A
Çevrimdışı
Prof. Dr. Asaf ATASEVEN
Kur’an-ı Kerim, her biri batılı ilim adamları tarafından araştırma konusu yapılan tıp, astronomi, jeoloji, botanik gibi çeşitli bilim dallarına temel teşkil edecek bilgiler veriyor.(1) Özellikle insan sağlığını ilgilendiren tıbbî konular önemli bir yer tutuyor. (2) Aynı şekilde Peygamberimiz (s.av)’in de sağlıkla ilgili pek çok hadis-i şerifleri var. işte tıbb-ı Nebevi bunlardan oluşuyor.
Aslında biz müslümanlar, Hz. Muhammed (sav)’i tabîb-i kulûb, yani inançsızlıktan ruhları ve dünyaları kararmış insanlara hayat bahşeden, gönül aydınlığı ve ebedî kurtuluş getiren "kalplerin tabibi" olarak tanırız.
Hz. Peygamber (sav)'in tıbba dair hadisleri tabib gözü ile ele alınırsa bir bölümünün genel tıp konularına, fakat pek çoğunun koruyucu hekimliğe, bir kısmının da tedavi edici hekimliğe ait ilaç tariflerinden ibaret olduğu görülür. Bunlar tıbbî tavsiye, öğüt ve reçeteler de olarak özetlenebilir. Bu hadisler bugünkü tıbbı telakkilerimize uygunluk göstermesinden başka, Arap yarımadasındaki tıbbi uygulamaları düzeltmek ve tababete ilmi bir hüviyet kazandırmak gibi önemli bir rol oynamış ve ortaçağa hakim olan bir İslam tababetinin doğmasına sebep olmuştur.(3) Gerçekten o devirde Araplar tababet konusunda çeşitli yanlış telakki ve uygulamalara sahip bulunuyorlardı. Bu konuda şu örnekler verilebilir (4, 5):
Araplar beraberlerinde bir tavşan kemiği taşıdıkları takdirde hastalıklardan korunacaklarına inanırlar; yılan sokmuş bir kimseyi yılanın zehiri vücutta yayılmasın diye uyutmaz, üstüne başına ziller takarlardı. Korkmuş bir kadının yüreğinin soğuduğuna inanarak sıcak su içirirlerdi. Çocukların çürük dişlerini güneşe doğru attıkları takdirde yeni dişlerin muntazam çıkacağına inanırlar, şaşılığı değirmen taşına baktırarak tedavi ederler, yaraları kızgın demirle dağlar, vebadan korunmak için merkep gibi anılırlar, hastaları kâhinlere götürür, sihir yapar, tapınaklara kurban keser, böylece hastaların içine girmiş şeytanların çıkacağına inanırlardı
Hz. Peygamber (s.a.v) yukarıda zikredilen batıl ve ilmi değeri olmayan uygulamaları kaldırmış, tababete yeni bir anlayış getirmiştir. Şöyle ki, tabib olmayanların hasta tedavi ettikleri takdirde verdikleri zararın ödetilmesi, tabiblerin alacağı ücretin meşru olduğu, bulaşıcı hastalıklara karşı korunma, salgının bulunduğu yere girmemek ve bu yerde bulunuyorsa dışarı çıkmamak (karantina), vücut temizliği, yiyeceklerin ve çevre temizliğine önem vermek, yiyecek ve içeceklerde itidali muhafaza etmek, hastalanınca tedavi olmak ve tedaviye İnançla bağlanmak, hastalıklarda çeşitli tedavi usulleri tarif ederek bir ilaç telakkisi oluşturmak, haram nesnelerle tedavi yapılmaması gibi tav-siyeler-yanında,hastalık anında hazık (mütehassıs) hekime müracaat etmek, cahil tabiblerden uzak durmak gibi çok Önemli konulara temas buyurmuşlardır. Bu konuda pek çok örnek verilebilir. (3,4,5,6,11)
