HANEFÎ MEZHEBİ HAKKINDAKI ARAŞTIRMALAR
Hanefi mezhebinde cünüp, hayızlı ve loğusanın Kur'an'dan tam bir ayet okuması haramdır. Hanefi alimlerinden Tahâvî[18] okunan yerin bir ayetten kısa olduğu taktirde caiz görülebileceğini söylemiştir. Zâhîdi[19] bu görüşün İbn Semâa[20] tarafından Ebu Hanife'den rivayet edildiğini ve alimlerin çoğu tarafından kabul edildiğini belirtmiştir.
Kerhi[21] bu görüşe katılmamış, bir ayetten az bile olsa cünüp, hayızlı ve loğusanın Kur'an okumasının caiz olamayacağını savunmuştur. Hidaye yazarı Merginâni[22] Kâfî yazarı[23] ve Hanefilerden bir grup da bu görüşü tercih etmişlerdir.
İbrahim el-Halebi, Tahâvî'nin "cünüp, hayızlı ve loğusa olanlar bir ayetten azını okuyabilir." sözünü şöyle yorumlar:
"Kişi uzun bir ayeti bölümlere ayırarak okumak isterse, okuyacağı her bir bölümün toplam üç kısa ayetten az olması gerekir. Meselâ bir ayetin Kevser Sûresi uzunluğunda bir bölümünü okursa Kur'an okumuş sayılır. Ama okuyacağı bölüm bundan, yani Kevser sûresinin tamamından daha kısa olursa Kur'an okumuş sayılmaz."
Hülâsâ[24] adlı kitapta Arapların konuşurken kullandıkları (............)sümme nazar-(.....) lem yelid-(.........) ve lem yûled gibi kısa ayetleri de okumalarının caiz olduğu zikredilir.
Sevinçli bir haber duyulduğunda (..........)elhamdulillâh üzüntülü bir haber duyulduğunda (..............) inna lillâhi ve inna ileyhi râciun denmesinde, ya da Kur'an niyetiyle olmaksızın besmele çekilmesinde bir mahzur yoktur. Dua maksadıyla Fatiha Sûresi, ya da (.............................) Rabbena âtina fi’d -dünya haseneten ve fi’l -âhireti haseneten ve kına azabe’n -nâr.âyeti kerimesi gibi dua ayetleri ya da Cenab-ı Hakkı övgü mahiyetinde onun yüce sıfatlarını belirten (........)innallahe alîmun hakîm, (................) ve hüve’l ganiyyu’l hamîd gibi âyetler de okunabilir.
Ayrıca Ebu Hanife'den, cünübün ağzını yıkadığı taktirde Kur'an-ı Kerim'i okumasının caiz olduğu görüşü de nakledilmiştir.[25]
Kur’an’ı abdestsiz okumanın caiz olduğu fakat bu amel için abdestli bulunmanın daha faziletli olduğu da belirtilmiştir.[26]
Hanefi Mezhebinin Delilleri:
Hanefi alimlerinin, hayızlı ve cünübün Kur'an-ı Kerim okumasının yasaklığına dair getirdikleri deliller, iki hadisten ibarettir. Bu hadisler Hz. Ali’nin “Rasûlüllah’ı (sallâllahu aleyhi ve sellem) cünüplükten başka hiçbir şey Kur'an okumaktan alıkoymazdı." hadisiyle İbn Ömer’in "Cünüp ve hayızlı Kur'an okumaz." hadisleridir. Söz konusu rivayetler hakkındaki değerlendirme yukarıda geçmişti.
Ancak hemen akla takılıveren bir soruyu burada dile getirmekte fayda var. Delil aldığı hadislerden birinde hayızlı ve cünübün Kur'an'a ait hiçbir şeyi okumayacağı ifade edilmesine rağmen Hanefi alimleri gusül abdesti olmayan bu kişilere "bir ayetten daha azını okuyabilir" şeklinde bir fetvayı nasıl vermişlerdir?
Bu sorunun cevabını Hanefi alimlerinden Kemâluddîn b. Hümam şöyle veriyor: "Bir âyetten daha az bir bölümün Allah (c.c) kelâmı mı, yoksa insan sözü mü olduğu pek anlaşılmaz. Bunun için namazda bir ayetten daha az okumak kıraat sayılmaz ve bununla namaz caiz olmaz. Namazda bir ayetten daha azı kıraat sayılmadığına göre namaz dışında da sayılmaz. Bu sebeple bir âyetten daha azını okumak caizdir."
Alimlerden Kerhî hadisi yorumsuz ele aldığı için bir âyetten az bile olsa Kur’an’a ait bir şeyin okunmasına cevaz vermemiştir.[27]
Abdestsiz Kur'an-ı Kerim okumanın caiz olmasına da bu konudaki icmâ ve Hz. Ali'nin "Rasulullah’ı (sallâllahu aleyhi ve sellem) cünüplükten başka bir hiçbir şey Kur'an okumaktan alıkoymazdı." hadisi delil getirilir. Akli yaklaşım ise: “Kişinin abdesti bozulduğunda abdestsizliği ağzına ulaşmaz, bunun için abdest alırken ağzın içini yıkamak farz değildir ve bu halde Kur'an okunabilir. Fakat cünüplük ağıza ulaşır. Cünübün Kur'an okuyamaması ve gusül abdesti alırken ağzını yıkamasının farz olması da bu sebepledir”şeklindedir.[28]
MALİKİ MEZHEBİ
Maliki mezhebinde cünübün Kur’an okuması haramdır. Hayızlının ise unutma korkusu olsun olmasın kıraatte bulunması caizdir. Mushafa dokunmadıktan sonra ezber ya da bakarak okumak arasında fark yoktur. Malikî alimlerinden bu genel hükme iki ayrı istisnai durum ekleyenler olmuştur. Bunlar:
1- Hayızlı hayız hali bittikten sonra gusül abdesti alıncaya kadar kıraatten men edilir.
