Velinin Izni Olmadan Nikah Asla Caiz Olmaz

Veli’nin izni olmadan nikah yoktur



حدثنا علي بن حجر أخبرنا شريك بن عبد الله عن أبي إسحاق وحدثنا قتيبة حدثنا أبو عوانة عن أبي إسحاق ح وحدثنا محمد بن بشار حدثنا عبد الرحمن بن مهدي عن إسرائيل عن أبي إسحاق ح وحدثنا عبد الله بن أبي زياد حدثنا زيد بن حباب عن يونس بن أبي إسحاق عن أبي إسحاق عن أبي بردة عن أبي موسى قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : لا نكاح إلا بولي قال وفي الباب عن عائشة وبن عباس وأبي هريرة وعمران بن حصين وأنس


Ebû Musa (r.a.)’den rivâyete göre, şöyle demiştir: Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “Velisiz nikah asla caiz olmaz.”Tahriç: Sahih’tir:Tirmizî, Nikâh, (1101) Teyalisi Müsned (523) Ahmed b Hanbel Müsned (4/394-413-418) Darimi (2188-2189) Ebu Davud (2080) İbn Mace (1881) İbn Carud (701-703-704) Ebu Yala (7227) İbn Hibban (4077-4078-4083-4090) Darekutni (3/220) Hakim Müstedrek (2/169-171) Beyhaki (7/107-108-109) Müsnedu’l-Camia (11/164 no:8834)