1)“Kim bilgisi olmadığı halde hekimlik yapmaya kalkışırsa, sebeb olacağı zararı öder.” (Ebu Davud, Diyat 23; Nesai, Kasame 41; İbni Mace, Tıb 16)
2) Sa’d b. Ebi Vakkas hastalanmış Hz. Peygamber (s.av) ziyaretine gitmiş, Sa’d’ı evinde hasta yatar görünce: “Haris b. Kerde’yi çağırın, O iyi bir hekimdir sizi tedavi etsin” buyurmuştur. (Ebu Davud, Tıb 12)
3)“Allah derdi de çareyi de verdiği gibi her dert için bir ilaç yaratmıştır. Bu sebeple tedaviye devam ediniz. Fakat haramla tedavi etmeyiniz. (Ebu Davud, Tıb 11)
4)“Allah şifanızı sarhoşluk veren şeylerde yaratmamıştır. (Buhari, Eşribe 15)
5)İki nimet vardır ki, insanların çoğu bunda aldanmıştır: Sıhhat ve boş vakit (Buhari, Rikak 1; Tirmizi, Zühd 1; İbn Mace, Zühd 15)
6)"Lanetlenmiş iki şeyden sakının:
- Ya Rasulallah o iki şey nedir?" dediler. Peygamber Efendimiz (sav):
-“İnsanların gelip geçtiği yola ve gölgelendiği yere abdest bozmaktır." buyurdu. (Müslim, Taharet 68; Ebu Davud, Taharet 15; Ahmet bin Hanbel, Müsned 2/372).
7)"Sizden biriniz durgun suya bevl etmesin." (Buhari,Vudu 68; Müslim, Taharet 94; 96;
Ebu Davud, Taharet 36).
8)"Hastayı üç gün geçmeden yoklamayınız." (Ramuz'el-Ehadis 2/489).
9)"Bir yerde veba olduğunu işitseniz oraya girmeyiniz. Bulunduğunuz yerde veba vukua gelirse oradan ayrılmayınız.” (Buhari, Tıb 30 ; Müslim, Selam 92, 93, 94, 98, 100)
10)”Cüzamlıdan aslandan kaçar gibi kaçınız.” (Buhari, Merda 19; A. Bin Hanbel, Müsned, 2/443)
11)“Cüzamlıyla aranızda bir mızrak boyu mesafe olduğu halde konuşunuz (Ramuz el-Hadis 2/471)
12)“Köpek bir kabı yalarsa onu defa yıkayın. O yedinin birinde toprakla temizleyin. (Buhari Vudu 33; Davud, Taharet 37; Tirmizi, Taharet 68)
13)“Size ne oluyor ki, dişleriniz olduğu halde yanıma geliyorsunuz. Misvak kullanınız (A b. Hanbel, Müsned 1/214)
14)“Misvak hakkında tavsiyelerimi size çok defa tekrarladım. (Buhari, Cuma 8; Nesai, Taharet 5; A. b. Hanbel, Müsned 3/143; Darimi, Vudu 18)
15)“Allah temizdir, temizi sever, etrafınızı temizleyiniz” (Tirmizi, Edeb 41)
16)"Temizlik imanın yarısıdır." (Müslim, Taharet, 1; Tirmizi, Daavat 86; A.b. Hanbel Müsned 4/260, 5/342, 343, 344,363, 370,372; Darimi, vudu 2).
17)"Her müslümanın yedi günde bir yıkanması Allah'ın onun üzerinde hakkıdır."
(Müslim, Cuma 9).
18)"Yiyecek ve içeceklerinizin kaplannın ağzını açık bırakmayınız." (Müslim, Eşribe 96,
98; Ebu Davud, Eşribe 22; Tirmizi Efıme 15).
19)"Efendimizin en çok sevdiği elbise hiberadır." (Hibera Yemende yapılan yeşil, pamuklu bir hırkadır)
20)“İçkide şifa yoktur (Darimi, Eşribe 6).
21)“Sarhoşluk veren her içki haramdır” (Buhari, Edeb 80; Müslim, Eşribe 73, 75; Ebu Davud Eşribe 5)
22)“İçkiden sakının, Zira o, her kötülüğün anahtarıdır.” (Hakim, Müstedrek; Beyhaki, Şiabül-İman; Ramuz el-ehadis, 1/212).
23)Kadınlaşan erkeklere, erkekleşen kadınlara Allah lanet eder (Feyzül Kadir 5/271).
