Esselamu aleykum ve rahmetullah.
İbn Useymin Fikh Usul kitabında “mükellef eger haram olduğunu bilmeden, haram olan bir işi yapacak olursa, onun icin bir sorumluluk yoktur” diyor.
Ama biliyoruz ki farz ayn olan bir hükmü öğrenmek de Farzi ayn. Ozaman bu durumda şöyle bir sonuç mu çıkıyor: Cahil Haram işlerse, haram olduğunu bilmeden, yaptığı işten dolayı değil ama O meseleyi öğrenmedigi için Vebal altında?
Vesselam
Aleyküm selam we Rahmetullahi we berekatuh
Kardeş vacibe ulaştıran da vacibtir. Örneğin Allah azze ve celle zinaya yaklaşmayın diyor. Zinaya götüren yolları da yasaklıyor. Ya da Rasulullah sadece içki içene değil içkiden dolayı dokuz kişiyi lanetliyor.
Fıkıhta Seddi zerayi denen bir kaide vardır. Harama götüren şeyi engellemek amacıyla harama götüren şey de haram kılınmıştır.
Kişi farz olan emrin farziyet borcunu düşürecek kadarını da bilmek zorundadır, farzdır. Örneğin namaz kılmak için namazın farzlarını bilmek gerekir. Namazı kılmak için abdest, gusül, vakit, kıble, setri avret bunların hepsini bilmek farzdır. İçindeki farzları ve namazın sıhhatine engel olacak şeyleri bilmek de farzdır.
Allahu alem burda karışıklığa sebeb olan şey şu; orda kast edilen herkesin bilmesi gereken farzlar değil, alimin bilebileceği haram ve helalller. Zaten mükellef demek İslam'da sorumluluk özelliklerini taşıyan ve bundan dolayı da sorumlu olandır. İbrahim Gadban hoca şirkte cehalet meselesini anlatırken temel meselelerde değil de detay meselelerde elinden geleni yapıp daha sonra hataya düşenin sorumlu olmayacağını söylüyordu.
Cehaleti olan her kişi mazeretli olsaydı ( fıkıhta) Rasulullah yaralı olan bir kişiye gusül aldıran sahabelere, "adamı öldürdüler, Allah da onları öldürsün. Bilmiyorsalardı, sorsaydılar ya." demezdi.
İmam Gazali'nin ihya muhtasarından
(Cemaleddin Kasımî) bir bölüm;
Çevrimdışı