حدثنا بن أبي عمر حدثنا سفيان بن عيينة عن بن جريج عن سليمان بن موسى عن الزهري عن عروة عن عائشة أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال : أيما امرأة نكحت بغير إذن وليها فنكاحها باطل فنكاحها باطل فنكاحها باطل فإن دخل بها فلها المهر بما استحل من فرجها فإن اشتجروا فالسلطان ولي من لا ولي له قال أبو عيسى هذا حديث حسن وقد روى يحيى بن سعيد الأنصاري ويحيى بن أيوب وسفيان الثوري وغير واحد من الحفاظ عن بن جريج نحو هذا قال أبو عيسى وحديث أبي موسى حديث فيه اختلاف رواه إسرائيل وشريك بن عبد الله وأبو عوانة وزهير بن معاوية وقيس بن الربيع عن أبي إسحاق عن أبي بردة عن أبي موسى عن النبي صلى الله عليه وسلم وروى أسباط بن محمد وزيد بن حباب عن يونس بن أبي إسحاق عن أبي إسحاق عن أبي بردة عن أبي موسى عن النبي صلى الله عليه وسلم وروى أبو عبيدة الحداد عن يونس بن أبي إسحاق عن أبي بردة عن أبي موسى عن النبي صلى الله عليه وسلم نحوه ولم يذكر فيه عن أبي إسحاق وقد روى عن يونس بن أبي إسحاق عن أبي إسحاق عن أبي بردة عن أبي موسى عن النبي صلى الله عليه وسلم أيضا وروى شعبة والثوري عن أبي إسحاق عن أبي بردة عن النبي صلى الله عليه وسلم لا نكاح إلا بولي وقد ذكر بعض أصحاب سفيان عن سفيان عن أبي إسحاق عن أبي بردة عن أبي موسى ولا يصح ورواية هؤلاء الذين رووا عن أبي إسحاق عن أبي بردة عن أبي موسى عن النبي صلى الله عليه وسلم لا نكاح إلا بولي عندي أصح لأن سماعهم من أبي إسحاق في أوقات مختلفة وإن كان شعبة والثوري أحفظ وأثبت من جميع هؤلاء الذين رووا عن أبي إسحاق هذا الحديث فإن رواية هؤلاء عندي أشبه لأن شعبة والثوري سمعا هذا الحديث من أبي إسحاق في مجلس واحد ومما يدل على ذلك ما حدثنا محمود بن غيلان قال حدثنا أبو داود قال أنبأنا شعبة قال سمعت سفيان الثوري يسأل أبا إسحاق أسمعت أبا بردة يقول قال رسول الله صلى الله عليه وسلم لا نكاح إلا بولي فقال نعم فدل هذا الحديث على أن سماع شعبة والثوري عن مكحول هذا الحديث في وقت واحد وإسرائيل هو ثقة ثبت في أبي إسحاق سمعت محمد بن المثنى يقول سمعت عبد الرحمن بن مهدي يقول ما فاتني من حديث الثوري عن أبي إسحاق الذي فاتني إلا لما اتكلت به على إسرائيل لأنه كان يأتي به أتم وحديث عائشة في هذا الباب عن النبي صلى الله عليه وسلم لا نكاح إلا بولي حديث عندي حسن رواه بن جريج عن سليمان بن موسى عن الزهري عن عروة عن عائشة عن النبي صلى الله عليه وسلم ورواه الحجاج بن أرطاة وجعفر بن ربيعة عن الزهري عن عروة عن عائشة عن النبي صلى الله عليه وسلم وروى عن هشام بن عروة عن أبيه عن عائشة عن النبي صلى الله عليه وسلم مثله وقد تكلم بعض أصحاب الحديث في حديث الزهري عن عروة عن عائشة عن النبي صلى الله عليه وسلم قال بن جريج ثم لقيت الزهري فسألته فأنكره فضعفوا هذا الحديث من أجل هذا وذكر عن يحيى بن معين أنه قال لم يذكر هذا الحرف عن بن جريج إلا إسماعيل بن إبراهيم قال يحيى بن معين وسماع إسماعيل بن إبراهيم عن بن جريج ليس بذاك إنما صحح كتبه على كتب عبد المجيد بن عبد العزيز بن أبي رواد ما سمع من بن جريج وضعف يحيى رواية إسماعيل بن إبراهيم عن بن جريج والعمل في هذا الباب على حديث النبي صلى الله عليه وسلم لا نكاح إلا بولي عند أهل العلم من أصحاب النبي صلى الله عليه وسلم منهم عمر بن الخطاب وعلي بن أبي طالب وعبد الله بن عباس وأبو هريرة وغيرهم وهكذا روى عن بعض فقهاء التابعين أنهم قالوا لا نكاح إلا بولي منهم سعيد بن المسيب والحسن البصري وشريح وإبراهيم النخعي وعمر بن عبد العزيز وغيرهم وبهذا يقول سفيان الثوري والأوزاعي وعبد الله بن المبارك ومالك والشافعي وأحمد وإسحاق

قال الترمذي : حديث حسن


Âişe (r.anha)’dan rivâyete göre, Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem ) şöyle buyurdu: “Hangi kadına velisinin izni olmaksızın nikah kıyılırsa onun nikahı batıldır onun nikahı batıldır onun nikahı batıldır. Şayet bu izinsiz nikahlanan kişi o kadınla beraber olursa kadın için mehir verilmesi gerekir. Bu kadının velileri işi halledemeyip ihtilafa düşerlerse, yetkili devlet adamı bu tür velisi olmayan kimselerin velisidir.”

Tirmîzî: Bu hadis hasendir.( et-Tebrîzî‘ye göre hasen’dir Mişkat‘ı tahkik eden Muhammed Nasıruddin dipnotta bunun sahih olduğuna işaret etmiştir. Et-Tebrizî, Mişkat, II, 169) Yahya b. Saîd el Ensarî, Yahya b. Eyyûb ve Sûfyân es Sevrî ve pek çok hadis hafızı İbn Cüreyc’den bu hadisin benzerini rivâyet etmişlerdir.

Tirmîzî: Ebû Musa’nın hadisinde ihtilaf vardır. Bu hadisi İsrail, Şüreyk b. Abdullah, Ebû Avâne, Züheyr b. Muaviye, Kays b. Rabi’, Ebû İshâk’tan, Bürde’den ve Ebû Musa’dan bize rivâyet etmişlerdir.