24)Size denk olan kadınlarla evleniniz. (İbn Mace, Nikah 47)
25)“Ey gençler topluluğu, evlenmeye gücü yeten evlensin. Çünkü gözü korur... Evlenmeye gücü yetmeyen oruç tutsun.” (Buhari, Nikah 47)
26)“Oruç tutunuz ki sıhhat bulasınız” (Feyzülkadir 4/212)
27}"İnsanlar madenler gi bidir. Eğer dinde anlayışını derinleştirebilirse cahiliyede hayırlı olan islamda da hayırlıdır." (Buhari, Enbiya 19).
28)"Budala (dini diyaneti iyi olmayan) kadınlara çocuklarınızı emzirtmeyiniz. Zira tesir eder." (Kenzül-trfan).
29)"Seyahate çıkınız, sıhhat bulursunuz." (Taberanî)
30)"Beş şey fıtrattandır:Bıyıklan kesmek, kasık kıllarını tıraş etmek, koltuk altı kıllarını yolmak, tırnaklan kesmek ve sünnet olmak." (Buhari, Libas 63, 64; Müslim, Taharet 49, 50).
Şimdiye kadar zikredilen hadis-i şerifler genel tababet ve koruyucu hekimliğe dair seçtiklerimizdir. Biraz da tedavi konusunda örnekler verelim.
Hz. Peygamber (sav) kendisine müracaat eden kimselere ya bir ilaç tavsiye eder ya da hekime gönderirdi
1)“ İsmid (sürme taşı) çekin. O gözü açar ve kirpikleri besler.” (Tirmizi Libas 23; Ahmet bin Hanbel, Müsned 3/476).
2)“ Gözü ağrıyan birisine Hz. Peygamber Efendimiz (sav) “Sabur ile tedavi et” buyurdu” (Müslim, Hac 89, 90)
3)“Çörek otu ölümden başka her derde devadır” (Buhari, Tıb 7)
4)Şifa üç şeydedir: Bal şerbeti içmek, hacamat vurmak, dağlamak. (Dağlama daha sonra men edilmiştir) (Buhari, Tıb 3 Ahmed bin Hanbel, Müsned 1/246)
5)“Ud-u hindi (kustu hindi) kullanmaya devam ediniz. Onda yedi türlü şifa vardır. Uzre , (bademcik iltihabında ) Boğaza üflenir, Zatülcenbde hastaya içirilir.” (Buhari, Tıb 10; Müslim Selam 86, 87; İbn Mace, Tıb 12, 17
6)"Umeys'in kızı Esma müshil olarak şubrun kullanıyordu. Hz. Peygamber Efendimiz (sav) keskin ve ağırdır buyurdu. Sonra Esma senaotu kullandı." (Tirmizi,Tıb 30)
7)"Peygamber Efendimiz (sav) baş ağrısından şikâyet eden bir kimseye kan aldır masını tavsiye etti." (Müslim,Selam 71).
8)" Resulullahı (sav)'in kanının durdurulması şu şekilde yapıldı. Hz. Ali kalkanın içinde su getirdi. Hz. Patıma O'-nun kanını yıkadı, sonra bir hasır yakıldı. Ve onun külü ile yara kapatıldı. (Buhari, Vudu 72; Tirmizi, Tıb 34, İbn Mace, Tıb 15; Ahmet bin Hanbel, Müsned 5/330, 334).
