Âleykum selam we rahmetullah;
"... Enes bin Malik (Radıyallahu anh)'den; şöyle demiştir:
Ben, Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'den şu buyruğu işittim!
"Benim ummetim, dalâlet uzerinde subhesiz toplanmaz (birleşmez). Bu itibarla siz (ummetim arasında) bir ihtilaf gördüğünüz zaman büyuk müsluman topluluğundan ayrılmayınız."
(İbn Mâce, Fiten, Bab 8, Hadis no: 3950)
Nuraddin el Heysemi, Mecmâu'z Zevaid'inde şöyle demişdir:
Bunun senedinde Ebu Halef el-Ama bulunur. Adi da Hazim bin Ata'dir. Bu râvi zayıftır. Bu hadis birkaç senedle rivayet edilmiş ise de, hepsinde zayıflık belirtisi vardır. Bu durumu el-Iraki şeyhimiz Beyzavi'nin hadislerinin tahrici'nde söylemiştir.
Bir diğer rivayete göre, Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
“Ben Rabbimden dört şey istedim; üçünü bana verdi, bir tanesini vermedi; Allah’tan ummetimi dalalette birleştirmemesini istedim, bana (bunu söz) verdi. Allah’tan, daha önceki ümmetleri helak ettiği gibi, onları (ümmetimi) kıtlıkla helak etmemesini istedim, bunu da bana verdi. Allah’tan, düşmanlarının onlara (sürekli gâlib olacak şekilde) üstün getirmemesini istedim, onu da bana (söz) verdi. Sonra Allah’tan onların arasına tefrika vermemesini, onların kendi aralarında birbirlerine -iç çatışmalarla- acı vermemelerin istedim, bunu benden esirgedi."
(Ahmed b. Hanbel, 45/200; Taberanî, Hadis no: 2171 )
Hafız Nuraddin Heysemi, bu rivayette bir meçhul râvi bulunduğundan bunun da zayıf olduğunu belirtmiştir. (Nuraddin el Heysemi, Mecmau’z-zevaid, Hadis no: 11966)
Ayrıca Heysemi, Taberanî’nin ummetin dalâlette birleşmeyeceklerine dair diğer bir rivayetinin (Taberani, Kebir, Hadis no: 3440) sahih olduğunu belirtmiştir. (Nuraddin el Heysemi, Mecmau’z-zevaid, 5/218/ Hadis no: 9100)
Hâkim’in aynı konuda yaptığı rivâyetin senedinde râvilerin hepsi sağlamdır. İçlerinde az bilinen İbrahim b. Meymun el-Adeni, Abdurrazzak ve İbn Main tarafından tevsik edilmiştir. Hakim’in verdiği bu bilgi Zehebi tarafından da desteklenmiştir. (Hakim, Mustedrak, Tehlis, 1/202)
Kıcasa “İslam ummetinin dalalette birleşmeyecekleri”ne dair hadis rivayetinin değişik varyantlarına bakıldığı zaman bunların en az “hasen”derecesinde olduğu görülür. (Elbanî, Sisiletu’l-ahadis’i-sahiha, Hadis no: 1332)
Not:
"Ummetim asla dalalet üzerinde birleşmez." Hadisin Sıhhati Hakkındaki Çelişkinin Sebebi ve Aslı Nedir?
"Ummetim asla dalalet üzerinde birleşmez." hadisi hakkında Heysemi sahih (Nuraddin el Heysemi, Mecmau’z-zevaid, Hadis no: 11966) derken;
İbn Mace’nin rivayetinde yer alan "Benim ummetim, dalalet uzerinde subhesiz toplanmaz (birleşmez). Bu itibarla siz (ummetim arasında) bir ihtilaf gördüğünüz zaman büyuk müsluman topluluğundan ayrılmayınız." (İbn Mâce, Fiten, Bab 8, Hadis no: 3950) hadisi “Ebu Halef el-Ama” adlı râvi, alimler tarafından zayıf kabul edilmiştir. (Heysemi, Mecmau’z- Zevaid, 1/62)
Nuraddin el Heysemi, Zevaid'inde şöyle demişdir: "Bunun senedinde Ebu Halef el-A'mr bulunur. Adı da Hazim bin Ata'dir. Bu râvi zayıftır. Bu hadis birkaç senedle rivayet edilmiş ise de, hepsinde zayıflık belirtisi vardır. Bu durumu el-Iraki şeyhimiz Beyzavi'nin hadislerinin tahrici'nde söylemiştir."
****
Bir hadis bazen bir çok senetle ve farklı râvilerle gelmiş olabiliyor. Bu nedenle aynı muhtevaya sahib olmasına rağmen senedin farklılığından dolayı birine sahih denirken diğerine zayıf denilebiliyor. Bu durumda bir senetle sahih diğer senetle de zayıf olarak gelmiş denilir. İlgili hadis hakkında da muhaddisler eserlerinde de görüldüğü gibi, bir çok yönden ve farklı ifadelerle gelmiştir. Ayrıca aynı hadis ve aynı senet hakkında bir alim sahihi derken başka bir alim zayıf diyebilir.