Çözüldü Cehalet Hangi Konularda Nereye Kadar Mazeret?

Selamun aleykum.

Bu cehalet mazerettir/değildir konusunu tam anlayamadım.
Kimileri cehalet mazeret değildir diyor kimileri mazerettir diyor.
Bu konuyu bana delilleri ile açıklayabilir misiniz? Ve varsa selefin uygulamaları ile.

Cehalet mazeret değildir diyenlerin aklımda kalan bazı delilleri:
Hz. Muhammed(s.a.v.) gönderilmeden önceki müşrikler cahil de olsalar müşriktiler

Cehalet mazerettir diyenlerin aklımda kalan bazı delilleri:
Kül hadisi

Adiy b. Hatem (r.a.)'ın olayı da var. Orada o itaatin ibadet olduğunu bilmiyordu mesela hatta dediki biz onlara ibadet etmiyoruz fakat buna rağmen tekfir edilmedi.
Zat'ı envat olayını galiba iki tarafa da yoranlar var. Onun dışında bir de Beni Fezare Heyeti var:

Âleykum selam we rahmetullahi we berakâtuh ;

İslam’da cehalet, yani bir konuda bilgi sahibi olmamak bazı durumlarda mazeret olabilirken, bazı konularda mazeret sayılmaz. Bu durum, kişinin cehaletinin sebebi, konunun önemi ve kişinin o bilgiye ulaşma imkânları gibi faktörlere bağlıdır. Genel hatlarıyla şu şekilde açıklayabiliriz:

1. Temel Dini Bilgilerde Cehalet Mazeret Sayılmaz:
İslam dininin temel inanç esasları ve ibadetlerle ilgili konular, her müslüman’ın bilmesi gereken temel bilgilerdir. Allah’ın varlığı ve birliği, namaz, oruç, zekât gibi ibadetlerin farz olduğunu bilmemek cehaletle mazeret sayılmaz. Çünkü bu bilgiler, İslam toplumunda genel olarak bilinir ve öğrenme imkânı vardır.
Dinin asıllarından olan (kurban, istiğase, dua vb.) meselelerde (büyük şirkte) cehalet mazeret değildir. Gerçi bunda da ihtilaf olsa da ekseriyetle ehl-i sunnet ulemanın (cihadi ve tevhid ehli âlimler) çoğunluğu bu konuda böyle düşünmektedir. Nacizane ben de böyle itikad etmekteyim. Zaten forumda da bu konularda muasır alimlerden de ilgili deliller de mevcuddur. Hatta ulemadan şirk ve kâfir ayırımı yapanlar da vardır. Bunu Şeyh Ali bin Hudayr, Muhammed bin Abdilvehhab da yapmaktadır. Böyle bir ayırımı ismen dillendirmeden uygulamadan şeyhu'l İslam İbn Teymiyye de yapmaktadır. Nitekim her oy kullananın şirke girdiğini ben de söylüyorum fakat tekfir etmeyerek bu ayırımı yapıyorum. Tekfiri huccetin ikâmesinden sonraya bırakıyoruz. Hucceti de Kadı' yapar ki gerektiğinde kişinin cezasını tatbik ettirecek, hatta canını alabilecektir. Yâni Ben huccet ikame ettim tamam yeterli, tekfir ettim değil. Bazı müslümanlarda görülen yaygın hatalardan biri de budur. Bu da ancak İslam Devletinde veya bir kâdı konumunda ilim ehlince kişinin aklındaki tüm bulanıklıklar giderilsin, deliller ortaya konsun, buna rağmen hala küfründe şirkinde ısrar ederse tekfir edilmelidir. Yoksa Sen böyle diyorsun, tam tersini savunan başka bir hoca da farklı söyleyince avamın aklı karışıyor. Aklı karıştı diye de milleti komple tekfir edemeyiz.
Misal:
Bir Müslümanın, namaz kılmanın farz olduğunu bilmemesi veya namazı terk etmesi cehaletle mazeret sayılmaz. Çünkü bu, dinin temel bir hükmüdür ve öğrenilmesi farzdır.

2. Zor ve Karmaşık Konularda Cehalet Mazeret Olabilir:
İslam’ın çok detaylı ve uzmanlık gerektiren bazı hükümleri vardır. Bu hükümler, dinen her müslüman’ın bilmesi gereken konular arasında olmayabilir ve bu tür konularda cehalet bir mazeret olarak kabul edilebilir. Özellikle fıkhi ihtilaflar, detaylı miras hükümleri gibi konularda kişi, ilim sahibi birine danışarak hükmü öğrenmek zorundadır.
Misal:
Bir kişinin miras paylarını yanlış hesaplaması ve bunu bilmemesi, uzmanlık gerektiren bir konu olduğu için cehalet mazeret olabilir. Ancak bunu fark ettiğinde doğru bilgiyi öğrenmek ve uygulamakla yükümlüdür.

3. İmkânsızlık Durumunda Cehalet Mazeret Sayılabilir:
Kişi, dini bir bilgiyi öğrenme imkânına sahib değilse, bu durumda cehaleti mazeret sayılabilir. Özellikle İslam’la yeni tanışan kimseler, İslam coğrafyasında yaşamayan veya dini öğrenme imkânlarından mahrum olanlar bu kapsama girer.
Misal:
İslam'la yeni tanışan bir kimse, namazın tüm detaylarını bilmeyebilir. Ancak Müslüman olduktan sonra bu bilgileri öğrenmeye başlaması gerekir.

4. Zaruri Hükümler Dışında Kalan Konular:
İslam’da her müslümanın öğrenmesi gerekmeyen bazı detaylı fıkhi meseleler veya dini bilgi ve uygulamalar bulunabilir. Bu tür konularda cehalet, kişinin niyeti ve bilme imkânına göre mazeret kabul edilebilir.
Misal:
Bir kişinin, günlük yaşamında nadiren karşılaşacağı bazı fıkhi hükümleri bilmemesi, bunların detaylı ilim gerektiren konular olması nedeniyle cehalet mazeret olabilir. Ancak bu konularla karşılaştığında öğrenmesi ve uygulaması beklenir.

Ez cumle:
- Temel dini hükümler ve ibadetlerde cehalet mazeret sayılmaz.
- Karmaşık ve zorlayıcı dini konularda, kişi imkân bulduğunda öğrenmekle yükümlüdür ve bu tür durumlarda cehalet mazeret olabilir.
- Öğrenme imkânı olmayan durumlarda veya dinle yeni tanışan kimseler için cehalet mazeret kabul edilebilir.

Her durumda önemli olan, kişinin niyeti ve gayretidir. Eğer kişi bilgiyi öğrenmek için çaba gösteriyor, ancak şartları sebebiyle öğrenemiyorsa, bu tür durumlarda Allah’ın rahmeti ve afvına umut edilir.
................

Şeyh Makdisi : Cehaletin Mazeret Olduğu Durumlar

Büyük Şirkte Cehalet Mazeret midir? ​

Çözüldü - Büyük Şirkte Cehalet Mazeret midir?

Büyük Şirk(Şirk-i Ekber)te Cehalet Mazeret midir?

islam-tr.org

Büyük Şirkte Cehalet Mazeret Değilse, Oy Verenlerin Hepsi Neden Kâfir Olmuyor?