9)"Hz. Peygamber ateşli bir kadının su ile serinletilmesini tavsiye etti. (Müslim, Selam 82)
10)”Hz. Peygamber (sav) dövme yaptırmayı yasaklamıştır.” (Buhari Tıb 26, Libas 86; Ebu Davud Libas 8)
11)“Peygamber Efendimiz (sav) kesilmiş burnun tamiri mülahazasıyla altından burun yapılmasına müsaade etmiştir.” (Mirmizi, Libas 31)
Hz. Peygamber (sav)’in tıp ile ilgili hadisleri ta başlangıçtan itibaren dikkati çekmiş, muhaddisler tarafından meşhur altı hadis kitabı (Kütüb-i Sitte) ‘nin müellifleri eserleri arasında tıbbı Nebevî’ye müstakil bir kitap veya bölüm ayırmışlardır. Buhari “Kitabü’ttıb ve Kitabu’l-merda başlığı altında iki bölüm, Ebu Davud “Kitabu’l-tıb” diye bir bölüm; Tirmizi cami olarak adlandırılan eserinde tıp bölümüne yer vermiştir. Keza İbni Mace, Müslim, Nesei, Ahmet Bin Hanbel, İmam Malik eserlerinde tıpla ilgili hadislere yer vermişlerdir. Daha sonra müstakil olarak ttbb-ı Nebevî adını taşıyan eserler yazılmıştır, tik Tıbb-ı Nebevi H. 120. yılında yaşamış Abdül-Melİk B. Habib tarafından yazılmıştır.*7)
Brokelman ve Katip Çelebi 10'dan fazla Arapça Tıbb-ı Nebevi olduğundan bahsederler. Bundan başka Farsça, Urduca ve Türkçe Tıbb-ı Nebeviler mevcuttur. İstanbul kütüphanelerinde 20'nin üstünde Türkçe Tıbb-ı Nebevf-nın bulunduğunu tesbit et-tik.<3>. Osmanlı döneminde son yazılan Tıbb-ı Nebevî Dr. Hüseyin Remzi Bey (1896)'e aittir.oa. Cumhuriyet döneminde bu konuda Mahmut Denizkuşları tarafından Bursa İslam Enstitüsü’nde bir doktora tezi yapılmıştır.(9) Yakın zamanlara kadar İslam ülkelerinde Tıbb-ı Nebevî kitapları bir sağlık el kitabı olarak elden ele dolaşmıştır.
Bugün Hz. Peygamber (sav) ‘in tıbbi hadisleri yukarı da ifade edildiği gibi tıbbi telakkilerimize uygunluk göstermektedir. Bu hadisler, tıp sahasındaki bugünkü gelişmelerden asırlar önce ifade buyrulduğu için, bir tıbbî hikmet, hatta tıbbî mucize telakki edilmelidir. Bundan böyle tıbb-ı Nebevî çalışmaları hadis alimleri ile birlikte konu ile ilgili ihtisas dalından hekimler tarafından müştereken yapılmalıdır.
KAYNAKLAR
1. Bucaille, M.: La bible, le coran et la Science (çev Yıldırım, S.) Silm Matbaası izmir, 1981.
2. Opitz, K.: Kur'ân'da tababet !çev. Uzluk. F.N.) Ankara Ü.Tıp Fakültesi yayınlan No: 240, A.Ü. Basımevi, 1971.
3 Ataseven, A.: Kırk tıbbı hadis "Tıbb-ı Nebevi" (hazırlanıyor]
4. Corci Zeydan. islam Medeniyeti tarihi(tere. Megamiz. Z.) Cilt fil. istanbul sn.35. 1876.
5. Tahirül-Mevlevi: Müslümanlığın medeniyete hizmetleri (sadeleş, tiren Sert, A.)
cilt I. istanbul sh. 57, 1974.
6. San (Akdeniz. N.: Tıbb-ı Nebevi, YeniSymposium. 19-65, Nisan 1981.
7. Köçük, R.: Tıbb-ı Nebevi literatürü üzerine bir deneme, ilim ve Sanat sayı 3.Eylül-Ekim 1985.
8. Ataseven A.: Tıbb-ı Nebevl'den bahisler, bulaşıcı hastalıklar. İslâm Meç. Cilt l sayı Ish. 52 Temmuz 1984.
9. Denizkuşlan, M.: Peygamberimiz ve TıpDoğuş matbaası, ist. 1981.
10. Ataseven, A.: Sünnet "Hitan" Hekimler Birliği Vakfı Kandil Matbaası Ankara,1985.
11. Aşçıoglu, ö.: Tıbb-ı Nebevi'de Dermatoloji. Gevher Nesibe Bilim haftası ve tıpgünleri, sh. 518. 1982.
12. Dr. Hüseyin Remzi: Tıbb-ı Nebevi (Osmanlıca) istanbul, 1324/1906.
13. Ataseven, A.: Tıbb-ı Nebevi (Dr. A. Ata
Kur’an-ı Kerim, her biri batılı ilim adamları tarafından araştırma konusu yapılan tıp, astronomi, jeoloji, botanik gibi çeşitli bilim dallarına temel teşkil edecek bilgiler veriyor.(1) Özellikle insan sağlığını ilgilendiren tıbbî konular önemli bir yer tutuyor. (2) Aynı şekilde Peygamberimiz (s.av)’in de sağlıkla ilgili pek çok hadis-i şerifleri var. işte tıbb-ı Nebevi bunlardan oluşuyor.