Yine Esbat b. Muhammed, Zeyd b. Hubab ise Yunus b. ebî İshâk’tan, Ebû Bürde’den ve Ebû Musa’dan bize aktarmışlardır.

Yine Ebû Ubeyde el Haddad, Yunus b. ebî İshâk’tan, Ebû Bürde’den Ebû Musa’dan benzerini rivâyet etmişler olup bu rivâyetlerinde “Ebû İshâk’ı” zikretmemişlerdir.

Yine Yunus b. ebî İshâk, Ebû İshâk’tan, Ebû Bürde’den, Ebû Musa’dan aynı şekilde rivâyet etmişlerdir.

Şu’be ve Sevrî; Ebû İshâk’tan ve Ebû Bürde’den “Velisiz hiçbir şekilde nikah olmaz” diye rivâyet edilmiştir. Sûfyân’ın bazı arkadaşları Ebû İshâk, Ebû Bürde ve Ebû Musa’dan rivâyet ederler ki bu sahih değildir.

Tüm Ebû İshâk, Ebû Bürde, Ebû Musa’dan yapılan “Velisiz asla nikah sahih olmaz” rivâyetleri bence daha sahihtir. Bu hadisi Ebû İshâk’tan rivâyet edenlerin hepsinden daha sağlam ve daha kavrayışlı olan Sevrî ve Şu’be değişik zamanlarda Ebû İshâk’tan işitmişlerdir. Benim yanımda ötekilerin rivâyetleri daha uygundur. Çünkü Şu’be ve Sevrî bu hadisi Ebû İshâk’tan aynı anda işitmişlerdir.

Bu olaya delil olabilecek bir hadiseyi Mahmûd b. Gaylân şöyle aktarır. Ebû Dâvûd’tan aktarıldığına göre, Şu’be şöyle haber vermiştir. Sûfyân es Sevrî’den işittim Ebû İshâk’a şöyle sormuştu: “Ebû Bürde’nin Rasûlullah (s.a.v.)’in velisiz hiçbir şekilde nikah olmaz dediğini kendisinden işittin mi? Ebû İshâk’ta “Evet” dedi.

Bu hadis Şu’be ve Sevrî’nin, Mekhül’den aynı zamanda işittiklerine işaret ediyor. İsrail’in Ebû İshâk’tan rivâyeti sağlam ve güvenilirdir.

Muhammed b. Müsenna’dan işittim şöyle diyordu: Abdurrahman b. Mehdî’den işittiğime göre, şöyle aktarıyordu: “Sevrî’nin Ebû İshâk’tan rivâyet ettiği hadislerden ne kaçırdımsa İsrail’e güvendiğimden dolayı kaçırmışımdır. Çünkü İsrail, Ebû İshâk’ın hadislerini daha sağlam olarak getirmiştir.”

Tirmîzî: Âişe’nin bu konuda rivâyet ettiği “Velisiz hiçbir şekilde nikah olmaz” hadisi bence hasendir. İbn Cüreyc bu hadisi Süleyman b. Musa’dan, Zührî’den, Urve’den ve Âişe’den rivâyet etmişlerdir.

Haccac b. Ertae ve Cafer b. Rabia, Zührî’den, urve’de ve Âişe’den rivâyet etmişlerdir.

Yine Hişâm b. Urve babasından ve Âişe’den bu hadisin bir benzerini rivâyet etmiştir.

Bazı hadisçiler Urve ve Âişe’den gelen Zührî hadisi hakkında söz etmişlerdir.

İbn Cüreyc der ki: Sonra Zührî ile karşılaştığımda kendisine sordum rivâyet etmediğini söyledi ve pek hoş karşılamadı bu yönden hadis zayıf kabul edilmiştir.

Yahya b. Main’in; Şöyle dediği nakledilir: Bu hadisi İbn Cüreyc’den sadece İsmail b. İbrahim zikretmiştir.