2- Hayızlıda hayzına ilâveten cünüplük de varsa Kur'an okumaktan men edilir. Bunun dışında hayzın bitmesiyle gusül arasındaki zaman dahil her zaman Kur'an okuyabilir, ifadeleriyle Maliki kitaplarında yer almıştır.
Kur'an'ın abdestsiz okunması caizdir.[32]
Maliki Mezhebinin Delilleri:
Maliki Mezhebi Hz. Ali’nin (r.a) "Rasulullah (sallâllahu aleyhi ve sellem)'ı cünüplükten başka bir şey Kur'an okumaktan men etmezdi." hadisini delil alarak cünübün kıraatinin haram olduğunu söylemiştir.
Hayızlının kıraati konusunda diğer mezheplerden farklı bir görüş ortaya koyan Maliki Mezhebi, bu hususta hayızlıyı cünübe kıyas etmemiştir. Bunun sebebini büyük Maliki alimlerinden İbn Rüşd "İmam Malik bu fetvayı istihsan yoluyla vermiştir", sözüyle açıklar.[33]
İstihsan nedir?
Zahiren kıyası bırakıp insanların ihtiyacına uygun olanı almaktır. Diğer bir ifade ile: Kolaylık için güç olanı terk etmek ve herkesin alışık olduğu işlerde, dini yönden bir müsaadeye bağlı kolaylık tarafını arayıp benimsemek demektir.[34]
Bu tanım doğrultusunda Maliki mezhebinin izlediği yol daha net anlaşılabilir. Şöyle ki: Kur'an okumak isteyen bir cünüp gusleder ve okur. Fakat hayızlı için uzun süre temizlenme imkânı yoktur ve onun da Kur'an okumaya ihtiyacı vardır. Burada bir güçlük ortaya çıkar ki, bu güçlüğü kaldırmak için kıyas terk edilerek hayızlı cünübe benzetilmemiş ve onun Kur'an okumasına izin verilmiştir. Hayız hali sona erdikten sonra cünüple aynı hükümde olması ve yıkanıncaya kadar kıraatten men edilmesi bu halde cünüp gibi istediği zaman temizlenme imkânına sahip olması sebebiyledir.
[29] ŞAFİÎ MEZHEBİ
Şafii mezhebinde cünüp ve hayızlının Kur'an'dan bir harf dahi okuması haram kabul edilmiştir. Okumaktan maksat, söylediğini kulağının işiteceği bir sesle okumaktır. Tabi burada kastedilen işitmeyle ilgili problemi bulunmayan bir kulaktır. İçinden okumaya bir mani yoktur. Kur'an okuma kasdı olmaksızın Kur'an'daki zikirleri de okuyabilir.
Kur'an'ı abdestsiz okumak ise caizdir.
Şafiî Mezhebinin Delilleri:
Bu konuya ait iki hadis bulunduğunu ve bu hadislerden birisinin Abdullah b. Seleme kanalıyla geldiği için İmam Şafii tarafından kabul edilmediğini söylemiştik. İmam Şafii de geriye kalan İbn Ömer'in (r.a) rivayet ettiği "Hayızlı ve cünüp Kur'an'dan bir şey okumasın." hadisiyle amel etmiştir. Şafiiler bu hadisi hasen kabul ettiklerini de beyan ederler.[30
HANBELİ MEZHEBİ
Hanbeli mezhebi bu konuda daha önce açıklanan Hz. Ali'nin (r.a), "Rasulûllah cünüplük dışında her durumda Kur'an okurdu" ve İbn Ömer’in (r.a) "Cünüp ve hayızlı Kur'an okumaz" hadislerini delil almış ve hadisler hakkındaki yorumlarını şu şekilde dile getirmiştir:
"İbn Ömer'in (r.a) rivayet ettiği hadisin ravileri içinde İsmail b. Ayyaş bulunmaktadır. Buhari: "Onun rivayeti ancak Şam ehlindendir" diyerek İsmail b. Ayyaş'ın Hicaz ehlinden yaptığı bu rivayeti zayıf bulmaktadır.
Bu hadis zayıf kabul edildiği taktirde elimizde sadece Hz. Ali’nin (r.a) "Rasûlüllah’ı (sallâllahu aleyhi ve sellem) cünüplükten başka bir şey Kur'an okumaktan alıkoymazdı”." hadisi kalır. Bu hadiste hayızlıya bir yasaklama getirilmemiştir. Fakat biz hayızlıyı cünübe kıyas ederek onun da Kur'an okumasının haram olduğunu söyleriz. Çünkü ondaki hades, yani manevi kirlilik, cünübünkinden daha çoktur. Bu sebeple ona cinsel ilişki ve oruç haram kılınmış ve üzerinden namaz mesuliyeti düşürülmüştür.[36]
buradakai yazdigim islam4ever kardesimizden alinmistir Allah ondan razi olsun ve mukafatlandirsin amin fakat hepsini yazmadim daha fazlasi için buyurun buraya girin
https://www.islam-tr.org/abdest/19751-abdestsiz-kur-an-i-kerim-okumak.html