Aslında biz müslümanlar, Hz. Muhammed (sav)’i tabîb-i kulûb, yani inançsızlıktan ruhları ve dünyaları kararmış insanlara hayat bahşeden, gönül aydınlığı ve ebedî kurtuluş getiren "kalplerin tabibi" olarak tanırız.
Hz. Peygamber (sav)'in tıbba dair hadisleri tabib gözü ile ele alınırsa bir bölümünün genel tıp konularına, fakat pek çoğunun koruyucu hekimliğe, bir kısmının da tedavi edici hekimliğe ait ilaç tariflerinden ibaret olduğu görülür. Bunlar tıbbî tavsiye, öğüt ve reçeteler de olarak özetlenebilir. Bu hadisler bugünkü tıbbı telakkilerimize uygunluk göstermesinden başka, Arap yarımadasındaki tıbbi uygulamaları düzeltmek ve tababete ilmi bir hüviyet kazandırmak gibi önemli bir rol oynamış ve ortaçağa hakim olan bir İslam tababetinin doğmasına sebep olmuştur.(3) Gerçekten o devirde Araplar tababet konusunda çeşitli yanlış telakki ve uygulamalara sahip bulunuyorlardı. Bu konuda şu örnekler verilebilir (4, 5):
Araplar beraberlerinde bir tavşan kemiği taşıdıkları takdirde hastalıklardan korunacaklarına inanırlar; yılan sokmuş bir kimseyi yılanın zehiri vücutta yayılmasın diye uyutmaz, üstüne başına ziller takarlardı. Korkmuş bir kadının yüreğinin soğuduğuna inanarak sıcak su içirirlerdi. Çocukların çürük dişlerini güneşe doğru attıkları takdirde yeni dişlerin muntazam çıkacağına inanırlar, şaşılığı değirmen taşına baktırarak tedavi ederler, yaraları kızgın demirle dağlar, vebadan korunmak için merkep gibi anılırlar, hastaları kâhinlere götürür, sihir yapar, tapınaklara kurban keser, böylece hastaların içine girmiş şeytanların çıkacağına inanırlardı
Hz. Peygamber (s.a.v) yukarıda zikredilen batıl ve ilmi değeri olmayan uygulamaları kaldırmış, tababete yeni bir anlayış getirmiştir. Şöyle ki, tabib olmayanların hasta tedavi ettikleri takdirde verdikleri zararın ödetilmesi, tabiblerin alacağı ücretin meşru olduğu, bulaşıcı hastalıklara karşı korunma, salgının bulunduğu yere girmemek ve bu yerde bulunuyorsa dışarı çıkmamak (karantina), vücut temizliği, yiyeceklerin ve çevre temizliğine önem vermek, yiyecek ve içeceklerde itidali muhafaza etmek, hastalanınca tedavi olmak ve tedaviye İnançla bağlanmak, hastalıklarda çeşitli tedavi usulleri tarif ederek bir ilaç telakkisi oluşturmak, haram nesnelerle tedavi yapılmaması gibi tav-siyeler-yanında,hastalık anında hazık (mütehassıs) hekime müracaat etmek, cahil tabiblerden uzak durmak gibi çok Önemli konulara temas buyurmuşlardır. Bu konuda pek çok örnek verilebilir. (3,4,5,6,11)
1)“Kim bilgisi olmadığı halde hekimlik yapmaya kalkışırsa, sebeb olacağı zararı öder.” (Ebu Davud, Diyat 23; Nesai, Kasame 41; İbni Mace, Tıb 16)