Yahya b. Main: İsmail b. İbrahim’in, İbn Cüreyc’den işittiği bu şekilde değildir. O kendi notlarını Abdülmecid b. Abdulaziz b. ebû Revvâd’ın yazılarıyla karşılaştırarak düzeltmiş ve İbn Cüreyc’den hadis işitmemiştir. Diyor. Yahya; İsmail b. İbrahim’in, İbn Cüreyc’den rivâyetini zayıf kabul etmektedir.

Peygamber (s.a.v.)’in “Velisiz hiçbir şekilde nikah olmaz” hadisi Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem )’in ashabından Ömer b. el Hattâb, Ali b. ebî Tâlib, Abdullah b. Abbâs ve Ebû Hüreyre’nin de bulunduğu ilim adamları uygulamalarını bu hadisle yaparlar. Tabiin fıkıhçılarından da aynı şekilde rivâyet ederler; “Velisiz nikah olmaz” denilmiştir. Saîd b. Müseyyeb, Hasan el Basrî, Şüreyh, İbrahim Nehaî, Ömer b. Abdulaziz ve başkaları da bu görüştedirler. Sûfyân es Sevrî, Evzâî, Abdullah b. Mübarek, Mâlik, Şâfii, Ahmed ve İshâk’ta aynı kanaattedirler.

Ebu Hüreyre ra’dan rivayet edilmiştir: Rasülullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Kadın başka bir kadını ve kendisini evlendiremez Muhakkak ki zaniye kendisini evlendirendir.İbn Mace Nikah 15 no:1882)

Zehebî (ö.748/1347) Suyûtî‘nin Camiü‘s-Sağir‘de zikrettiği Hz. Aişe ve İmran b. Husayn ile Dârekutnî‘nin İbn Abbas‘tan naklettiği adaletli iki şahit ve veli olmadan nikâh olmaz hadisinin isnadının sahih olduğunu söylemiştir. Münavî, Feyzü’l-Kadir Şerhu’l-Camiü’s-Sağir, VI, 436

Süyûtî (ö.911/1505) Ebû Musa ve İbn Abbas‘tan gelen Velisiz nikâh yoktur hadisi için sahih, Ebû Musa‘dan gelen ve Taberânî‘nin Mu‘cemü‘l-Kebir‘inde kaydedilen adaletli iki Şahit ve velisiz nikâh olmaz hadisi için hasen, Hz. Aişe ve İmran b. Husayn‘dan gelen adaletli iki Şahit ve velisiz nikâh olmaz hadisi için de sahih değerlendirmesinde bulunmuştur. Münavî, Feyzü’l-Kadir Şerhu el-Camii’s-Sağir, VI, 437

Kastallanî(ö.923/1517) Buhârî‘nin Velisiz nikâh yoktur.bab başlığı aralarında meşru bir şekilde anlaştıkları vakit kendilerini kocalarına nikâh edecekler diye baskı yapmayın,(Bakara(2), 232)ayetinden çıkarttığını zikrettikten sonra bâb başlığının açıklaması olarak İmam Şafiî‘nin şu sözünü nakleder:Bu ayet veliye itibar edilmesini gerektiren açık bir delildir.Eğer velinin nikâh akdinde bulunması muteber olmasaydı velinin kadını evlenmekten menetmesi’nin bir anlamı olmazdı.Çünkü adl kelimesi evlenmekten menetmektir.Kastallânî, İrşâdü’s-Sârî, VIII, S. 47

Mübarekfûrî (ö.1353/1934), bu rivayet velinin nikâh akdinin şartı olduğuna hamledilir görüşünü desteklediğini ve tercihe şayan olduğunu, bu görüşü destekleyen Hz. Aişe‘nin Hangi kadın, velisinin izni olmadan nikâhlanırsa onun nikâhı batıldır; onun nikâhı batıldır; onun nikâhı batıldır. Eğer kadına temas ederse kadına temasından dolayı mehir vermesi gerekir. Eğer (veliler) anlaşamazlarsa, bu durumda sultan (yetkili devlet adamı), velisi olmayanın velisidir rivayeti ile diğer rivayetler olduğunu belirtmiştir. Mübârekfûrî, Tuhfetu’l-Ahvazî, IV, 170

Bu konuda en doğru ictihadı Zahiriyye ulemasının verdiğini düşünüyorum. Bakire kıza veli izni şarttır ama dul için şart değildir.

