olmadığı tartışılıyor.
NATO sonuçtan memnun
Birleşmiş Milletlerin verdiği yetkiyle başlatılan İSAF misyonunun, istikrarı sağlamak, Afganistan’ın yeniden imarına yardımcı olmak ve ülkeyi demokratikleştirmek gibi iddialı hedefleri vardı. Yabancı birlikler aynı zamanda Afganistan’ın yeniden cihat yuvası olmasını önlemekle de görevlendirilmişti.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg çekilme tarihinden kısa süre önce yaptığı açıklamada görevi başardıklarını iddia etti:
“Birlikte amacımıza ulaştık. BM’nin verdiği yetkiyle Afganistan’ı terörist yuvası olmaktan çıkardık. Afganistan’a güç kazandırırken ülkelerimizi de daha güvenli kıldık. Askeri, siyasi ve ekonomik bakımlardan karşılaştığımız son derece çetin problemleri çözüme kavuşturduk.”
Polis ve askerlerden oluşan Afganistan güvenlik güçlerini 350 binlik mevcuda ulaştırma hedefine varıldı. Güvenliği sağlama görevi Afgan kurumlarına devredildi. Amerikan birliklerinin arttırılmasından sonra Taliban ve diğer örgütlere ağır kayıplar verdirildi. Ama silahlı gruplar mağlup edilip tamamen dağıtılamadı.
Eski Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai bundan bir yıl önce ülkesinin güvene kavuşturulamadığını söylüyordu. Gerçekten de yabancı birliklerin ülkeyi terk etmeye başlamasından sonra da Afganistan hemen her gün silahlı saldırılara sahne oluyor, güvenlik görevlileri öldürülüyor.
Afgan Analiz Grubu eş başkanı Thomas Ruttig İSAF misyonunun Afganistan’a barış ve huzur getiremediğini şu cümlelerle dile getirdi:
“İSAF asıl yaraya neşter vuramadı, yani savaşa son verdiremedi. Hedef Taliban’ı dağıtmak idiyse, bu başarılamadı. Taliban, kendi iktidarı sırasında direnişle karşılaştığı yerlere bile sızabiliyor. Şiddet 2010 yılından sonra doruğa çıktı. Her iki taraf da savaşı kızıştırıp tırmandırdığı için 2001 yılında saptanan Afganistan müdahalesinin askeri olmayan hedeflerine ulaşılamadı.”
Kayıplar artıyor
On üç yıllık İSAF misyonu sırasında 55’i Alman olmak üzere 3400 yabancı asker öldürüldü. Afgan güvenlik birimleri, sorumluluğu devraldıktan sonra daha fazla kayıp verdi. Sadece bu yıl 6 binin üzerinde polis ve asker öldü.
Ülkeden çekilen yabancı birlikler arkalarında nasıl bir Afganistan bırakıyorlar? Afganistan başarısız devletler ve yolsuzluk istatistiklerinin ilk sıralarında yer alıyor. Afganistan, Taliban sonrası dönemde dünyanın en fazla haşhaş ekimi yapılan ülkesi haline getirildi. Dış istihbarat raporlarında, uyuşturucu üretiminden kazanılan paranın Taliban ve benzeri örgütlerin güçlenmesine ve yolsuzluğun artmasına neden olduğu iddia edilse de Talibanın kendi yönetimi döneminde haşhaş ekimini sıfıra indirmesi raporların siyasi amaçlarla hazırlandığını gösteriyor.
Kararlı Destek misyonu bünyesinde güvenlik birimlerine danışmanlık ve eğitim hizmeti vermek üzere 12 bin yabancı asker Afganistan’da kalacak. Afgan Analiz Grubu eş başkanı Rettig İSAF’ın başarılı olamamasında görev ayrımı yapılmamasının rol oynadığını belirterek şunları söyledi:
“Misyonun başarısızlığa uğramasında askeri ve sivil görevlerin karıştırılması da etkili oldu. Kesin askeri ve sivil görev ayrımı yapılmamasını Taliban sivillere saldırma gerekçesi olarak kullanıyor.”