2) Sa’d b. Ebi Vakkas hastalanmış Hz. Peygamber (s.av) ziyaretine gitmiş, Sa’d’ı evinde hasta yatar görünce: “Haris b. Kerde’yi çağırın, O iyi bir hekimdir sizi tedavi etsin” buyurmuştur. (Ebu Davud, Tıb 12)
3)“Allah derdi de çareyi de verdiği gibi her dert için bir ilaç yaratmıştır. Bu sebeple tedaviye devam ediniz. Fakat haramla tedavi etmeyiniz. (Ebu Davud, Tıb 11)
4)“Allah şifanızı sarhoşluk veren şeylerde yaratmamıştır. (Buhari, Eşribe 15)
5)İki nimet vardır ki, insanların çoğu bunda aldanmıştır: Sıhhat ve boş vakit (Buhari, Rikak 1; Tirmizi, Zühd 1; İbn Mace, Zühd 15)
6)"Lanetlenmiş iki şeyden sakının:
- Ya Rasulallah o iki şey nedir?" dediler. Peygamber Efendimiz (sav):
-“İnsanların gelip geçtiği yola ve gölgelendiği yere abdest bozmaktır." buyurdu. (Müslim, Taharet 68; Ebu Davud, Taharet 15; Ahmet bin Hanbel, Müsned 2/372).
7)"Sizden biriniz durgun suya bevl etmesin." (Buhari,Vudu 68; Müslim, Taharet 94; 96;
Ebu Davud, Taharet 36).
8)"Hastayı üç gün geçmeden yoklamayınız." (Ramuz'el-Ehadis 2/489).
9)"Bir yerde veba olduğunu işitseniz oraya girmeyiniz. Bulunduğunuz yerde veba vukua gelirse oradan ayrılmayınız.” (Buhari, Tıb 30 ; Müslim, Selam 92, 93, 94, 98, 100)
10)”Cüzamlıdan aslandan kaçar gibi kaçınız.” (Buhari, Merda 19; A. Bin Hanbel, Müsned, 2/443)
11)“Cüzamlıyla aranızda bir mızrak boyu mesafe olduğu halde konuşunuz (Ramuz el-Hadis 2/471)
12)“Köpek bir kabı yalarsa onu defa yıkayın. O yedinin birinde toprakla temizleyin. (Buhari Vudu 33; Davud, Taharet 37; Tirmizi, Taharet 68)
13)“Size ne oluyor ki, dişleriniz olduğu halde yanıma geliyorsunuz. Misvak kullanınız (A b. Hanbel, Müsned 1/214)
14)“Misvak hakkında tavsiyelerimi size çok defa tekrarladım. (Buhari, Cuma 8; Nesai, Taharet 5; A. b. Hanbel, Müsned 3/143; Darimi, Vudu 18)
15)“Allah temizdir, temizi sever, etrafınızı temizleyiniz” (Tirmizi, Edeb 41)
16)"Temizlik imanın yarısıdır." (Müslim, Taharet, 1; Tirmizi, Daavat 86; A.b. Hanbel Müsned 4/260, 5/342, 343, 344,363, 370,372; Darimi, vudu 2).
17)"Her müslümanın yedi günde bir yıkanması Allah'ın onun üzerinde hakkıdır."
(Müslim, Cuma 9).
18)"Yiyecek ve içeceklerinizin kaplannın ağzını açık bırakmayınız." (Müslim, Eşribe 96,
98; Ebu Davud, Eşribe 22; Tirmizi Efıme 15).
19)"Efendimizin en çok sevdiği elbise hiberadır." (Hibera Yemende yapılan yeşil, pamuklu bir hırkadır)
20)“İçkide şifa yoktur (Darimi, Eşribe 6).
21)“Sarhoşluk veren her içki haramdır” (Buhari, Edeb 80; Müslim, Eşribe 73, 75; Ebu Davud Eşribe 5)
22)“İçkiden sakının, Zira o, her kötülüğün anahtarıdır.” (Hakim, Müstedrek; Beyhaki, Şiabül-İman; Ramuz el-ehadis, 1/212).
23)Kadınlaşan erkeklere, erkekleşen kadınlara Allah lanet eder (Feyzül Kadir 5/271).