İBNİ RÜŞD'ÜN "BİDAYETÜL MÜCTEHİD" ESERİNDEN ALINTIDIR:

Ulema, evlenme akdinin sıhhati için velinin bulunması şart mıdır, değil midir diye ihtilâf etmişlerdir.
İmam Mâlik -Eşheb'in kendisinden ettiği rivayete göre-, «Hiçbir evlenme akdi velisiz olamaz. Velinin bulunması evlenme akdinin sıhhati için şarttır» demiştir ki, İmam Şafii de buna kaildir. İmam Ebû Hanife, İmam Züfer, Şa'bî ve Zührî de, «Kadın velisine danışmadan evlendiği zaman eğer evlendiği kimse kifâetli (kendisine lâyık) ise caizdir» demişlerdir. İmam Dâvûd da kızlarla dullar arasında ayırım yaparak, «Kızın evlenmesinde veli şart ise de, dulun evlenmesinde şart değildir» demiştir. Îbnü'l-Kasım'ın İmam Mâlik'ten ettiği rivayete göre bir dördüncü görüş daha ortaya çıkar ki o da, velinin bulunmasının şart olmayıp sünnet olmasıdır. Zira İbnü'l-Kasım, İmam Mâlik'ten, «Velisiz olarak birbirleriyle evlenen koca ile karı birbirinden miras alırlar», «Mevki sahibi olmayan bir kadın, kendisini evlendirmek için herhangi bir kimseyi vekil tutabilir» ve «Dul kadının, nikâhını velisine kıydırması müstehabtır» dediğini rivayet etmiştir. Bundan ise, İmam Mâlik'in, velinin bulunmasını akdin sıhhati için değil, tamamlanması için şart koştuğu anlaşılmaktadır. Halbuki, İmam Mâlik'in Bağdatlı olan tabileri, «Veli akdin tamamlanması için değil, sıhhati için şarttır» diyorlar.

Bu ihtilâfın sebebi, evlenme akdinin sıhhati için velinin şart olduğunu kesin olarak bildiren bir nass bulunmadığı gibi, bunu sezdiren bir âyet veya hadisin bile bulunmayışıdır. Zira veliyi şart koşanların delil diye gösteregeldikleri âyet ve hadislerin hepsi bu hususta nasıl kesin değillerse, veliyi şart koşmayanların da delil diye gösterdikleri âyet ve hadislerin hiçbiri keza kesin değildir. Kaldı ki delil olarak gösterilen bu hadisler -İbn Abbas'ın hadisinden başka- sıhhat bakımından da kesin değillerdir. Bununla beraber, veliyi şart koşmayanların görüşü daha yerindedir. Çünkü herhangi bir hükmü ifade eden deliller kifayetsiz olunca, asıl, zimmetin beraeti, yani o hükmün mevcut olmamasıdır.

kızın babası yoksa velisi kim olucak?

Hadis gayet açık kız velisiz nikah yapamaz diye. Sıhatı için diye bir durum söz konusu değil. Farz

Velinin izninin alınması nikahın geçerliliği için şart değildir ancak nikahın sıhhati için velinin görüşünü ve onayını almak evlenecek çiftin yararına olabilir. Nikahın geçerli olabilmesi için çiftin özgür irade ile seçim yapmaları gerekir. Velinin izninin şart koşulması kişinin özgürlüğüne müdahaledir ancak velinin evlilik tecrübelerinden faydalanmak amacıyla velinin görüşünü ve onayını alıp ona göre bir karar vermek de evliliğin sıhhatı açısından önemli bir etkendir.