24)Size denk olan kadınlarla evleniniz. (İbn Mace, Nikah 47)
25)“Ey gençler topluluğu, evlenmeye gücü yeten evlensin. Çünkü gözü korur... Evlenmeye gücü yetmeyen oruç tutsun.” (Buhari, Nikah 47)
26)“Oruç tutunuz ki sıhhat bulasınız” (Feyzülkadir 4/212)
27}"İnsanlar madenler gi bidir. Eğer dinde anlayışını derinleştirebilirse cahiliyede hayırlı olan islamda da hayırlıdır." (Buhari, Enbiya 19).
28)"Budala (dini diyaneti iyi olmayan) kadınlara çocuklarınızı emzirtmeyiniz. Zira tesir eder." (Kenzül-trfan).
29)"Seyahate çıkınız, sıhhat bulursunuz." (Taberanî)
30)"Beş şey fıtrattandır:Bıyıklan kesmek, kasık kıllarını tıraş etmek, koltuk altı kıllarını yolmak, tırnaklan kesmek ve sünnet olmak." (Buhari, Libas 63, 64; Müslim, Taharet 49, 50).
Şimdiye kadar zikredilen hadis-i şerifler genel tababet ve koruyucu hekimliğe dair seçtiklerimizdir. Biraz da tedavi konusunda örnekler verelim.
Hz. Peygamber (sav) kendisine müracaat eden kimselere ya bir ilaç tavsiye eder ya da hekime gönderirdi
1)“ İsmid (sürme taşı) çekin. O gözü açar ve kirpikleri besler.” (Tirmizi Libas 23; Ahmet bin Hanbel, Müsned 3/476).
2)“ Gözü ağrıyan birisine Hz. Peygamber Efendimiz (sav) “Sabur ile tedavi et” buyurdu” (Müslim, Hac 89, 90)
3)“Çörek otu ölümden başka her derde devadır” (Buhari, Tıb 7)
4)Şifa üç şeydedir: Bal şerbeti içmek, hacamat vurmak, dağlamak. (Dağlama daha sonra men edilmiştir) (Buhari, Tıb 3 Ahmed bin Hanbel, Müsned 1/246)
5)“Ud-u hindi (kustu hindi) kullanmaya devam ediniz. Onda yedi türlü şifa vardır. Uzre , (bademcik iltihabında ) Boğaza üflenir, Zatülcenbde hastaya içirilir.” (Buhari, Tıb 10; Müslim Selam 86, 87; İbn Mace, Tıb 12, 17
6)"Umeys'in kızı Esma müshil olarak şubrun kullanıyordu. Hz. Peygamber Efendimiz (sav) keskin ve ağırdır buyurdu. Sonra Esma senaotu kullandı." (Tirmizi,Tıb 30)
7)"Peygamber Efendimiz (sav) baş ağrısından şikâyet eden bir kimseye kan aldır masını tavsiye etti." (Müslim,Selam 71).
8)" Resulullahı (sav)'in kanının durdurulması şu şekilde yapıldı. Hz. Ali kalkanın içinde su getirdi. Hz. Patıma O'-nun kanını yıkadı, sonra bir hasır yakıldı. Ve onun külü ile yara kapatıldı. (Buhari, Vudu 72; Tirmizi, Tıb 34, İbn Mace, Tıb 15; Ahmet bin Hanbel, Müsned 5/330, 334).
9)"Hz. Peygamber ateşli bir kadının su ile serinletilmesini tavsiye etti. (Müslim, Selam 82)
10)”Hz. Peygamber (sav) dövme yaptırmayı yasaklamıştır.” (Buhari Tıb 26, Libas 86; Ebu Davud Libas 8)
11)“Peygamber Efendimiz (sav) kesilmiş burnun tamiri mülahazasıyla altından burun yapılmasına müsaade etmiştir.” (Mirmizi, Libas 31)
Hz. Peygamber (sav)’in tıp ile ilgili hadisleri ta başlangıçtan itibaren dikkati çekmiş, muhaddisler tarafından meşhur altı hadis kitabı (Kütüb-i Sitte) ‘nin müellifleri eserleri arasında tıbbı Nebevî’ye müstakil bir kitap veya bölüm ayırmışlardır. Buhari “Kitabü’ttıb ve Kitabu’l-merda başlığı altında iki bölüm, Ebu Davud “Kitabu’l-tıb” diye bir bölüm; Tirmizi cami olarak adlandırılan eserinde tıp bölümüne yer vermiştir. Keza İbni Mace, Müslim, Nesei, Ahmet Bin Hanbel, İmam Malik eserlerinde tıpla ilgili hadislere yer vermişlerdir. Daha sonra müstakil olarak ttbb-ı Nebevî adını taşıyan eserler yazılmıştır, tik Tıbb-ı Nebevi H. 120. yılında yaşamış Abdül-Melİk B. Habib tarafından yazılmıştır.*7)
Brokelman ve Katip Çelebi 10'dan fazla Arapça Tıbb-ı Nebevi olduğundan bahsederler. Bundan başka Farsça, Urduca ve Türkçe Tıbb-ı Nebeviler mevcuttur. İstanbul kütüphanelerinde 20'nin üstünde Türkçe Tıbb-ı Nebevf-nın bulunduğunu tesbit et-tik.<3>. Osmanlı döneminde son yazılan Tıbb-ı Nebevî Dr. Hüseyin Remzi Bey (1896)'e aittir.oa. Cumhuriyet döneminde bu konuda Mahmut Denizkuşları tarafından Bursa İslam Enstitüsü’nde bir doktora tezi yapılmıştır.(9) Yakın zamanlara kadar İslam ülkelerinde Tıbb-ı Nebevî kitapları bir sağlık el kitabı olarak elden ele dolaşmıştır.
Bugün Hz. Peygamber (sav) ‘in tıbbi hadisleri yukarı da ifade edildiği gibi tıbbi telakkilerimize uygunluk göstermektedir. Bu hadisler, tıp sahasındaki bugünkü gelişmelerden asırlar önce ifade buyrulduğu için, bir tıbbî hikmet, hatta tıbbî mucize telakki edilmelidir. Bundan böyle tıbb-ı Nebevî çalışmaları hadis alimleri ile birlikte konu ile ilgili ihtisas dalından hekimler tarafından müştereken yapılmalıdır.
KAYNAKLAR
1. Bucaille, M.: La bible, le coran et la Science (çev Yıldırım, S.) Silm Matbaası izmir, 1981.
2. Opitz, K.: Kur'ân'da tababet !çev. Uzluk. F.N.) Ankara Ü.Tıp Fakültesi yayınlan No: 240, A.Ü. Basımevi, 1971.
3 Ataseven, A.: Kırk tıbbı hadis "Tıbb-ı Nebevi" (hazırlanıyor]
4. Corci Zeydan. islam Medeniyeti tarihi(tere. Megamiz. Z.) Cilt fil. istanbul sn.35. 1876.
5. Tahirül-Mevlevi: Müslümanlığın medeniyete hizmetleri (sadeleş, tiren Sert, A.)
cilt I. istanbul sh. 57, 1974.
6. San (Akdeniz. N.: Tıbb-ı Nebevi, YeniSymposium. 19-65, Nisan 1981.
7. Köçük, R.: Tıbb-ı Nebevi literatürü üzerine bir deneme, ilim ve Sanat sayı 3.Eylül-Ekim 1985.
8. Ataseven A.: Tıbb-ı Nebevl'den bahisler, bulaşıcı hastalıklar. İslâm Meç. Cilt l sayı Ish. 52 Temmuz 1984.
9. Denizkuşlan, M.: Peygamberimiz ve TıpDoğuş matbaası, ist. 1981.
10. Ataseven, A.: Sünnet "Hitan" Hekimler Birliği Vakfı Kandil Matbaası Ankara,1985.
11. Aşçıoglu, ö.: Tıbb-ı Nebevi'de Dermatoloji. Gevher Nesibe Bilim haftası ve tıpgünleri, sh. 518. 1982.
12. Dr. Hüseyin Remzi: Tıbb-ı Nebevi (Osmanlıca) istanbul, 1324/1906.
13. Ataseven, A.: Tıbb-ı Nebevi (Dr. A. Ata
